"Ülken jetilik" liderleri jäne sammit qonaqtarı Bavariyada. Foto: EPA

Älem ekonomikasınıñ aldınğı 7 köşbasşısı Bavariyada bas qostı. Olar jahandıq ekonomikalıq jağdaydan tıs Resey taqırıbın da talqıladı. Bwl jol Reseydiñ altın eksportına şekteu qoyu mäselesi de talqı taqırıbına köterildi. G7 sammitiniñ aldında AQŞ, Britaniya, Kanada jäne Japoniya Reseydıñ altın eksportına embargo kirgizu planın ortağa qoyğan edi. «Ülken jetilik» jiınında bwl tört elde Resey altının satıp almauğa dayın ekenin bildirdi.

«Ülken jetilik» müşeleri Reseydiñ altın eksportın talqılaytın sebebi, altın Reseydıñ bastı tabıstarınıñ biri. Altın satudan Resey jılına 15,4 milliard AQŞ dolları köleminde payda kirgizedi. Sondıqtan AQŞ pen Britaniya bastap Reseydi osı ülken tabıs közinen ayırudı közdeydi. Britan bas uäziri (prem'eri) Boris Jonson Reseydiñ altın esportına embargo kirgizudi «Putinniñ soğıs maşinasınıñ jüregin alıp tastau» dep bağalağan. Britaniya köp wzamay Reseyden altın satıp aludı şekteytin zañdı bekitedi dep kütilude.

Bwnday şekteudi Franciya prezidenti Emmanuel Makron da qoldadı, al Germaniya men Italiyanıñ qanday közqaras tanıtarı äzirge anıq emes. Biraq, AQŞ prezidenti Jo Bayden G7-niñ bwl müşeleri de bwl jobanı qoldaydı degen ümitte. Qazişe ekiwştı jauap berip twrğan EO keñesiniñ törağası Şarl' Mişel'. Ol sözinde: «Biz altın embargosın talqılap köruge dayınbız, aldımen bwnıñ naqtı nätijesine köz jetkizu kerek, biz şınında Resey ekonomikasına nätijeli soqqı bere alamız ba, özimiz ziyan tartıp qalmaymız ba, qarap köruimiz kerek», – dedi.

Jalpı, Qwrama Ştattar G7 nemese özge de ıqpaldı wyımdar arqılı Reseydiñ eksporttıq önimderin (mwnay-gazdı qamtığan) satıp aludı şekteu boyınşa birqatar wsınıstardı engizip keledi. Alayda, älem elderi tügili, Europanıñ özinde memleketterdiñ jağdayı birdey emes. Key elder energetika salası boyınşa belgili deñgeyde Reseyge täueldiligi bar. Sondıqtan da AQŞ-tıñ mwnay bağasın belgileu, mwnay tabısınan Reseydi ıqıstıru sındı keybir wsınıstarı barlıq jerde qabıldana qoyuı ekitalay.

Tağı bir mäsele Resey-Ukraina soğısı. «Ülken jetilik» sammiti ötip jatqan twsta, Bloomberg agenttigi öziniñ jeke mälimet közderine süyene otırıp, kezekti sammittiñ qorıtındısı turalı aldın-ala boljamın jariya etti. Onda aytıluınşa, G7 müşeleri soñında Ukrainağa qanşalıq kömek kerek bolsa sonşalıq kömek beremiz  degen baylamğa kelui mümkin. Bwl arada qoldau äskeri kömekten tıs diplomatiyalıq, sayasi qoldaulardı da öz işine aladı. Osı atalğan agenttiktiñ habarına qarağanda, keybir nemis jäne francuz sayasatkerleri soğıstıñ wzaq sozıluı olardıñ ekonomikasına jäne älem ekonomikasına auır zardap alıp keledi, sondıqtan soğıstı uaqıtşa bolsa da toqtatu turalı wsınıstarda bergen körinedi.

Biraq, bwnday wsnıstarğa Britan, Pol'şa jäne Baltıq jağalauı elderi qarsılıq tanıtqan. Sebebi, Resey qazirdiñ özinde demokratiyalı älemniñ bir şetine swğınıp kirdi. Eger oğan soğıs toqtatu mümkindigin beretin bolsa ol säl tınıstap esin jinap alıp qaytalay soğısa beredi dep sanaydı. Degenmen, şarttarı tolıq bolğan jağdayda soğıstı toqtatu-toqtatpaudı Ukrainanıñ özi şeşedi, bwğan barlıq Batıs elderi maqwl.

The Qazaq Times