Erdoğannıñ Beyjiñ saparı. Foto: Middle East Monitor.

Qıtaydıñ ekonomikalıq ıqpalınıñ artuımen birge, soñğı jıldarı diplomatiyalıq ıqpalınıñ da arta tüskeni mälim. Qıtay ıqpalınıñ jan-jaqtı keñeyui qıtay biliginiñ adam qwqığın bwzu isteriniñ şekarasın da keñeytti. Beyjiñ öziniñ diplomatiyalıq ıqpalınan paydalanıp, şetelderge panalauğa mäjbür bolğan Şınjañdağı az sandı wlt ökilderin qudalauğa wşıratuda.

Soñğı jıldarı qıtay biligi türik biliginen Türkiyadağı wyğırlardı twtqındap Qıtayğa jer audartudı (ekstradiciyalau) talap etip jatqanı turalı beyresmi mälimetter emis-emis aytılıp kelgen. Keşe, amerikalıq Axios News internet-saytı birqatar qwpiya qwjattar arqılı Qıtay biliginiñ bwl äreketin aşıq äşkereledi.

Atalğan saytta jariyalanğan qwjattar Qıtay ükimetiniñ Türkiyadan sot jäne diplomatiyalıq arnalar arqılı Türkiyadağı wyğır dissidentterin ekstradiciyalaudı jäne bwl isti qwpiya wstaudı ötiniş etkenin ayğaqtaydı. Axios News jariyalağan qwjatta körsetiluinşe, 2016 jıldıñ 27 mamrında Qıtay Ädilet ministrligi jäne Sırtqı ister departamenti Türkiyanıñ Ädilet ministrligine hat joldap, eki el arasında 1995 jılı qol qoyılğan «Azamattıq, kommerciyalıq jäne qılmıstıq sottıq kömek turalı kelisimderdiñ» orındaluın talap etedi. Sonday-aq, Şıñjañ qoğamdıq qauipsizdik agenttigi tergeui boyınşa terroristik wyımğa qatısı bar dep küdiktengen Anuar Twrdınıñ (atalğan sayt onıñ esimin Enver Turdi, yağni Enver Turdi dep körsetken) isine qatıstı, Türkiya tarabınan onıñ twrğan jerin tauıp, qamauğa aluın jäne Qıtayğa qaytarıp beruin swrağan. Äri, Türkiya tarabınıñ bwl isti qwpiya wstauın ötingen.

Axios News veb-saytında jariya bolğan qwjattarğa qarağanda, Türkiya ükimeti bwğan 2017 jılı jauap bergen, aytalıq, Türkiya Ädilet ministrligi bwl isti qabıldağanın, sot otırısı bastalğanın bildirgen. Ükimetter arasındağı bwl operaciyanıñ qalay jüzege asqanın tüsindiru üşin Änuar Twrdı turalı azıraq söz qozğauğa tura keledi.

Atalmış sayttıñ habarlauınşa, Anuar Twrdı 2012-2013 jıldarı şeteldik BAQ-qa Qıtay ükimetiniñ Şınjañdağı qwqıqbwzuşılıq äreketterin jariya etken. 2014 jılı Türkiyağa sayahat vizası arqılı barıp, uaqıtşa twruğa rwqsat alğan. 2015 jılı Türkiyadağı Qıtay elşiligi Twrdınıñ uaqıtşa pasportınıñ jaramdılıq merzimin wzartu ötinişin qabıldamağan jäne jaña pasport beruden bas tartqan. Twrğılıqtı jeri boyınşa zañdı qwjattardıñ bolmauına baylanıstı Türkiya ükimeti Twrdını evakuaciya ortalığına 2017 jılı 12 ayğa qabıldağan. Osı kezde türikterdiñ qauipsizdik qızmeti Anuar Twrdılan jauap alğan, sol boyınşa Twrdılı «Islam memleketi» terrorlıq wyımımen qatıstı bolğan bir sayttı basqardı dep körsetken, dälel onıñ 2004 jılğı oqu bitiru estelik fotosın körsetken. Alayda, Twrdı bwl ayıptaudı joqqa şığarıp, oqu bitiru fotosına tek Qıtayda ğana tüse alatının alğa tartadı. Osıdan keyin Twrdı isi Türkiyanıñ qılmıstıq sotına (immigraciyalıq sotqa emes) jiberilip, qazirgi deyin sot otırısın kütude.

Amerikalıq veb-sayttıñ körsetuinşe, bwl qwjattardı osı jıldıñ bas şeninde Twrdınıñ advokatı qolğa tüsirgen jäne istiñ artında Qıtay ükimetiniñ twrğanına köz jetkizgen. Türkiya men Qıtay ekstradiciya turalı şarttıñ jobasına 2017 jılı qol qoydı, biraq Türkiya parlamenti äli onı maqwldamadı. Eger maqwldansa, Türkiya Qıtaydıñ ekstradiciyalau turalı swranıstarınıñ köpşiligin qanağattandıra aladı. Axios News veb-saytındağı maqalada Türkiya ükimeti 2017 jılğa deyin Şıñjañdağı wyğırlardıñ eline pana izdey keluine aşıq türde qoldau körsetken. Biraq, Ankara men Beyjiñniñ qarım-qatınası jaqsarğan sayın türik ükimetiniñ wyğır bosqındarın qoldauı älsirey tüsti. Türkiyada quğınğa tüsken wyğırlardı qazir türik ükimeti terroristik qılmıstar jasadı dep ayıptap, jauapqa tartıp jatqanın aytadı.

Amerikalıq sayt bwnı Qıtaydıñ ösip kele jatqan diplomatiyalıq ıqpalı arqılı şetelderge panalağan wyğırlardı baqılau, qajet bolsa Qıtayğa qaytarıp alu äreketteri dep körsetken. Qıtay Türkiya ğana emes, Mısır, Tayland sekildi elderden de ondağan wyğırdı eline qaytarıp alğan. Olardıñ köbi ekstradiciyadan keyin iz-tüssiz joğalıp ketken nemese keybiri qaytıs bolğan.

“The Qazaq Times”