Japoniya prem'er-ministri Şindzo Abe. Foto: theblaze.com

25 jeltoqsan küni «The New York Times» saytında japondıqtardıñ wstanımı jağdayğa qaray özgerip otıradı nemese Perl-Harbor mäselesi endi şektelmeydi degen taqırıpta maqala jariyalanğan bolatın.

Bwdan tura bes jıl bwrın Japoniya bas uäziri Gavayi aralında ötken sauda-ekonomika sammitine qatısqan. Alayda ol sonda aytılğan Perl-Harbor mäselesinde ädeyi salqınqandılıq tanıtqan bolatın.

Osıdan keyingi aptada japon prem'er-ministri Şinzo Abe Gavayğa attanıp, Japoniya 75 jıl bwrın äueden bombalağan AQŞ teñiz armiyasınıñ bazasına saparlay bardı. Ondağı tarihi orındı közden keşirdi. 75 jıl bwrın bolğan bwl oqiğada AQŞ-tıñ 2 mıñ 400 adamı qaza tauıp, Amerika Qwrama Ştattarın Ekinşi dünie soğısına eriksiz kirgizgen bolatın. Bas uäzirleriniñ bwl saparı Japoniyada zor qoğamdıq pikir qozğağan. Tipti, Japoniya premer-ministri sol kezdegi AQŞ prezidenti Barak Obamamen birge, Perl-Harborda qaza bolğan qwrbandarğa twrğızılğan eskertkişke gül şoqtarın qoyıp, zardap şekkenderge köñil aytu sözin jazğan edi.

Obama men Şindzo Perl-Harbor qwrbandarına qwrmet bildirude. Foto: yahoo.com

Japoniya ejelden Ekinşi dünie soğısına ekiwaday közqaras wstanıp kelgen. Perl-Harborğa şabuıl olar üşin bir retki tragediya retinde sanalatın. Alayda, bwl şın mäninde tuılmay qoymaytın oqiğa edi. Sol kezdegi Amerikanıñ Tınq mwhittağı mwnaylı alaptarğa jasağan embargosı, Japoniyanıñ imperiyalıq sayasatına twsau bolıp kelgen edi.

Ejelden Japoniyanıñ işki oppoziciyasınıñ qarsılığı sebepti, japon lideriniñ Perl-Harborğa barıp, qwrbandarğa aza bildiru mümkin emes bolıp kelgen. 1994 jılı Japoniyanıñ patşa tağındağı Akihito qwrbandarğa aza bildiruge qatısatının bildirgende, japon wltşıldarı men oñşıl toptarınıñ küşti qarsılığımen şeşimin özgertuge mäjbür bolğan edi. Al, bes jıl bwrın bas uäzir Şinzo Abe öziniñ Perl-Harborğa baratının mälimdegende, japondıqtardan eşqanday qarsılıq bolmadı, qoğamdıq pikirlerde qoldauğa ie boldı. Japon bas uäziri Abe nağız konservativşil jäne japon qoğamındağı wltşıl toptarmen tereñ baylanıstağı adam.

«Jas wrpaqtıñ Perl-Harbor oqiğası degendi estui bar, alayda olar naqtı derekterdi bile bermeydi. Basım köp jas buınnıñ soğıs turalı habarı öte az» deydi Tokiodağı orta mekteptiñ tarih oqıtuşısı Katsutoşi Çujo (Katsutoshi Chujo ). Japon halqı da öz elimen AQŞ arasındağı qatınastıñ tım «şirkin-ay» emes ekenin jaqsı biledi, bwl da bolsa Perl-Harborğa jasalğan sapardıñ tereñ mäni deuge boladı.

Äsili, japon perem'eriniñ Perl-Harborğa kezekti saparı AQŞ prezident saylauınıñ qarsañına josparlanğan. Alayda, Donald Tramptıñ jeñisi japon biligin alañdatqanday. Öytkeni, saylau qarsañında Tramp Japoniyanı qattı sınap-minegen, tipti, öziniñ qorğanısına jetkilikti qarajatı joq degendey sözder aytqan bolatın, Al, AQŞ perzidenti Obama mamır ayında Hirosima aralına barğanda, Tramp öziniñ Twitter paraqşasına: «Obama taqta otırğan kezinde amerikalıqtar mıñdap qwrban bolğan Perl-Harbor oqiğasın bir ret bolsa da talqıladı ma?» degen sözder jazdı.

Japoniya bas uäziriniñ oyında tarihtağı Japoniyanıñ şabuılı üşin keşirim swrau nieti joq. Bwl beyne Obamanıñ Hirosimağa tastalğan atom bombası üşin keşirim swramağanı sekildi. Qayşılıq ärine.

«The Qazaq Times»