Vladimir Zelenskiy. Foto: VVS

Ukrainada ötken jergilikti saylauda Zelenskiydiñ «Sluga naroda» partiyası jeñildi. Bıltır basımdıqqa ie bolğan prezidenttiñ partiyası sarapşılar tarapınan «ideologiyası men naqtı bağıtı joq populistik partiya» dep bağalanğan. Bwl – bükilhalıqtıq saualnama nätijesinde reytingi 50%-ğa tömendegen Zelenskiy üşin ülken sın.

Bir jıl bwrın Joğarğı Rada parlamentinde Zelenskiydiñ partiyası halıqtıñ qoldauına ie bolıp, 450 deputattıñ 248-i däl osı «Sluga naroda» partiyası atınan saylanğan. Sol jılı kezekten tıs parlament saylauında atalğan partiya 54%-ben basım tüsken. Bwl jolı Zelenskiydiñ partiyasına qattı qoldau körsetilgen joq. Kerisinşe, qala meri Kliçkonıñ özi 51% dauıs jinap, aldıñğı orınğa şıqtı. Onıñ «Udar» partiyası 22%, eks-prezident Poroşenkonıñ partiyası 18,30% dauıspen aldıñğı orındı bölisti. Al üşinşi orında 10% dauıs jinağan Zelenskiydiñ «Sluga naroda» partiyası twr.

Saylau kezinde prezident keñesi bükilhalıqtıq saualnama jürgizgen. Saualnamada bes swraq qoyıldı:

  • Donbasta erkin ekonomikalıq aymaq qwrudı qoldau-qoldamau mäselesi;
  • Joğarğı Rada deputattarınıñ sanın 450-den 300-ge deyin tömendetu;
  • iri kölemdegi paraqorlıq üşin bas bostandığınan ömir boyına ayıru tärtibin engizu qajettigi;
  • Budapeşt memorandumımen (Ukrainanıñ yadrolıq qarudı taratpau jönindegi kelisimge qosıluına baylanıstı qauipsizdik kepildigi jönindegi memleketaralıq qwjat) anıqtalğan qauipsizdik kepildigi mäselesin halıqaralıq deñgeyge şığaru;
  • kannabisti (esirtki) zañdastıru.

Nätijesinde, halıqtıñ 70%-ı bilik sayasatına köñili tolmaytının aytqan. Qazirgi prezident Zelenskiydiñ de reytingi aytarlıqtay tömndegen.

Jergilikti saylauda Ukrainanıñ 24 oblısı men auıl-aymağında jergilikti mäslihat deputattarı, qala men auıldıñ äkimderine jalpıhalıqtıq dauıs berildi. Ortalıq Saylau komissiyasınıñ mälimetinşe, saylauşılardıñ 37%-ı ğana jergilikti saylauğa qatısqan.

Donbasstıñ Kiev baqılamaytın böliginen basqa, saylau uçaskeleri barlıq aymaqta jwmıs istedi. Halıq 22 oblıstıq keñestiñ, 381 qalalıq keñestiñ, 136 audandıq keñestiñ, mıñnan astam auıldıq keñesterdiñ deputattarın, sonday-aq köptegen qalalardıñ äkimderin, auıldar men kentterdiñ basşıların sayladı.

Sahnadan sayasatqa

Bıltır Ukrainada ötken prezident saylauında Vladimir Zelenskiy 73,22% dauıspen jeñiske jetti. Onıñ «Sluga naroda» partiyası da basım tüsken. Alayda bir jıldan keyin «Jıl sayasatkeri» atanğan Zelenskiy men «Sluga naroda» reytingi kürt tömendedi. Eks-prezident Poroşenkomen ötken debatta sayasi biliktiligin körsetip, «elimdi reseylik agressiyadan araşalaymın» dep uäde bergen jas sayasatker basqaruında memlekette qanday özgerister orın aldı? Şolu jasap körelik.

Donbastağı soğısqa nükte qoyılğan joq, biraq twtqındar almastırıldı

Ukraina şığısındağı soğıstı toqtatu – Zelenskiydiñ bir jıl bwrın aldına qoyğan eñ negizgi josparı bolatın. Vladimir Zelenskiy prezidenttik nauqan kezinde «Oq atudı toqtatamız» dese de, Ukrainanıñ şığısındağı äskeri qaqtığıstı ayaqtay almadı.

Qazir Donbasta auqımdı äskeri operaciyalar jürgizilmeydi, biraq 4 million twrğınnıñ tağdırı äli de «qıl üstinde». Zelenskiy Kievte ekiwştı qabıldanğan «Ştaynmayer formulası» turalı kelisimniñ arqasında wzaq uaqıttıq üzilisten keyin «Normand formatın» jandandırıp, Parij sammitinde Vladimir Putinmen jeke kezdesti. Ukraina men Resey basşılarınıñ arasındağı dialog nätijesinde birneşe twtqındı almastıru turalı kelisimge qol qoyıldı.

Alayda Kiev pen Mäskeu arasındağı qarım-qatınas oñalğan joq: eki el arasındağı äue qatınası qalpına keltirilmedi, diplomatiyalıq baylanıs tömen deñgeyde jäne Zelenskiy reseylik «Vkontakte», «Odnoklassniki» äleumettik jelileriniñ Ukrainadağı jwmısına tıyım salu merzimin wzarttı.

Sannan sapağa: Konstituciyadağı özgerister

Bıltır qırküyekte Zelenskiydiñ tarsırmasımen el Konstituciyasına birqatar özgerister engizildi.

Birinşiden, Konstituciyada jazılğan «parlament deputatın twtqındauğa nemese Radanıñ kelisiminsiz qılmıstıq jauapkerşilikke tartuğa bolmaydı» degen mätin mañızın joydı;

Ekinşiden, «sannan sapağa» wsınısına säykes, rada deputattarınıñ sanı 450-den 300-ge azaydı. Sonımen qatar, är deputat memlekettik tildi jetik meñgeruge mindetti;

Üşinşiden, Parlamentke qoğam ömiriniñ türli salalarında zañdar men Konstituciyanıñ saqtaluın qadağalaytın uäkilderdi tağayındau qwqığı berildi;

Törtinşiden, Rada şendileri talaptardı bwzıp, qızmetine selqos qarağan jağdayda, deputattıq mandatınan ayırıladı;

Besinşiden, bilik jürgizu kezinde halıqtıñ rölin bir satığa joğarılatu. Altınşıdan, prezident täuelsiz, erkin wyımdar qwrıp, Wlttıq antikorrupciya jäne Memlekettik zertteu byurosınıñ basşısın saylau, otstavkağa jiberu qwqığına ie boldı;

Jetinşiden, Konstituciya halıq deputatına dauıs beru nätijesi nemese Joğarğı rada men onıñ organdarında aytqan sözi üşin zañ aldında jauapqa tartılmaytındığına (ar-namısqa tiyu nemese jala jabudı qospağanda) kepil beredi.

Tramppen janjalğa ilikti, biraq nätije – oñ

Vladimir Zelenskiy Donal'd Trampqa impiçment jariyalau kezindegi negizgi figuralardıñ birine aynaldı. Aq üy basşısına impiçment jariyalauğa asıqqan Demokratiyalıq partiya ökilederi «Tramp Ukrainanı saylauda onıñ ıqtimal qarsılası Djo Baydenge qarsı qılmıstıq is qozğauğa mäjbür etip, Zelenskiydi qorqıttı» – dedi.

Älem basılımdarında kündelikti taqırıpqa aynalğan sayasi qaqtığısta qos tarap ta «sudan qwrğaq» şıqtı: Zelenskiydiñ Tramppen baylanısına asa nwqsan kelgen joq, Uaşington Kievti sankciya tizimine qospadı. Qazir Zelenskiy bwl oqiğanı qaljıñğa aynaldırıp, «osı janjaldan keyin kez-kelgen amerikalıq Ukrainanı älemniñ sayasi kartasınan taba alatın boldı» – deydi.

"The Qazaq Times"