Illyustraciyalıq suret Aqorda saytınan. Soldan oñğa qaray Aleksandr Lukaşenko, Vladimir Putin, Sooronbay Jeenbekov, Qazaqstannıñ eks-prezidenti Nürswltan Nazarbaev jäne qazirgi prezident Qasım-Jomart Toqaev

Belarus'te bwrın-soñdı bolmağan «demokratiya merekesi» batıs basılımdarınıñ bas maqala taqırıbına aynaldı. Euroodaq şeşimi, Resey prezidenti Putinniñ äreketi jäne Aleksandr Lukaşenkonıñ «Europadağı soñğı diktaturası» qanday kul'minaciyağa jetedi degen taqırıptar qızu talqığa tüsken. Amerikalıq BAQ-tıñ jazuınşa, Belarus' halqınıñ demokratiya jolındağı küresi basqa da avtoritar jüye qalıptasqan elderge ülgi boluı tiis. Al francuz liberaldı gazeti Lukaşenkonı «Keñes däuirindegi soñğı dinozavr» dep atağan.

Aleksandr Lukaşenko kezekti prezident saylauınan keyin. Foto: https://cdn

Washington Post

Beloruster bizge avtoritarlıq haosta adam qwndılığın joğarı qoyıp, demokratiya üşin tabandı küreudi üyretti. Europa Belarus'ti Reseydiñ geosayasi oyındarına tartpay, bostandıqtı qaytaruğa kömektesui kerek.

Avtoritar bilik ornıqqan basqa da memleketter Belarust'egi iri oqiğadan ülgi alıp, bwl jağday sol eldiñ bilik basşılarına dabıl boluı tiis. Tüptiñ tübinde halıqtıñ erkindikke degen wmtılısı jeñip, avtoritarlıq jüye qwlaydı.

Times (Wlıbritaniya)

Belarus' qara qwrdımda: adam qwqıqtarı twrğısınan ğana emes, sonımen birge dünietanım mäselesinde. Köp jaqtı damığan jäne keremet bilimdi halqı bar el bilik wstanğan sayasat saldarınan  «Europanıñ soñğı diktaturası» atauın ielendi.

Batıs Belarus'tegi narazılıqtarğa bey-jay qaramaydı, öytkeni olarda ayqın geosayasi subtekst joq. Qoğamnıñ «europalıq» jäne «reseyşil» böligine qarsı twru joq. 1989 jılı Tyan'an'men'de bolğanday, eşkim «Bostandıq» müsininiñ janına jinalmaydı. Tipten Minskide Euroodaq tuı da joq (2014 jılğa deyin Kievte de, Tbliside de EO jalauı bolğan emes). demek Euroodaq Belarus' halqınıñ demokratiyağa degen qwlşınısın joğarı bağalap, kömek körsetui tiis.

Däl qazir elde orın alıp jatqan qiın jağday bwqaranıñ basşılıqtı jekköruşiligine, bilik sayasatınıñ qatıgezdigi, ädiletsizdigi men ısırapşıldığına qarsı Wlttıq köterilisi.

Belarus'ke ortalıq jäne şığıs Europa elderi üşin geosayasi oyındağı fişka emes, erkindikti añsaytın qoğamı bar memleket retinde qaraytın kez keldi. Biz äli künge deyin demokratiya tağdırın talqılap jürgende, belarus'tar naqtı äreket etip jatır. Olar adam qwndılığın, qwqıq mäselesin bizden artıq tüsinetin qoğamğa aynaldı.

Monde (Franciya)

Belarus'pen şekaralas Europalıq odaq üşin bwl Minskini köteriliske şığaru nemese Batıs lagerine tartu mäsele emes. Bwl – EO qwrğan demokratiya men zañnıñ üstemdigi qağidattarın qorğau mäselesi.

Odaqtıñ 27 eli repressiyanı ayıptap jäne azamattardıñ erkin saylauğa degen wmtılısına sayasi qoldau körsetui kerek.

Bbilik belarus'terdiñ saclaudağı dauısın birinşi ret wrlap, birinşi ret soqqığa jıqqan joq. Bwğan deyin de halıq pen avtoritar bilik arasında qaqtığıstar bolğan. Halıqtıñ represiyağa qarsı küresi joğarı deñgeyde. Alayda sırtqı küşterdiñ kömeginsiz olardıñ jeñiske jetui ekitalay. Demokratiyalı elder qoldau körsetpese, Lukaşenkonı qwlatu qiın bolmaq.

New York Times (AQŞ)

Lukaşenko halıqqa zorlıq-zombılıq körsetip, äsker jaldau arqılı toytarıs bere almaytının körsetti. Belarus'ter alğan betinen taymay, jeñiske bir qadam jaqındadı.

Aleksandr Lukaşenko eldegi narazılıqtardıñ artında birneşe jasırın adamdar twr dep sanadı. Biraq narazılıq şerulerin wyımdastıruğa sırtqı faktor ıqpal etken joq. Bwl – halıqtıñ bostandıqqa, demokratiyalı el boluğa talpınısınan tuğan narazılıq. Al Lukaşenkoğa Putinniñ qanday kömek körseteri belgisiz.

Minsktegi miting. Foto: REUTERS

Standard (Austriya)

Beloruster 2010 jılğı prezidenttik saylaudan keyin mitingke şıqtı, biraq ol qazirgidey auqımdı bolğan joq. Sebebi qazir halıqtıñ basım böligi oppoziciyağa qosılğan.

El twrğındarı damığan batıs elderinde bilim alıp, qızmet ketken. Sondıqtan da olar nağız demokratiyanıñ, ädil saylaudıñ qanday ekenin jaqsı biledi. Kez kelgen adam bilik pen halıq arasındağı dialogtıñ nätijeli bolğanın qalaydı. Özin ayqın jeñis iesi sanaytın prezident Lukaşenko 26 jıldağı basqaruınan keyin qazirgi jağdayğa qanday reakciya tanıtarın bilmey älek. Belarus' biligi beybit twrğındardı soqqığa jığıp, qorqıtu arqılı narazılıqtardı toqtatamız dep oyladı. Biraq bwl maqsatı qwrdımğa ketti. Halıq şıdamınıñ şegin körsetti.

Libération (Francuz liberal basılımı)

Qırımdı basıp alğannan keyin Putin sayasi oyın, qaqtığıstardı şeşuge qabiletti ekenin körsetti. Biraq ol indet pen ekonomikalıq dağdarıs örşip twrğan kezde jaña maydan aşuğa dayın ba? Ukrainağa qısım körsetken Resey az ğana halqı bar Belarus' jerinde oyran sala almay ma? Osı saualdar Europalıq odaq basşılığın oylandıruı tiis.

Europa adam qwqıqtarın taptaytın memleketterge ekonomikalıq sankciya engizigen qwba-qwp. Biraq EO bwl qadamdı öz märtebesin arttıru üşin emes, halıqqa kömek retinde jasauı kerek.

Gazeta Wyborcza (Pol'şa)

Lukaşenko Resey sayasatı men sırtqı küşterdiñ ıqpalı elde qan töguge mäjbür etti deydi. Halıqpen aşıq dialog ornatuğa birneşe märte oqtalğanmen, narazılar qwlaq aspaydı. Bilik bügingi ahualdan ürkip otır. Bwl Belarus' biliginiñ jarqın bolaşaqqa ümitsizdigi pen senimsizdiginiñ belgisi.

Qazirgi jüye – bilikti Putinmen böliskisi kelmeytin jäne onıñ vassalı bolğısı kelmeytin diktator üşin logikalıq jäne däyekti sayasat. Endi Lukaşenkonıñ özi egemendikke qauip töndirip otır. Al Belarus' täuelsizdiginiñ qorğauşıları öz üstemdigin saqtap qaludı maqsat etken prezidenttiñ bastı jaularına aynaldı. Bilik halıqqa aşıq türde repressiya jasay bastadı. Nağız maydan qaytalandı.

"The Qazaq Times"