NATO qwramındağı birqatar Europa elderiniñ 2021 jılı Ündi-Tınıq mwhitına äskeri küşterin ornalastırudı josparlap jatqanın bwğan deyin de saytımızda birneşe märte jazıp edik. Bwl äreketterdiñ sebebi men saldarı turalı sarapşılar pikirlerinde wsınğan edik. Jinaqtay aytqanda, bwl Qıtaydıñ atalğan eki mwhittağı äskeri keñeyuin toqtatıp, öñirdegi ıqpalına, äreketterine şekteu qoyadı.
Bwdan biraz uaqıt bwrın Sydney Morning Herald basılımına bergen swhbatında Germaniyanıñ qorğanıs ministri Annegret Kramp-Karrenbauer: «Germaniya 2021 jıldan bastap Ündi-Tınıq mwhitın barlauğa äskeri kemelerin attandıradı», – degen bolatın. Ol bwğan qosa osı atalğan mwhittardağı territoriyalıq daular men Qıtaydıñ qauipti ambiciyaları tek köpjaqtı qatısular arqılı şeşim tabatınına senim bildirgen edi.
Japonnıñ «Kiodo» aqparat agenttigi de Japoniya Qorğanıs ministrligi taratqan mälimdemege silteme jasay otırıp, eldiñ özin qorğau küşteri Germaniya teñiz küşterimen Oñtüstik Qıtay teñizinde birikken äskeri oqu-jattığuın ötkizui mümkin ekenin habarlağan. Japon qorğanıs uäziri (ministri) Nobuo Kişi: «Ündi-Tınıq mwhitında bolğan oqiğalar Germaniya men Europağa da äser etedi. Sondıqtan bir Ündi-Tınıq mwhitı aymağında erejege negizdelgen tärtipti saqtau üşin ıntımaqtastıqqa dayınbız», – degen.
Soñğı jıldarı, äsirese Qıtay biligine Şi Jinpiñ (Si Czin'pin) kelgeli beri, Qıtay Halıq-azattıq armiyasına trilliondağan yuan' investiciya salıp, teñiz, äue küşteriniñ quatın eselep arttırdı. Äsirese, Oñtüstik Qıtay teñizi men Ündi mwhitındağı keybir öñirlerde äskeri mümkindikterin arttıratın qadamdarın jiiletti. Bwl Qıtaydıñ teñizde Batıs derjavalarımen bäsekelesuge dayın, tipti keybir öñirlerde soğıs quatı jağınan olardan asıp tüsuge tırısıp jatqanın körsetti.
Batıs elderi ärine bwnı körmey qalğan joq. NATO müşeleri bıltır qaraşadağı sammittte Qıtaydıñ bastı strategiyalıq qarsılas qatarında tanıdı. Osıdan keyin NATO-ğa müşe Europa elderi Qıtaydıñ äskeri qimıldarı men mümkindikteri arta tüsken Ündi-Tınıq mwhitı aymağına äskeri küşterin jöneltuge kiristi. Bwğan deyin Britaniya öziniñ quattı teñiz qosındarınıñ birin jiberip, Japoniya, Australiya jäne AQŞ-pen Tınıq mwhitınıñ batıs jağalauında äskeri jattığu ötkizetinin bildirgen. Demek, bwl Qıtaydıñ şığısı men oñtüstigindegi teñizdegi qadamdarın tejep, ıpqpalın älsirete tüspek. Alayda, onıñ äseri onıñ qwrlıqtağı şekarasına öz äserin tingizbey qalmaydı.