Soltüstik Koreyanıñ jaña qaruı. Foto: The New York Times.

Soltüstik Koreyada bilik qwrıp twrğan Eñbekşiler partiyasınıñ qwrılğanına 75 jıl tolğan orayda el ortalığı Pioñyañda (Phen'yan) dabıralı şara ötti. Şarada KHDR öziniñ qwrlıqaralıq ballistikalıq zımıranın jwrtqa körsetti. Soltüstik Koreya körsetken jaña qaru qanday? Odan üreylenuge negiz bar ma? AQŞ, Japoniya jäne Oñtüstik Koreya sarpaşıları bwl turalı öz oyların öz elderindegi BAQ-ına bölisken.

Soltüstik Koreya basşısı da şarğa qatıstı. Foto: VOA

Bwl jaña qaru turalı Soltüstik Koreya basşısı Kim Joñ Un (Kim Çen In/Kim JongUn)  biıl jıl basında, el halqına jaña jıldıq joldau jasağanda aytqan bolatın. Ol Soltüstik Koreyanıñ «älemdi tañ qaldıratın zamanaui eñ ozıq qaruğa» ie bolu aldında twrğanın, bwl jaña qarudıñ «strategiyalıq mañızı zor» ekenin atağan edi. Sonday-aq, bwl qaru KHDR men AQŞ qatınasına da ıqpal etetini turalı söz etken.

Şını kerek, sol twsta köptegen eldiñ sarapşıları, aqparat qwraldarı onı yadrolıq qaru turalı aytıp otır dep qabıldadı. Alayda, bwl yadrolıq oq twmsıq emes, qwrlıq aralıq ballistikalıq zımıran bolıp şıqtı. Bwl zımıran Soltüstik Koreyadan atılsa AQŞ territoriyasına erkin jete aladı. Bwl Pioñyañnıñ Tramp sayasatına qarsı bağıttağan qaruı.

AQŞ-tıñ zımıranğa qarsı jüyesine jaña qauip

Bwğan deyin Soltüstik Koreya eki ret qwrlıqaralıq ballistikalıq zımırandı sätti sınap ülgerdi. 2017 jılı sınalğan alğaşqı zımıran –Hwasong-14.  10 000 şaqırım qaşıqtıqqa deyin wşıp bara alatın Hwasong-14 Qwrama Ştattıñ jäne Europanıñ jartısına deyin yadrolıq oq twmsıqtı jetkizuge qabıletti. Sol jılı tağı 13 mıñ şaqırımğa jete alatın Hwasong-15 te sätti sınaqtan ötken.

Jaña zımırannıñ naqtı qanşa qaşıqtıqqa wşıp jeteri anıq emes. Sebebi, ol äli tolıq sınaqtan ötken joq, biraq, olğan Hwasong-15 jüyesi qoldanılatını belgili. Soltüstik Koreya jaña zımırannıñ wşu aralığın wzartqan boluı mümkin degen alğaşqı boljamdar bar. Bwğan qosa Soltüstik Koreya yadrolıq oq twmsığı bar birneşe zımırandı qatar wşıru tehnikasın damıtuğa küş salıp jatır. Däl bwl mäsele AQŞ-tıñ äue qorğanıs jüyesin jaña sınaqqa tap qılmaq.

Äskeri mamandardıñ nazarın audarğan tasımal kölikteri

Soltüstik Koreya bwğan deyin öziniñ ballistikalıq zımırandarı jäne yadrolıq qaruları arqılı özgelerdi qorqıtıp kelgenimen, zımıran wşıru jüyesiniñ kemşiligi olardıñ bastı älsizdigi qatarlı aytılğan. AQŞ äskeri barlau qızmeti är kezdegi barlau jwmıstarınıñ nätijesinde Soltüstik Koreyada zımıran wşıru jüyesinen 6 danası bar ekenin anıqtağan. Bılayşa aytqanda, bir uaqıtta 12 zımıran wşıruğa mümkindigi bar. Bwğan Qwrama Ştattardıñ äue qorğanıs jüyesi tolıq tosqauıl bola aladı degen boljamdarda aytılğan.

Biraq, kezekti äskeri şerude KHDR öziniñ jaña zımıran wşıru jüyesin (zımırandı tasuşı jäne wşıruşı kölik) körsetti. Bwl äskeri mamandardıñ nazarın audarğan tüyin edi. Bwdan 10 jıl bwrın Soltüstik Koreya Qıtaydan zañsız jolmen auır äskeri tasımal kölikterin satıp aldı. Ol kölikter Soltüstik Koreyada jañartılıp jaña zımıran tasımaldauşı kölikterge aynalğan. Pioñyañ bwğan deyin de zañsız joldarmen iri tehnikalardı satıp aluda täjiribeli.

Bılayşa aytqanda, Soltüstik Koreya öziniñ zañsız joldarmen tehnikalardı satıp alıp, onı kürdeli özgertuler arqılı äskeri tehnikağa aynaldıra alatının bayqattı. Osınıñ bäri sankciya qısımdarına qaramay jüzege asırılıp jatuı da Soltüstik Koreyanıñ el şamalağan deñgeyde emestigin de añğartsa kerek. Birqatar eldiñ äskeri sala mamandarı osı mäselege basa nazar audarıp, Pioñyañnıñ kezekti qadamında qauiptenuge negiz bar ekenin alğa tartuda.

“The Qazaq Times”