Suret: «Twran romantizmi» attı halıqaralıq beyneleu öner körmesinen

Bügin, XX ğasırdağı qazaq wlt azattıq qozğalısınıñ jetekşileriniñ biri, dala kökjalı Ospan batır Silämwlınıñ wlt azattığı jolında şahit keşkenine 70 jıl. 1951 jıldıñ 29 säuirinde Ospan batır Ürimjide Qıtay kommunisteri jağınan atıldı. 

Ospan batır ötken ğasırdıñ eñ bir almağayıp jıldarında wlt azattıq qozğalısına jetekşilik etip, şığısta Qıtaydıñ eki ükimeti, janında Moñğoliya, oñtüstiginde taranşı, soltüstigi men batısında keñestik qızıl imperiya arasında arıptalasıp, bel şeşpey küres jürgizdi. Ospan batırdan bwrın bastalğan wlt azattıq qozğalıs Ospan batır qaza bolğanğa deyin qarqındı jalğastı. Tipti kökjal batır oqqa wşqannan keyin de Täñirtaudıñ soltüstigi men Altay tauı arasın jaylağan qazaqtardıñ ülkendi-kişili köterilisteri bolıp twrdı. Degenmen, batıs-şığıstı birdey qımtağan qızıl imperiyalar buırqanğan wlt azattıq qozğalıstarın janıştap, basıp tastadı.

Ospan batır. Ürimji, atu alañı. 1951 jıl, 29 säuir.

Bwl künde Ospan batır turalı zertteuler qarqındı jürip jatır. Elimizde ğana emes, Europanıñ birqatar elderinde, Türkiya men AQŞ-ta da Ospan batırdıñ küres jolın, ömir tarihın zerttep zerdelep jürgen zerttermender bar. Bıltır, 2019 jılı Ospan batır Silämwlınıñ düniege kelgenine 120 tolu merey toyına oray «Er Jänibek» halıqaralıq qoğamdıq qorınıñ wyımdastıruında birqatar şaralar ötkizildi. Ospan batırdı taqırıp etken ğılımi konferenciya, suret körmesi ötkizilgen edi.

Birqatar zertteuşiler Ospan batırdıñ atıluı kommunistik Qıtay biligi üşin ülken sayasi, strategiyalıq qatelik dep körsetedi. Sebebi, Ospan batır Qıtaydan basqa elderde wlt azattıq köterilisiniñ jetekşisi, wlt azattığı men nanım-senim bostandığı, derbestik jolında küresken tarihi twlğa retinde belgili. Onday twlğanıñ kommunistik bilik jağınan atıluı atalmış qızıl ükimettiñ wlt azattığın janıştauşı, şapqınşı küş ekenin däleldey tüsedi. Jäne Ospan batırdıñ basqa emes, qazirgi Şıñjañ ortalığı Ürimji qalasında atıluınıñ özi de tarihi mañızğa ie dep sanaydı.

Ospan batır öz dwşpanınıñ qolınan qaza tapqanımen onıñ küres ruhı Qıtay biligin küni büginge deyin alañdatadı. Sondıqtan da Ospan turalı tarihi şındıqtı aşu, onı wlt azattıq küreskeri retinde atau Qıtayda, äsirese Şıñjañ jerinde qatañ şektelgen.

Järken Bödeş: Ospandı qazir atadı

Böridey şulı atağı,
Ospandı qazir atadı.
Köriñder, äne, keledi ol,
Eşkimmen joqtay şatağı.
Tünergen tünek tüs-öñi,
Şoyınday qara kisi edi.
Qolında – közir, ayaqta –
Bileudey temir kiseni:
“Rwqsat bolsa, ağayın,
Däretimdi alayın.
Dwğamdı oqıp soñğı ret,
Qwbıla jaqqa qarayın…”
Oq tidi. Ospan qwladı,
Şuladı eldiñ qwlağı.
Anaday jerge ketti wşıp,
Altayı pwşpaq tımağı.
Jolbarıs sındı aqırğı,
Bası bar batır atıldı.
Bası joq tobır selk etip,
Qarasın qwmğa batırdı.

Osı künge oray, el azattığı üşin jan qiğan aruaqtı batırdıñ ruhına tağzım etemiz!

“The Qazaq Times”