AQŞ-tağı demokrattar men respublikaşıldar «şayqası»

Kaliforniya ştatınıñ kongresmeni, demokratiyalıq partiyanıñ ardageri, birneşe uaqıt boyı Tramp äkimşiligin sınğa alğan Nensi Pelosi kezekti märte AQŞ Kongresiniñ 116-şaqırılımında ökilder palatasınıñ spikeri bolıp tağayındaldı. Bwl lauazım AQŞ Prezidenti men vice-prezidentinen keyingi mañızdı üşinşi orın sanaladı.

Pelosidiñ kandidaturasın 431 kongresmenniñ 220-sı qoldadı. Qalğan 192 kongress ökilderi respublikalıq partiyadan şıqqan Kevin Makkarti üşin dauıs berdi. Endi Nensi Pelosi qaraşada bolğan Kongreske aralıq saylau qorıtındısı boyınşa demokrattardıñ baqılauına ötken Ökilder palatasına törağalıq etedi.

Demokratiyalıq partiya ökili Nensi Pelosi respublikaşıldar ökili Kevin Makkartiden basım tüsti. Foto: www.bbc.com

Kongrestiñ jaña qwramı 3 qañtarda jwmısqa kiristi. 2018 jıldıñ qaraşasında ötken saylauda Ökilder palatası demokrattar baqılauına ötken. Al respublikaşıldardıñ köpşiligi Senattağı orındarın saqtap qaldı.

Nensi Pelosi kim?

Respublikalıqtar, ädette, köptegen äleumettik mäseleler boyınşa Pelosidi «Ükimettiñ tabınuşısı jäne San-Franciskolıq liberal» dep ataydı. Biraq, is jüzinde ol – kontinenttegi biraz mäselelerdi oñtaylı jolmen şeşken sayasatker. 2007 jıldıñ 4 qañtarında Pelosi birinşi ret Kongrestiñ tömengi palatasınıñ spikeri bolıp saylandı.

Nensi Merilend ştatınıñ şığıs jağalauınan şıqqan sayasatker, qala meri Tomas D'Alesandronıñ qızı. 1988 jılı ol kongresmen lauazımın ielendi. Halıqtı LGBT qoğamdastığına qarsı oydan «tazartıp», jwqpalı aurulardı emdeu üşin medicina salasın qarjılandıruğa köñil böldi. Sonday-aq birneşe jıl boyı Pelosi San-Franciskodağı jabıq äskeri bazanıñ wlttıq parkke aynaluı üşin astalısqan.

Jurnalist Eleyn Poviç Nensi turalı: «Ol – mıqtı äyel, üzdik sayasatker. Onıñ bastı küşi – insayderlik, koaliciyalıq jäne wyımdastıruşılıq qabiletinde jatır», – deydi.

78 jasar Pelosi men onıñ jaqtastarı Ükimettiñ tolıqqandı jwmısın qayta jandandırmaq. Ayta keterligi, onıñ merzimdik lauazımı AQŞ pen Meksika arasındağı şekara dauı men Tramp äkimşiliginiñ «şatdaun» jariyalauımen twspa-tws keldi.

Demokrattardıñ josparı qanday?

Nensi Pelosi ükimettiñ jwmısın jañartu üşin qajetti qwjattardıñ tez bekitiletinin mälimdedi. Amerikandıq telearnağa swhbat bergen ol: «Tramp bizdi kez kelgen närsege sendire aladı, biraq biz milliardtağan dollardı bölmeymiz. Sebebi, bwl jospar Amerika üşin tiimdi bolmaydı. Qabırğağa qarjı da, deklaraciya da joq. Eger Meksikamen arada qabırğanı ornatu üşin köp mölşerde qarjı bölsek, bizdiñ memleket retindegi poziciyamız basqalardıñ aldında qwldıraydı», – dedi.

Jurnalistiñ swrağına jauap bere otırıp, Pelosi AQŞ-tıñ qazirgi prezidenti qılmıstıq qudalauğa wşırauı mümkin ekenin de ayttı. «Biz prezidentten Ükimettiñ jwmısın jañartudı swraymız. Respublikaşıldarğa «iä» dep aytuğa mümkindik beremiz», – dedi.

Kongrestiñ birinşi küni-aq jaña spiker Nensi Pelosi Meksikamen aradağı qaqpağa qarajat bölmey, memlekettik byudjetti bekituge kirisetindigin ayttı. Foto: www.bbc.com

Äzirge demokrattar eki zañ jobasın wsındı. Olardıñ biri – AQŞ işki qauipsizdik ministrliginiñ jwmısın 8 aqpanğa deyin retteu, al ekinşisi – qalğan vedomstvolardıñ jwmısın 30 qırküyekke deyin retteu turalı zañ. Beysenbide Ökilder palatası atalğan zañ jobaların maqwldadı. Meksikamen şekarada qabırğalardı qarjılandıru bwl zañ jobalarına engizilgen joq. Alayda, Senattağı respublikalıqtardıñ köşbasşısı Mitç Makkonnelldiñ aytuınşa, frakciya bwl qwjattardı maqwldauı tiis. Osı mäselege qatıstı Donal'd Tramptıñ özi: «Ükimettiñ tolığımen qaşan jwmısqa kirisetindigin ayta almaymın. Şekarada qaqpa twrğızılmayınşa «şatdaun» jalğasa beredi. Bwl qabırğa elge zañsız kirgisi keletinderge tosqauıl boladı. Jahandıq keselge aynalğan adam saudası men esirtki tasımalına nükte qoyadı. Qazirgi uaqıtta biz adam saudalauşılardı qolğa tüsiru üşin jwmıs istep jatırmız. Al Meksikamen aradağı şekarağa qaqpa salınbayınşa, osı atalğan keseldermen küresu qiınğa soğadı»,– dep mälimdedi.

Uaşingtondağı BBC tilşisi Devid Uillistiñ aytuınşa, Nensi Pelosidiñ bastaması arqılı jüzege asqan zañ jobaları Senatta qabıldanbaydı. YAğni «qanşa jerden Pelosi mıqtı sayasatker bolsa da, Tramp äkimşiligine qarastı respublikaşıldar bwl jobalardı maqwldamaydı». Osığan baylanıstı qazirgi künniñ özinde demokrattar men respublikaşıldar arasında özara «şayqas» bastalğan. Tramp äkimşiligi beysenbide osı zañ jobalarına veto salatının ayttı. Resmi Aq üy: «Äkimşilik Kongrespen jwmıs isteuge bağıttalğan. Biraq şekaranıñ qauipsizdigi mañızdı. Demokrattardıñ el mwqtajdıqtarın elemey, paydasız bağdarlamalarğa qajetsiz qarajat böletin zañdarın Aq üy qabılday almaydı. Veto jariyalanadı», – dep qısqa qayırdı.

3 jeltoqsanda Tramp pen vice-prezident Mayk Pens respublikalıq jäne demokratiyalıq partiya köşbasşılarımen kezdesti. Foto: www.bbc.com.

Sonımen...

Kongrestiñ birinşi küni-aq jaña spiker Nensi Pelosi Meksikamen aradağı qaqpağa qarajat bölmey, memlekettik byudjetti bekituge kirisetindigin ayttı. Donal'd Tramp pen kök esektiler arasındağı kelispeuşilikke baylanıstı bwl qwjatqa äli qol qoyılmay twr. Demokrattar Donal'd Tramptıñ şekara qaqpasına federaldı qazınadan qarajat bölu şeşimine qarsı. Kongrestegi aralıq saylau ayaqtala salısımen, respublikaşıldar Aq üy basşısı Donal'd Tramp Meksikağa qarsı sankciya engizbeyinşe, aradağı şekara qorğanın qarjılandıruğa baylanıstı eşqanday qwjattarğa qol qoymaytının eskertken.

Osı daudıñ saldarınan memlekettik organdardıñ 25%-ı qarjılandırudan ayırıldı. Bwl İşki qauipsizdik ministrligi, Sauda ministrligi, İİM men Qarjı ministrligine qatıstı. Sonımen qatar, Smitson institutınıñ wlttıq sayabaqtarı men mwrajayları jabıldı. 800 mıñnan astam memlekettik qızmetker aqılı demalısqa ketti. Bekitilmegen byudjet saldarınan 22 jeltoqsannan beri AQŞ federaldı biliginiñ jwmısı işinara toqtatıldı.

Äli künge deyin qos tarap öz wstanımdarın özgertken joq. Jaqın arada kelisimge kelui de ekitalay. Demek, eki apta bwrın bastalğan «şatdaun» jalğasadı.

"The Qazaq Times"