Soltüstik Koreya sankciyadan keybir kompaniyalardıñ kömegimen jaltarıp keledi. Foto: CNBC.com.

Soltüstik Koreyağa halıqaralıq sankciyalar salınğanına ondağan jıldar boldı. Jıldan jılğa älem elderinen oqşaulanıp baradı. Soğan qaramastan Pioñyañ biligi (Phen'yan) äli künge deyin sauda-sattıq baylanıstarın üzbey kele jatqan elder de bar.

Ötken jılı qırküyek ayında Pioñyañ halıqaralıq sauda järmeñkesin wyımdastıruşılardıñ körsetken mälimetine qarağanda, järmeñkede 250-den astam otandıq jäne şeteldik kompaniyalar öz önimderin körsetken. Soltüstik Koreyanıñ memlekettik aqparat agenttiginiñ habarına qarağanda, bwl halıqaralıq sauda forumına , Süriya, Qıtay, Kuba, Iran, Indoneziya, Italiya, V'etnam jäne Tayvan qatarlı elderden kompaniyalar men önimderi qatısqan.

Halıqaralıq qauımdastıq jağınan jäne Qwrama Ştat jağınan salınğan auır sankciyalar köptegen elderdiñ Soltüstik Koreyağa qaratqan auır sankciyaların toqtattı. 2017 jılı 23 jeltoqsanda sankciya qayta jandandı. Bwl ret tipti Soltüstik Koreyağa kiretin tazartılğan jäne şiki mwnaydıñ 90 payızına deyin qısqardı. Tek ol ğana emes, Soltüstik Koreyağa azıq-tülik, elektr jabdıqtardı äkeluge de tıyım saldı.

Bwl kompaniyalar jöninen alıp qarağanda, Soltüstik Koreyada qauip-qater tım ülken. Degenmen, Gollandiyanıñ IT-konsul'tantınıñ negizin saluşı Paul Tiya Soltüstik Koreyada sauda-sattıq jasau meylinşe oñay dep qaraydı. Al, europalıq delegaciya iskerlik jäne investiciyalıq mümkindikterdi talqılau üşin ötken jıldıñ mamır ayında Pioñyañğa barğan.

Paul Tiyanıñ Soltüstik Koreyada sauda jasau turalı: «Barlıq adam halıqaralıq sauda jasaudı qalaydı. Soltüstik Koreyanıñ ekonomikasın damıtuğa kömektesu öziñniñ payda tabuıña ülken mümkindik. Tek, Kim Joñ Un rejimimen birge biznes jürgizudiñ joldarın üyrenuiñizge tura keledi. Eger siz onda ilgerileuşilikti körgiñiz kelse, onda ol jerdegi adamdardıñ mwnı jasay alatınına seniñiz», – degen pikirde.

Soltüstik Koreyanıñ soñğı aptada şığarğan sırtqı sauda önimderiniñ tiziminde medicinalıq qwrılğılar men twrmıstıq kerek-jaraqtardan tartıp, tipti «iPad» planşetteri de kezdesedi. Köptegen sarapşılardıñ aytuınşa, Soltüstik Koreyanıñ sauda jurnaldarı men habarlarına qarasañız KHDR turalı qalıptı äri kemeldi el retinde sezinesiz, alayda bwl Kim Joñ Un rejimimen üylespeytin äser.

Olay bolsa osı önimderdiñ bäri Soltüstik Koreyada öndirilip satıla ma? Soltüstik Koreyanıñ eñ ülken sauda seriktesi – Qıtay. Qıtay men Soltüstik Koreya arasındağı sauda kölemi eldiñ jalpı saudasınıñ 90 payızınan köbin ieleydi. Sondıqtan da, köptegen elder Qıtaydı Soltüstik Koreya yadrolıq qayşılığın şeşuşi kilti dep qaraydı.

AQŞ prezidenti Donal'd Tramp Beyjiñge Birikken Wlttar Wyımı tarapınan eñ qatañ sankciya talaptarın wsındı. Onıñ işinde kömir, teñiz önimderi men toqıma önimderine eksporttıq şekteulerdi qatañ türde engizudi tapsırdı. AQŞ Memlekettik departamentiniñ körsetken esebi boyınşa, eger bwl şekteu tolıqtay jüzege asırılatın bolsa, Soltüstik Koreyanıñ sırtqı saudasınıñ üşten biri joyılmaq.

BWW qararımen Soltüstik Koreyamen baylanısı bar ondağan iri käsiporınnıñ aktivterin toqtattı. Öytkeni, Soltüstik Koreyanıñ halıqaralıq biznes auqımı bwrınğısınday auqımdı bolıp twr. Sonıñ işinde eksporttıq tauarlar men halıqaralıq eñbek eksportı da bar. Aytalıq, Soltüstik Koreyanıñ şetelge şığaratın eñbek küşteri äli de azaya qoyğan joq. Tipti, Pol'şada soltüstik koreyalıq jwmıskerlerdiñ ortalığı da aşılğan.

BWW-nıñ soñğı qararı boyınşa, birde bir elge Soltüstik Koreyanıñ jwmısşıların qabıldauğa rwqsat berilmeydi. Degenmen, osığan deyin KHDR-dan şetelge şığıp jwmıs istegen jwmısşılar soñğı kelisim boyınşa 24 aydan keyin eline qaytadı.  Bwl mezgilde olardıñ Soltüstik Koreyağa kirgizetin tabısı 1 mlrd dollarğa tura keledi.

BWW sarapşıları Soltüstik Koreyanıñ sırtqı saudadağı basımdığın «Golcom» dep atalatın kompaniyamen baylanıstıradı. Kompaniya äskeri kommunikaciyalıq jabdıqtardı satadı. Biraq onıñ ştab-päteri Malayziyada ornalasqan. BWW-nıñ mälimdeuinde, «KHDR atalğan kompaniyanıñ Tınıq mwhitı jağalauındağı eñ ülken apanı» dep bağalağan. Kompaniya Soltüstik Koreyanıñ iri şpiondıq agenttiginiñ qwramına kiredi. Boljamdarğa qarağanda Soltüstik Koreya osı kompaniyanıñ kömeginde sırtqı saudasın toqtausız jüzege asırıp keledi.  

“The Qazaq Times”