Foto: Vesti Ekonomika

AQŞ-tıñ "Center for Global Development" saraptamalıq ortalığı Qıtay qarızın qaytaruğa qauqarsız elderdiñ tizimin jariyaladı.

Jaqında "Center for Global Development" saraptama ortalığı Qıtay näsiesiniñ qay elderge qauipti ekendigin anıqtağan zertteu qorıtındısın jariyaladı. Onda Qıtaydıñ «Bir beldeu-Bir jol» bağdarlaması ayasında Aziya, Europa jäne Afrikanıñ 68 eline 8 trillion dollardan astam qarjı qwyğandığı jäne atalmış qarjınıñ qaytarımı bolatındığı jöninde aytılğan.

Amerikalıq ğalımdardıñ zertteu qorıtındısı boyınşa, bolaşaqta Qıtaydan alğan qarızın qaytaruda Qırğızstan, Djibuti, Laos, Mal'div, Moñğoliya, Çernogoriya, Päkistan jäne Täjikstan ekonomikalıq qiındıqtarğa tap boluı mümkin. Sebebi atalmış elderdiñ ekonomikaları qazirdiñ özinde Qıtay nesiesin qaytaruğa qauqarsız. Mısalı bügingi tañda Qırğızstan Qıtayğa 1,5 milliard dollar qarız. Bwl eldiñ jalpı işki öniminiñ 40 payızın qwraydı. Al resmi Bişkektiñ jıl ötken sayın Qıtaydan alatın qarız kölemin arttırıp jatqanın eskersek, bwl körsetkiş aldağı bes-altı jılda qay jerge baratının esepteu qiın emes. Biraq bir qızığı amerikalıq ğalımdardıñ bwl zertteuinde Qazaqstan joq. Dese de,  bizdiñ de Qıtay eline az qarjı qarız emes ekendigimiz belgili. Biraq amerikalıqtar Qazaqstan öz qarızın özi jabuğa qauqarlı dedi me, joq älde «Wlı Qıtay qorğanın» saldırğan jwrttıñ wrpağı bir närse oylap tabadı dedi me? belgisiz. Äyteuir bizdi Qıtayğa täueldi, qarız töley almaytın elderdiñ qara tizimine engizbepti.

Jalpı, Qıtaydıñ nesie beru tärtibi basqa eldermen salıstırğanda özgeşe jolğa qoyılğan. Qıtay özge nesie beruşilerge qarağanda belgilengen sommanı tolıqtay bir rette beredi. Biraq bir şartpen. Beyjiñ sayasatı boyınşa, bölingen qarjını älemniñ qay tükpirinde bolsa da Qıtay kompaniyaları men jwmısşaları igerui tiis. Bir sözben aytqanda Qıtay özi bergen qarjını özi igerip, qıtaylıq kompaniyalar arqılı elge qaytadan qaytarıp aluda. Al nesie alğan el soñında Qıtay qarjısına salınğan jol nemese zauıtqa ie boladı jäne milliardtağan qarızdı töleuge mindetteledi.

“The Qazaq Times”