Erdoğan jäne BAÄ ämiri. Foto: امت اسلامی

Türkiya prezidenti Rejep Tayıp Erdoğan 23 şilde küni Stambuldan Şığanaq elderine saparğa attandı. Saparınıñ bastı maqsatı köp uaqıtqa sozılğan Katar dağdarısında Şığanaq elderi arasında deldaldıq kezdesuler jasau. Eki künge jalğasqan saparında Türkiya basşısı Saud Arabiyası, Kuveyt jäne Katar qatarlı üş elde saparda bolıp qayttı.

Erdoğannıñ Katar dağdarısında belsendi ara ağayındıqqa jügiretin jöni bar. Köpten beri Türkiyanıñ Batıs elderimen bolğan qarım-qatınasınıñ salqındap ketkenin belgili.  Şığıs pen Batıstıñ tüyisken twsında jasap jatqan türik eli, bir auıq özin älemniñ erkesine balap, jöndi-jönsiz erkelikterge barğanın bilemiz. Türkiyanıñ Europa jäne AQŞ-pen bolğan qarım-qatınası qiındap twrğan jağdayda Erdoğan Katar dağdarısınıñ artında twrğan Saud Arabiyası sındı Türkiya müddesine ıqpaldı elderdi renjitip alğısı kelmeydi. Al, Şığanaq elderi arasında tığız qarım-qatınasta twrğan Katardıñ diplomatiyalıq dağdarısı Erdoğan üşin senimdi süyeniş arqalığınıñ qwlap qalğanımen birdey.

Erdoğan Stambuldan attanar aldında baspasöz konferenciyasın aştı. Ol sözinde: «Eşkim de bwl dağdarıstıñ wzaqqa sozıluına nietti emes. Men bwl saparımdı öñirdiñ twraqtılığı üşin paydalı boladı dep ümittenemin», – dedi. Ol söz arasında bauırlastar arasındağı berekesizdikti sınğa aldı, alayda söz wşın naqtı kimge bağıttap twrğanın aşıp aytpadı. Erdoğan Katardıñ şielenisti kelissöz arqılı şeşuge degen belsendiligin alqay kelip, mäseleniñ şeşim tabuına Şığanaqtağı «ataman» Saud Arabiya bastı röl atqaruğa tiis degen pikirin bildirdi. Kuveyttiñ de dağdarıs barısında ara ağayındıqqa tırısqanın alqaudı da wmıtpadı.

Katar bolsa Türkiyanıñ arab elderi arasındağı senimdi odaqtası. Degenmen ekijaqtı sauda-ekonomikalıq qarım-qatınastar birqalıptı, al sayasi-strategiyalıq müddeleri özara säykes keletin. Süriya dağdarısı jäne özge de öñirlik mäseleler kezinde bir-birin qoldap kelgen. Eger Katarda Türkiya äskeri bazası salınsa Şığanaq jağalauına mıñdağan türik jauıngerin ornalastıruğa boladı. Äri bwl Parsı şığanağındağı Türkiyanıñ birden bir äskeri bazası bolıp tabılar edi. Saud Arabiyası bastağan tört eldiñ Katarğa joldağan 13 tarmaqtı şartında da bwl mäsele tilge tiek etildi. Olar Katardağı Türkiya äskeri bazasınıñ salınuın toqtatudı talap etken bolatın.

Francuz aqparat agenttiginiñ (Agence France-Presse) habarına qarağanda, Katar dağdarısı ornağannan keyin Türkiya Katardağı äskeri baza qwrlısın jedeldete tüsken körinedi. Qazirdiñ özinde Katarda 150 türik jauıngeri bar.

Mol mwnay men gaz resurstarına qaramastan, Katarda twrmıstıq materialdar tapşılığı auır. Bwl jağında şağın tübek eli importqa ğana süyenedi. Saud Arabiyası bastalğan elderdiñ äue, qwrlıq, su joldarın tosıp tastağannan keyin, Iran men Türkiya bwl bostıqtıñ ornın toltıru üşin Katardıñ eñ negizgi import közine aynaldı. Reuters agenttiginiñ habarına qarağanda, ötken aydıñ özinde Türkiyadan Katarğa jetkizilgen zat mölşeri 200 wşaqtan asıp ketken. Eki el arasındağı eksport eki esege artqan.

Al tarazınıñ ekinşi basında twrğan Saud Arabiyası, Birikken Arab Ämirligi, Mısır qatarlı elder Türkiyanıñ köp jıldıq sauda serikteri. Sonday-aq, Ankara jaq Saud Arabiyasına köptegen qaru-jaraq satıp beruge ümitker. Türkiyadağı sayasi özgeristen keyin, türik eliniñ Europa jäne Amerikamen bolğan qarım-qatınası naşarladı. Türkiyanıñ endigi jerde aynalasındağı eldermen, äsirese Saud Arabiyası, Egipet tağı basqa da arab elderimen bolğan qarım-qatınasına salqındıq tüsirip alğısı kelmeydi. Sondıqtan da, Erdoğan dağdarıstıñ barınşa tezirek şeşim tauıp, Arab elderi arasındağı şielenistiñ şeşim tabuın, şığanaqqa baylanğan türik müddesiniñ qıspaqtan qwtıluın qalaydı.

Al endi Erdoğan saparınıñ Türkiyağa sirä qanşalıqtı paydası bar degen swraqqa keler bolsaq, eki jaqtı qarauğa boladı. Saud koroli Europağa köpir bolıp otırğan, mwsılmanşılıqtı jaqtauşı türikterdiñ talap-tilegin qabıldap, özge arab elderin Katarğa salğan bwğaudı bosatayıq dep jatsa, birer ay boyı Erdoğannıñ taban etiniñ tölemi eselep qaytar edi. Degenmen, osınıñ kerisinşe nätije berui de ğajap emes. Sebebi, Türkiyanıñ Şığanaq elderimen bolğan qarım-qatınası beytarap retinde sanalmaydı. Türik äskeri bazasınıñ Katarda salınıp jatqanı tağı bar. Osınıñ bäri qabınday kele Türkiya prezidentiniñ bügin ayaqtaluğa tiisti saparı qwr albarındı şabısqa aynalıp qalmas pa?!

“The Qazaq Times”