اقش-تاعى دەموكراتتار مەن رەسپۋبليكاشىلدار «شايقاسى»

كاليفورنيا شتاتىنىڭ كونگرەسمەنى، دەموكراتيالىق پارتيانىڭ ارداگەرى، بىرنەشە ۋاقىت بويى ترامپ اكىمشىلىگىن سىنعا العان نەنسي پەلوسي كەزەكتى مارتە اقش كونگرەسىنىڭ 116-شاقىرىلىمىندا وكىلدەر پالاتاسىنىڭ سپيكەرى بولىپ تاعايىندالدى. بۇل لاۋازىم اقش پرەزيدەنتى مەن ۆيتسە-پرەزيدەنتىنەن كەيىنگى ماڭىزدى ءۇشىنشى ورىن سانالادى.

پەلوسيدىڭ كانديداتۋراسىن 431 كونگرەسمەننىڭ 220-سى قولدادى. قالعان 192 كونگرەسس وكىلدەرى رەسپۋبليكالىق پارتيادان شىققان كەۆين ماككارتي ءۇشىن داۋىس بەردى. ەندى نەنسي پەلوسي قاراشادا بولعان كونگرەسكە ارالىق سايلاۋ قورىتىندىسى بويىنشا دەموكراتتاردىڭ باقىلاۋىنا وتكەن وكىلدەر پالاتاسىنا توراعالىق ەتەدى.

دەموكراتيالىق پارتيا وكىلى نەنسي پەلوسي رەسپۋبليكاشىلدار وكىلى كەۆين ماككارتيدەن باسىم ءتۇستى. فوتو: www.bbc.com

كونگرەستىڭ جاڭا قۇرامى 3 قاڭتاردا جۇمىسقا كىرىستى. 2018 جىلدىڭ قاراشاسىندا وتكەن سايلاۋدا وكىلدەر پالاتاسى دەموكراتتار باقىلاۋىنا وتكەن. ال رەسپۋبليكاشىلداردىڭ كوپشىلىگى سەناتتاعى ورىندارىن ساقتاپ قالدى.

نەنسي پەلوسي كىم؟

رەسپۋبليكالىقتار، ادەتتە، كوپتەگەن الەۋمەتتىك ماسەلەلەر بويىنشا پەلوسيدى «ۇكىمەتتىڭ تابىنۋشىسى جانە سان-فرانتسيسكولىق ليبەرال» دەپ اتايدى. بىراق، ءىس جۇزىندە ول – كونتينەنتتەگى ءبىراز ماسەلەلەردى وڭتايلى جولمەن شەشكەن ساياساتكەر. 2007 جىلدىڭ 4 قاڭتارىندا پەلوسي ءبىرىنشى رەت كونگرەستىڭ تومەنگى پالاتاسىنىڭ سپيكەرى بولىپ سايلاندى.

نەنسي مەريلەند شتاتىنىڭ شىعىس جاعالاۋىنان شىققان ساياساتكەر، قالا مەرى توماس د'الەساندرونىڭ قىزى. 1988 جىلى ول كونگرەسمەن لاۋازىمىن يەلەندى. حالىقتى لگبت قوعامداستىعىنا قارسى ويدان «تازارتىپ»، جۇقپالى اۋرۋلاردى ەمدەۋ ءۇشىن مەديتسينا سالاسىن قارجىلاندىرۋعا كوڭىل ءبولدى. سونداي-اق بىرنەشە جىل بويى پەلوسي سان-فرانتسيسكوداعى جابىق اسكەري بازانىڭ ۇلتتىق پارككە اينالۋى ءۇشىن استالىسقان.

جۋرناليست ەلەين پوۆيچ نەنسي تۋرالى: «ول – مىقتى ايەل، ۇزدىك ساياساتكەر. ونىڭ باستى كۇشى – ينسايدەرلىك، كواليتسيالىق جانە ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتىندە جاتىر»، – دەيدى.

78 جاسار پەلوسي مەن ونىڭ جاقتاستارى ۇكىمەتتىڭ تولىققاندى جۇمىسىن قايتا جانداندىرماق. ايتا كەتەرلىگى، ونىڭ مەرزىمدىك لاۋازىمى اقش پەن مەكسيكا اراسىنداعى شەكارا داۋى مەن ترامپ اكىمشىلىگىنىڭ «شاتداۋن» جاريالاۋىمەن تۇسپا-تۇس كەلدى.

دەموكراتتاردىڭ جوسپارى قانداي؟

نەنسي پەلوسي ۇكىمەتتىڭ جۇمىسىن جاڭارتۋ ءۇشىن قاجەتتى قۇجاتتاردىڭ تەز بەكىتىلەتىنىن مالىمدەدى. امەريكاندىق تەلەارناعا سۇحبات بەرگەن ول: «ترامپ ءبىزدى كەز كەلگەن نارسەگە سەندىرە الادى، بىراق ءبىز ميللياردتاعان دوللاردى بولمەيمىز. سەبەبى، بۇل جوسپار امەريكا ءۇشىن ءتيىمدى بولمايدى. قابىرعاعا قارجى دا، دەكلاراتسيا دا جوق. ەگەر مەكسيكامەن ارادا قابىرعانى ورناتۋ ءۇشىن كوپ مولشەردە قارجى بولسەك، ءبىزدىڭ مەملەكەت رەتىندەگى پوزيتسيامىز باسقالاردىڭ الدىندا قۇلدىرايدى»، – دەدى.

ءجۋرناليستىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرە وتىرىپ، پەلوسي اقش-تىڭ قازىرگى پرەزيدەنتى قىلمىستىق قۋدالاۋعا ۇشىراۋى مۇمكىن ەكەنىن دە ايتتى. «ءبىز پرەزيدەنتتەن ۇكىمەتتىڭ جۇمىسىن جاڭارتۋدى سۇرايمىز. رەسپۋبليكاشىلدارعا «ءيا» دەپ ايتۋعا مۇمكىندىك بەرەمىز»، – دەدى.

كونگرەستىڭ ءبىرىنشى كۇنى-اق جاڭا سپيكەر نەنسي پەلوسي مەكسيكامەن اراداعى قاقپاعا قاراجات بولمەي، مەملەكەتتىك بيۋدجەتتى بەكىتۋگە كىرىسەتىندىگىن ايتتى. فوتو: www.bbc.com

ازىرگە دەموكراتتار ەكى زاڭ جوباسىن ۇسىندى. ولاردىڭ ءبىرى – اقش ىشكى قاۋىپسىزدىك مينيسترلىگىنىڭ جۇمىسىن 8 اقپانعا دەيىن رەتتەۋ، ال ەكىنشىسى – قالعان ۆەدومستۆولاردىڭ جۇمىسىن 30 قىركۇيەككە دەيىن رەتتەۋ تۋرالى زاڭ. بەيسەنبىدە وكىلدەر پالاتاسى اتالعان زاڭ جوبالارىن ماقۇلدادى. مەكسيكامەن شەكارادا قابىرعالاردى قارجىلاندىرۋ بۇل زاڭ جوبالارىنا ەنگىزىلگەن جوق. الايدا، سەناتتاعى رەسپۋبليكالىقتاردىڭ كوشباسشىسى ميتچ ماككوننەللدىڭ ايتۋىنشا، فراكتسيا بۇل قۇجاتتاردى ماقۇلداۋى ءتيىس. وسى ماسەلەگە قاتىستى دونالد ترامپتىڭ ءوزى: «ۇكىمەتتىڭ تولىعىمەن قاشان جۇمىسقا كىرىسەتىندىگىن ايتا المايمىن. شەكارادا قاقپا تۇرعىزىلمايىنشا «شاتداۋن» جالعاسا بەرەدى. بۇل قابىرعا ەلگە زاڭسىز كىرگىسى كەلەتىندەرگە توسقاۋىل بولادى. جاھاندىق كەسەلگە اينالعان ادام ساۋداسى مەن ەسىرتكى تاسىمالىنا نۇكتە قويادى. قازىرگى ۋاقىتتا ءبىز ادام ساۋدالاۋشىلاردى قولعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز. ال مەكسيكامەن اراداعى شەكاراعا قاقپا سالىنبايىنشا، وسى اتالعان كەسەلدەرمەن كۇرەسۋ قيىنعا سوعادى»،– دەپ مالىمدەدى.

ۋاشينگتونداعى BBC ءتىلشىسى دەۆيد ءۋيلليستىڭ ايتۋىنشا، نەنسي پەلوسيدىڭ باستاماسى ارقىلى جۇزەگە اسقان زاڭ جوبالارى سەناتتا قابىلدانبايدى. ياعني «قانشا جەردەن پەلوسي مىقتى ساياساتكەر بولسا دا، ترامپ اكىمشىلىگىنە قاراستى رەسپۋبليكاشىلدار بۇل جوبالاردى ماقۇلدامايدى». وسىعان بايلانىستى قازىرگى كۇننىڭ وزىندە دەموكراتتار مەن رەسپۋبليكاشىلدار اراسىندا ءوزارا «شايقاس» باستالعان. ترامپ اكىمشىلىگى بەيسەنبىدە وسى زاڭ جوبالارىنا ۆەتو سالاتىنىن ايتتى. رەسمي اق ءۇي: «اكىمشىلىك كونگرەسپەن جۇمىس ىستەۋگە باعىتتالعان. بىراق شەكارانىڭ قاۋىپسىزدىگى ماڭىزدى. دەموكراتتاردىڭ ەل مۇقتاجدىقتارىن ەلەمەي، پايداسىز باعدارلامالارعا قاجەتسىز قاراجات بولەتىن زاڭدارىن اق ءۇي قابىلداي المايدى. ۆەتو جاريالانادى»، – دەپ قىسقا قايىردى.

3 جەلتوقساندا ترامپ پەن ۆيتسە-پرەزيدەنت مايك پەنس رەسپۋبليكالىق جانە دەموكراتيالىق پارتيا كوشباسشىلارىمەن كەزدەستى. فوتو: www.bbc.com.

سونىمەن...

كونگرەستىڭ ءبىرىنشى كۇنى-اق جاڭا سپيكەر نەنسي پەلوسي مەكسيكامەن اراداعى قاقپاعا قاراجات بولمەي، مەملەكەتتىك بيۋدجەتتى بەكىتۋگە كىرىسەتىندىگىن ايتتى. دونالد ترامپ پەن كوك ەسەكتىلەر اراسىنداعى كەلىسپەۋشىلىككە بايلانىستى بۇل قۇجاتقا ءالى قول قويىلماي تۇر. دەموكراتتار دونالد ترامپتىڭ شەكارا قاقپاسىنا فەدەرالدى قازىنادان قاراجات ءبولۋ شەشىمىنە قارسى. كونگرەستەگى ارالىق سايلاۋ اياقتالا سالىسىمەن، رەسپۋبليكاشىلدار اق ءۇي باسشىسى دونالد ترامپ مەكسيكاعا قارسى سانكتسيا ەنگىزبەيىنشە، اراداعى شەكارا قورعانىن قارجىلاندىرۋعا بايلانىستى ەشقانداي قۇجاتتارعا قول قويمايتىنىن ەسكەرتكەن.

وسى داۋدىڭ سالدارىنان مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ 25%-ى قارجىلاندىرۋدان ايىرىلدى. بۇل ىشكى قاۋىپسىزدىك مينيسترلىگى، ساۋدا مينيسترلىگى، ءىىم مەن قارجى مينيسترلىگىنە قاتىستى. سونىمەن قاتار، سميتسون ينستيتۋتىنىڭ ۇلتتىق ساياباقتارى مەن مۇراجايلارى جابىلدى. 800 مىڭنان استام مەملەكەتتىك قىزمەتكەر اقىلى دەمالىسقا كەتتى. بەكىتىلمەگەن بيۋدجەت سالدارىنان 22 جەلتوقساننان بەرى اقش فەدەرالدى بيلىگىنىڭ جۇمىسى ءىشىنارا توقتاتىلدى.

ءالى كۇنگە دەيىن قوس تاراپ ءوز ۇستانىمدارىن وزگەرتكەن جوق. جاقىن ارادا كەلىسىمگە كەلۋى دە ەكىتالاي. دەمەك، ەكى اپتا بۇرىن باستالعان «شاتداۋن» جالعاسادى.

"The Qazaq Times"