Foto: RBK.

Bes jıldan keyingi kezdesu. Resey prezidenti Vladimir Putin men Türkimenstan basşısı Qwrbanğwlı Berdimwhamedov qazan ayınıñ 2-si küni Aşhabad qalasında ne jayında söylesti?

Keşe Resey basşısı Vladimir Putin Aşhabad qalasına resmi is-saparmen bardı. Bwl onıñ Türkimenstan astanasına arağa bes jıl salıp at basın bwruı. Vladimir Putin men Qwrbanğwlı Berdimwhamedov kezdesu barısında eki el qarım-qatınası jayında, Auğanstan mäselesi men qauipsizdik mäseleleri jayında söz qozğağan. Kezdesudiñ bastı saltanattı şaralarınıñ biri, qos taraptıñ ordendermen almasuı boldı. Vladimir Putin Qwrbanğwlı Berdimwhamedovti eki el arasındağı qarım-qatınastı jaqsartqanı üşin «Aleksandr Nevskiy» ordenimen marapattasa, Berdimwhamedov Putindi «Eki el qarım-qatınasın damıtqanı üşin» ordenimen marapattadı. Mwnıñ barlığı ärine sayasat perdesiniñ ber jağında bolğan dünieler. Al onıñ ar jağında ne bolıp jatqanın Berdimwhamedov pen Putinnen özge eşkim bilmeydi. Aytpaqşı osı twsta ayta ketetin bir jayt, «Aleksandr Nevskiy» ordenimen osığan deyin 205 adam marapattalğan. Olardıñ işinde Qazaqstan prezidenti Nwrswltan Nazarbaev, Qırğızstan basşısı Almazbek Atambaev, Täjikstan prezidenti Emomali Rahmon bar.

Jalpı Resey prezidentiniñ bes jıl ötken soñ Türkimenstanğa resmi is-saparmen baruına ärkim ärqalay bağa berude. Reseylik sarapşılardıñ sözinşe, qazirgi tañda Vladimir Putin resmi Aşhabadtıñ batıs elderine bet bwrısın bäseñdetu üşin barın saluda. Öytkeni Türkimenstanmen tığız qarım-qatınasta bolmağan bes jıl işinde Qwrbanğwlı Berdimwhamedov batıs elderimen jaqındasa bastağan. Onıñ üstine bwl mañda soñğı uaqıtta Auğanstannan tönetin qauipti sıltauratıp AQŞ pen NATO öz poziciyaların küşeyte bastağan. Bwdan bölek qazirgi uaqıtta Türkimenstannıñ bastı sauda seriktesi Resey emes, Qıtay. Onı kezdesu barısında Vladimir Putinniñ özi de aytıp ketken. Vladimir Putinniñ sözinşe, 2014 jıldan bastap eki el arasındağı sauda aynalımı tömendegen. 2015 jılmen salıstırğanda Resey men Türkimenstan arasındağı tauar aynalımı 2016 jılı 30 payızğa azayıp, 687,2 mln dollardı qwrağan. Jalpı qazirgi tañda Türkimenstannıñ sırtqı tauar aynalımınıñ 24,9 payızı Qıtayğa, 5 payızı Reseyge tiesili. Bwl arada da Mäskeudiñ bes jıl işinde biraz poziciyaların Qıtayğa berip qoyğanın añğaruğa boladı.

Bwdan bölek Türkimenstan Qazaqstan, Qırğızstan siyaqtı Reseydiñ közqarası basım Wjımdıq qauipsizdik kelisim wyımı (ODKB) men Evraziyalıq ekonomikalıq odaqqa da müşe emes. Osığan qarap bwl jerde de Resey Türkimenstanğa öz basımdığın körsete almay otır deuge boladı. Onıñ üstine eki el arasında «gaz dauı da» şeşimin tappay keledi. Esteriñizde bolsa, 2015 jılı reseylik «Gazprom» kompaniyası Türkimenstanğa gaz bağasın arzandatudı swrağan. Biraq resmi Aşhabad ol wsınıstı qabılamay tastağan bolatın. Sol uaqıttan beri Resey men Türkimenstan arasında «gaz dauı» bastalğan. «Gaz dauın» reseylik "Gazprom" Özbekstanmen kelisimşatqa otıru arqılı şeşse, Türkimenstan biligi bwl problemanı äli künge deyin şeşe almay keledi. Sebebi sol uaqıtqa deyin resmi Aşhabadtıñ gazın Reseyden özge eşkim kerek qılmay kelgen bolatın. Biraq osı jolğı kezdesude Vladimir Putin men Qwrbanğwlı Berdimwhamedov gaz jayında mülde söylespegen.

Qorıta kelgende, Vladimir Putin bes jıldan keyin Aşhabadqa is-sapar jasau arqılı öziniñ Türkimenstannan ayırılıp qalğısı kelmeytinin bayqattı. Bwlay deytin sebebimiz eki el basşılarınıñ qarım-qatınasındağı bes jıldıq üziliste Reseydiñ Türkimenstandağı köptegen poziciyaları Qıtayğa, batıs elderine ötip ketken. Vladimir Putin men Qwrbanğwlı Berdimwhamedovtıñ bwl jolğı kezdesui qay taraptıñ wsınısı boyınşa wyımdastırılğanı bizge belgisiz. Biraq belgilisi osığan deyin Qazaqstan basşısı Nwrswltan Nazarbaev pen Özbekstan prezidenti Şavkat Mirzieevtıñ Aşhabadqa barıp qaytqandığı. Osığan qarap «Vladimir Putin Aşhabadta» attı jeldiñ qaydan esetinin añğara beriñiz.

“The Qazaq Times”