Düysenbi küni, AQŞ memlekettik hatşısı Maykl Pompeo kezekti mälimdemesinde Qıtaydıñ Şıñjañ jerindegi wlttarğa jasap jatqan sayasatın ayıptadı. Ol Qıtay ükimetiniñ «Şıñjañdağı josparlı tuu jäne mindetti zalalsızdandıru» dep atalatın bağdarlamaların az sandı wlttarğa jasalğan lañkestik äreket dep bağalağan. Äri, Qıtay ükimetin bwnday sayasattı tez arada toqtatuğa şaqırğan.

«Bwl künde älem alañdauşılıq tudıratın jayttarğa kuä bolıp otır. Qıtay Kommunistik partiyası Şıñjañ jerindegi az sandı wlttarğa mäjbürli sterilizaciyalau (wrpaq köru mümkindiginen ayıru – red.), mäjbürli tüsik jasatu jäne josparlı tuudı mindetteu sındı sayasattı repressiyanıñ bir türi retinde alıp baruda», – dedi Pompeo atalğan mälimdemesinde. Ol jäne: «Ökinişke oray, nemis zertteuşisi Adrian Zenc aşqan şındıq Qıtay kompartiyasınıñ şın kespirin körsetti. Bwl jayttar adam ömiriniñ qadır-qımbatı men jeke bas erkindiginiñ qadır-qasietiniñ mülde eskerusiz qaldırılıp jatqanın däleldedi», – degen.

Qıtay biliginiñ Şınjañdağı az sandı wlttardıñ demografiyalıq tabiği ösimin şekteytin, adamdardıñ ömir süru jäne wrpaqtı bolu sındı tabiği erkine qol swğu äreketterin Associated Press qatarlı birqatar iri aqparat agenttikteri sınap jazuda. Associated Press habarında Qıtay ükimeti hanzularğa bağıttalğan josparlı tuu sayasatın jeñildetkenimen, Şıñjañdağı mwsılman azşılıqtardıñ tuu koefficientin azaytu boyınşa qatañ şaralar qoldanıp jatqanın aşıq jazdı.

ŞWAR-dağı Statistika byurosınıñ mälimetine qaraytın bolsaq, 2015 jılı avtonomiyalı regionda tuu sanı 363 mıñ adam bolsa, 2019 jılğa kelgende bwl san 205 mıñ 400 adamğa, yağni 157 mıñ alamğa qısqarıp ketken. Tuu körsetkişiniñ mwnday kürt tömendeui şınımen de üreyli körsetkiş. Bılayşa aytqanda aynalası 3-4 jıl işinde birneşe jüz mıñ adamdı joyıp jibergenmen birdey.

Associated Press agenttigi habarında, soñğı tört jılda Şınjañda äyelderdiñ bosanuın bilik tarabı mäjbürli baqılauğa alıp, tuu körsetkişin asa qatañ äri jüyeli türde iske asırğanın birqatar qwjattar arqılı däleldegen. Onda tergeu abaqtılarındağı estelikter, keybir jekelegen adamdarmen bolğan swhbattar da bar. Sonday-aq, habarda Qıtay ükimetiniñ Şıñjañda soñğı 4 jılda az sandı wlttarğa jasağan mwnday äreketterin köptegen sarapşılar maqsattı «genocid» dep bağalaytını aytıladı.

AQŞ mem. hatşısı sözinde: «Biz Qıtay ükimetinen bwl lañkestik äreketterdi toqtatudı talap etemiz jäne barlıq älem elderin Qwrama Ştattarmen birge bwnday adamdıq bolmısqa jat qılıqtardı toqtatudı talap etuge şaqıramız», – dep mälimdedi.

Amerikalıq aqparat qwraldarı Şıñjağdağı mwnday äreketterdi äşkereleude Qazaqstanğa qonıs audarğan azamattardan da köptegen derekter jinalğan. Birqatar eldiñ zertteuşileri Şıñjağdağı az sandı wlttarğa jasalıp jatqan äreketter «jantürşigerlik qılmıs» retinde bağalaydı. Onıñ qatarında «Alıp memleket, bos üyler» attı kitaptıñ avtorı I Fuksian (I Fu Şyan) da bar.

“The Qazaq Times”