Tramptıñ jaña strategiyasına bir jıl: Auğanstan jağdayı barğan sayın keri ketti

Bügin AQŞ prezidenti Tramptıñ Auğanstanğa bağıttalğan jaña strategiyasın jariyalağanına bir jıl toldı. Alayda, osı bir jıl işinde Auğanstan AQŞ qarulı küşteri auğan jerine kirgennen bergi eñ auır zorlıq-zombılıq jağdayın bastan keşirdi. Endi bir esepten, zorlıqtı küş äreketteriniñ köbeygenine qaramastan beybitşilik procesinde de ilgerileuşilik bar deuge de boladı.

Bıltır osı uaqıtta prezident Tramp Auğanstanğa qaratqan AQŞ strategiyası aytarlıqtay özgergenin mälimdegenimen, Auğanstannıñ jağdayında aytarlıqtay özgeris bolğan joq. Kerisinşe osı jıldarda Talibannıñ «irge keñeytu soğısı» qızu jürildi, keybir provinciya ortalıqtarına şabuıl jasadı, keybir audandardı basıp aldı. Terrorlıq toptıñ kölemi qısqa uaqıt işinde artıp, soğıs taktikaları jetildi.

Al, AQŞ qorğanıs ministri Jeyms Mettis: «Dwşpandar Gaznige şabuıl jasauda altı türli maqsatı bolğan. Alayda, olar birde bir provinciyanı tolıq basıp ala alğan joq. Olardıñ közdegeni aqparattıq soğıs. Olar BAQ-tıñ nazarın audarğısı keldi, äri bwl maqsattarına jetti», – dedi. Degenmen, qazirgi Auğanstan jağdayında amerikalıq äskerilerdiñ körsetken derekterine senu qiın.

Olay deytinimiz, 2015 jıldıñ mamır ayında Auğanstannıñ 16 payız aumağı Talibannıñ baqılauında twrğan edi. Bir jıldan keyin 19 payız auğan jeri tälipterdiñ qaramağına ötti. Bwğan kelgende amerikalıq şeneunikterdiñ aytar uäji mınaday: «Terrorlıq toppen soğıstağı jeñis jer köleminiñ artuı men kemuinde emes, qanşalıqtı halıqtı özine qarata aluda». Biraq, ükimetke nemese Talibanğa bağınğan halıq sanına nazar audarsaq ta, nätije köñil könşitpeydi. Aytalıq, bir jıl bwrın terrorlıq top Auğanstannıñ 9 payız halqına öz öktemdigin jürgizip twrğan bolsa, qazir 12 payız auğanstandıq tälipterdiñ şılauında. Al, jalpı tälipterge qarsı küreste tek 25 ayız auğanstandıq qana at salısuda.

Bwl körsetkişterden tıs, AQŞ äskerleri Talibannıñ bwrın soñdı bolıp körmegen şabuıldarına tap boldı. Biıl jıl ortasında AQŞ basqarğan halıqaralıq koaliciya küşteri Auğanstan territoriyasında bombalaudı bastadı. Degenmen, terrorlıq toptarğa bağıttalatın bombalau operaciyaları biıl eñ tömengi körsetkişke tüsti.

Auğanstanda arna tüsken zorlıq-zombılıq äreketteri beybitşilik procesine kedergi keldirude. Degenmen, jaqında AQŞ pen Taliban arasında tikeley dialog ötkizu kelisimine keldi. Bwnday jağday 7 jıldan beri bolmağan edi. Ärine, atıstı toqtatu, beybit bitimge keluge qaray auqımdı ister atqarılğanımen, bwl ister men AQŞ-tıñ bıltır jariyalağan Auğanstanğa bağıttalğan jaña strategiyası arasında jer men köktey parıq bar. Aq üy jağı Auğanstanda beybitşilik procesi birtindep ornap ketetinine sendirgisi keledi. Alayda, bwğan wzaqqa şıdaytın sabır men tözim kerek sekildi. Tağı bir mañızdı mäsele: Eger Aq üydiñ äperbaqan basşısınıñ sabırı tügesilse ne bolmaq?

Qazirgi kezde, soğıstı jekeşelendirgisi keletin Strategiyalıq saraptama jasaytın ortalıqtar (RAND korporaciyası sekildi soğıs arqılı payda tüsiretin kompaniyalar) Tramptı soğıs biltesin tartuğa köndirgisi keledi. Olar da Auğanstandağı aqparattıq soğısqa qol üşin berude. Degenmen, Qwrama Ştat şeneunikteri Tramp qabıldauı mümkin bwl şeşimdi keri teuip otır. Solay degen künde de, Tramp Auğanstan jağdayın tez arada jönge salğısı kelse kez-kelgen jaña wsınıstı sınap körui de mümkin.

“The Qazaq Times”