ميستيكا: ەسكەكسىز قايىق

ءزاريام ەكەۋمىز تەڭىز پورتىنا ءتۇس اۋا جەتتىك. اس ءىشىپ، اۋقاتتانىپ العان سوڭ، قولتىقتاسا پورتتى جاعالاپ كەلەمىز. شەت-شەگى جوق بايتاق دالانى الىپ جاتقان سۋدىڭ ارعى شەتى كورىنبەيدى. ءبىرىن-ءبىرى قۋعان ەسسىز تولقىندار كوز جەتپەيتىن جەردەن كەلىپ، كەرى كەتىپ جاتىر.
مەن شەتكەرى تۇرعان شاعىن كەمەنى كورىپ، سونى جالداپ الاتىنىمدى ايتتىم.
– جوق، بولمايدى… ءسىز كەمە جالدامايسىز، – دەدى، ءزاريام ەركەلەي موينىما اسىلا.
– ەندى تەڭىزگە شىقپايمىز با؟
– شىعامىز، ارينە.
– وندا؟
– مەنىڭ كەمەممەن.
– قوي ارى، سەندە قايداعى كەمە… بولماسا سومكەڭە جەل قايىق سالىپ الىپ پا ەڭ؟
– تەڭىزگە شىعۋ تۋرالى ۇسىنىستى كىم ايتتى؟
– سەن.
– وندا كەمەنى مەن تاڭدايمىن.
– جارايدى-اق دەلىك… دەسە دە، ەكەۋدەن ەكەۋمىز عانامىز عوي. ۇلكەن كەمەنىڭ قاجەتى شامالى… ءيا، ايتپاقشى، ونى كىم باسقارادى؟
– مەن…
– قوي ارى.
– مەن “تەڭىزدىڭ قىزىمىن”.
– قوي، اينام… قالجىڭىڭا بولايىن… «تەڭىزدىڭ قىزى» جاڭبىردان قورقا ما؟..
– تۇسىنبەيسىز…
– وندا تۇسىندىرە عوي، اينام…
– كەمەنىڭ ۇستىندە عانا ايتامىن.
– وندا كەمە جالداۋعا كەتتىك.
– مەنىڭ كەمەمە.
– قايداعى؟..
– اسىقپاڭىز، كەش كىرسىن… قىزدىڭ سىڭعىر-سىڭعىر كۇلكىسى جانىمدى بالقىتىپ بارادى. ونى تەڭىزگە شىعۋدان قورقىپ تۇر دەپ ويلادىم. ءتىپتى تەڭىزگە شىقپاي-اق قويايىق دەپ شەشتىم.
– جارايدى، وندا قونالقىعا ءبىر ورىن قاراستىرايىق.
– جوق، اناۋ جاعالاۋعا بارىپ تولقىن قىزدارمەن، مەنىڭ سىڭىلىلەرىممەن تانىستىرامىن ءسىزدى.
مەن ەشنارسە اڭعارعانىم جوق. جاي ءسوز رەتى، سولاي بولار دەپ ءزاريانىڭ جەتەگىنە ەرە جونەلدىم.
تەڭىز جاقتان سوققان سالقىن اۋاعا ول قۇشىرلانا بەتىن توسىپ، ءالسىن-ءالسىن تۇرا قالادى. جاقىن جاعالاۋعا كەلىپ ءالسىز سوعىلعان تولقىنداردىڭ سىلدىرى ەستىلەدى.
– ءسىز سۋدىڭ ءۇنىن ەستيسىز بە؟
– ءيا، ەستىپ كەلەمىن.
– نە دەپ جاتىر؟
– مەنەن قورىقساڭدار كەرى قايتىڭدار دەيدى…
− ءسىز بىلمەيسىز،.. ال مەن بىلەمىن… ولار مەنى ساعىنىپ قالىپتى… تەز كەل دەپ جاتىر.
ءبىز جاعالاۋعا جەتە تاباندى كۇيدىرگەن ىپ-ىستىق قۇمدى كەشىپ، تەڭىز شەتىنە ىلىكتىك. سان مىڭ ۇساق قيىرشىق قۇمدى جاعاعا كوشىرىپ، قايتادان وزىنە قاراي تارتىپ اكەتىپ جاتقان تولقىنداردى قىزىقتاپ از-كەم ايالدادىم. «ساعان نە جوق» دەگەندەي تولقىن ەرنىن جاعاعا سىلپ ەتكىزىپ سوعادى دا، كەرى قايتادى.
– كەلىڭىز، سالەمدەسىڭىز.
– كىممەن؟
– مەنىڭ ەل-جۇرتىممەن… قىز بار ىنتا پەيىلىمەن قيىلا ءوتىندى. ونىسى ماعان وعاش كورىندى.
– ءزاري!.. ءبىز جولعا اتتانعاننان باستاپ وسىلاي اتاي باستاعام.
– سىزگە ءبىر ءتۇرلى سولەكەت بولىپ تۇرعان بولار… ء–زاريا بۇرتيىپ قالدى.
ادەمى قىزدىڭ نازىنىڭ ءوزى سونشالىقتى ادەمى كورىندى.
– جارايدى وندا… ەي، سۋ سۇلۋلارى،.. ادەمى ءزاريدىڭ ادەمى سىڭىلىلەرى، مەنەن سالەم سەندەرگە! - دەدىم دە،  مەن سۋعا قويىپ كەتتىم.
ۇلكەن تەڭىزدى ءبىرىنشى رەت كورىپ تۇرعانىممەن، مەن تۋعان اۋىل ءۇش بىردەي ۇلكەن وزەننىڭ قۇيعانىندا بولاتىن. ءبىر كىسىدەي جۇزەتىن ەدىم. زارياعا ءوزىمنىڭ قالاي مالتيتىنىمدى كورسەتپەك بولعام.
قۇداي اتقاندا تەڭىزدىڭ سۋى باسقاشا بولار. قول-اياعىمدى بىرەۋ تاس قىلىپ ماتاپ تاستاعانداي يكەمگە كەلەر ەمەس. بىراق باتىپ بارا جاتقانىم جوق. الگىندەگى ءالسىز تولقىندار ەندى ءسال ۇلكەيىپ، مەنى ءبىر-بىرىنە سىرعىتىپ، ارى الىپ بارا جاتىر. مەن ەندى قورقا باستادىم.
– ءزاري… – داۋسىم وعاش شىعىپ كەتسە كەرەك.
قىز جاعالاۋدا ماعان قاراپ ساق-ساق كۇلەدى.
– ءزاري، مەن اعىپ بارام…
– اعاي، تەڭىزدە ادام اقپايدى… باتادى…
ونىڭ ءسوزىنىڭ سوڭىن ەستي الماي قالدىم. كەنەت سۋ استىنان الدەبىر جويقىن كۇش تۇبىنە قاراي تارتا جونەلدى. اۋزى-مۇرنىما سۋ كىرىپ، قاقالا-شاشالا تىرباڭداپ جاتىرمىن. قاس قاعىم ساتتە كوز الدىمنان بار دۇنيە جارق ەتىپ وتە قالدى.
ءبىزدىڭ جۇمىستا ءۇش جىلدان بەرى ءزاريا اتتى قىز ىستەيتىن. قاي اۋىلدىڭ قىزى ەكەنىن ءبىر بىلە الماي-اق قويعام. سۇراعانداردىڭ بارلىعىنا “تەڭىزدىڭ قىزىمىن” دەپ كۇلەتىن دە قوياتىن. ايتەۋىر، ماعان ءبىر جەردەن كورگەن تانىس ءمۇسىن كوز الدىما ورالا بەرەتىن. بىراق قايدان، قاشان كورگەنىمدى ەش ەسىمە الا الماي-اق قويعانىم. ول تۋرالى بار بىلەرىم، جاڭبىردان ولەردەي قورقۋشى ەدى… قورىققاندا سول، جاڭبىرلى كۇنى سىرتقا اتتاپ باسا الماي قالاتىن. سودان كەيىن دە ادەيى “تەڭىزدىڭ قىزىمىن” دەپ ايتاتىن شىعار دەپ ويلايتىنمىن. سول قىز ءبىر كۇنى مەنەن:
– ءسىز تەڭىزدى جاقسى كورەسىز بە؟ – دەپ سۇرادى.
– بىلمەيمىن، ول تۋرالى ويلانىپ كورمەپپىن… ءارى ومىرىمدە ءبىر رەت تە اشىق تەڭىزگە شىققان ەمەسپىن…
– ءپالى، ءسىز سۇلۋلىقتىڭ نە ەكەنىن ءالى بىلمەيدى ەكەنسىز عوي… قارسى الدىمداعى وتىرعان قىز وسىنى ايتىپ كەيىدى.
از عانا سىركىرەپ بارىپ باسىلىپ قالاتىن جاڭبىردان ولەردەي قورقاتىن قىزدىڭ ماعان تەڭىز تۋرالى ايتقانى كۇلكىلى كورىندى. قىز ءسوزىن ارى جالعاپ:
– ءسىزدىڭ تەڭىزگە بارعىڭىز كەلە مە؟ – دەپ سۇرادى. مەن كۇلدىم دە:
– ءيا، بارعىم-اق كەلەدى… نەگە سۇراپ وتىرسىڭ؟!. الدە مەنى دە ءوزىڭ سىقىلدى سۋدان قورقادى دەپ ويلايسىڭ با؟.. ۇيالىپ قالاتىن شىعار دەپ ويلاعام.
– جوق، مەن سۋدان قورىقپايمىن… مەن سۋدى سۇيەمىن… ونىڭ جانارى بال-بۇل جانىپ كەتتى. جانارىنداعى قۇشتارلىقتىڭ وتى جارق ەتىپ بارىپ ءدىرىلسىز تىنىق سۋداي دەرەۋ مۇڭعا باتا قالدى. مەن ءوزىمنىڭ باياعىدان بەرى قالاي كوز سالماعانىما تاڭ قالىپ وتىرمىن. قىزدىڭ اپپاق جۇزىندە كوزگە ازەر كورىنەر قانشاما ۇساق مەڭىن ەسەپتەمەگەندە، ناعىز اپپاق ارۋدىڭ ءوزى ەكەن. مەن ۇزاق قارادىم.
– اعاي!.. – دەدى ول قايتالاپ.
– اۋ؟.. – دەدىم مەن دە.
– سونىمەن تەڭىزگە بارعىڭىز كەلە مە؟
– ءيا.
– وندا باراسىز با؟
– مەنى كىم اپارعالى جاتىر ەكەن وندا؟
– مەن.
– نەنىڭ قۇرمەتىنە؟ – دەسەم دە ءىشىم قىلپ ەتە قالدى. وسىنداي ادەمى قىزبەن ءوزىم ءومىرى كورمەگەن تەڭىزگە بارۋ، ارينە، عانيبەت!
– سىزگە سۇلۋلىقتى دالەلدەگىم كەلەدى.
– مەن ونسىز دا كورىپ وتىرمىن.
– قويىڭىزشى…
– شىن ايتامىن…
– الداعى دەمالىستا بارىپ قايتالىق.
– قاي جاققا؟
– تەڭىزگە.
– تەڭىزدىڭ اتى بار شىعار.
– جوق، مەنىڭ تەڭىزىم. اتى جوق. قىز قۋلانا كۇلدى دە، ورنىنان لىپ ەتىپ تۇرىپ ەسىككە قاراي بەتتەگەن. ودان سوڭ دا قانشاما رەت تەڭىز تۋرالى اڭگىمەلەر بولعان-دى. اقىرى دەمالىس ۋاقىتىنا دا جەتكەنبىز.
ءبىر كۇنى الىس ءبىر تەڭىز جاعالاۋىنا باراتىن ەكى بيلەتتى الىپ كەلىپ تۇر ءزاريا. مەن جاي اڭگىمە ءۇشىن عانا ايتىپ جۇرگەن شىعار دەيتىنمىن. كۇتپەگەم. ويلانباستان كەلىسىمىمدى بەرگەنمىن. ءتىپتى ايتارعا بولماسا، قۋانىپ تا قالدىم. ءزاريانىڭ شارتى بويىنشا ەشكىمگە دە ءتىس جارماستان ءبىر كەشتە كەتە بارعانبىز. ەندى مىنە ات-اتاقسىز سۋ تۇبىنە الدە ءبىر سۋ ماقۇلىقتارىنا جەم بولىپ كەتىپ بارا جاتقانىم. اۋزى-مۇرنىمنان كىرگەن سۋ قولقامدى قاۋىپ، ەسىمنەن تاندىرىپ جىبەردى.
مەن ەسىمدى جيعانىمدا الدەقاشان كەش باتىپ كەتكەن ەكەن. ايسىز قاراڭعى ءتۇن اينالادان ەشنارسەنى كورسەتپەيدى. قۇلاعىما سۋدىڭ گۇرىلى كەلدى. دەنەم مۇزداپ، قالتىراپ جاتىر ەكەن. جالما-جان ورنىمنان اتىپ تۇرىپ، قايتا قۇلادىم. مەن تۇرعان جەر تەڭسەلىپ تۇر ەكەن. اياعىمنان تىك تۇرا الار ەمەسپىن. وسى كەزدە بارىپ:
– اعاي! ەسىڭىزدى جيدىڭىز با؟ – دەگەن قۇلاق تۇبىمنەن ءزاريانىڭ ءۇنى ەستىلدى.
– ءزاريا! اينام! مەن قايدامىن؟.. مەنى كىم الىپ شىقتى سۋدان؟.. – مەن اپتىعا سويلەپ جاتىرمىن.
– مەن الىپ شىقتىم،.. مەنىڭ كەمەمدە…
– قالاي؟..
– مەن كەمەدە ايتامىن دەگەنىمدى ۇمىتپاعان شىعارسىز…
– قايداسىڭ؟… نەگە شىراق جاقپادىڭ؟..
– شىراق جاعۋعا جەتە الماي جاتىرمىن.
– نە بولدى، اينام، سەن جارالانىپ قالعانسىڭ با؟
– جوق، امانمىن…
– وندا…
– دۇرىسى شىراق جاقپاي-اق قويايىقشى.
– نەگە؟
– ءسىز قورقىپ كەتەسىز…
– نەگە؟
– مەنەن…
– تۇسىنبەدىم… اينام…
– وندا الدىمەن ءسىز تىڭداڭىز… سوسىن قالاساڭىز شىراق جاعاسىز… بولماسا…
– ايتا عوي، اينام…
– اۋەلى، سىزدەن ءبىر نارسەلەردى سۇراسام؟ شىنىڭىزدى ايتاسىز با؟
– سۇراي بەر.
– موينىڭىزداعى تۇمار كىمدىكى؟
– وزىمدىكى.
– وتىرىك! –ونىڭ داۋسى ءزىلدى شىقتى.
– نەگە وتىرىك؟ مەن بۇنى ەس بىلگەلى تاعىپ كەلەمىن…
– قايدان الدىڭىز؟
– بىلمەيمىن…
– شىنىڭىزدى ايتىڭىزشى…
– شىنىمەن بىلمەيمىن… تەك اپامنىڭ ايتۋى بويىنشا،.. مەن ەس بىلمەيتىن كەزدە… ءۇش جاس پا، الدە ءتورت جاس شاماسىندا ويناپ ءجۇرىپ جاردان قۇلاپ سۋعا كەتىپ قالىپپىن… سودان ەل-جۇرت بولىپ نەشە كۇن ىزدەپ تابا الماي قويعان ەكەن. ءتورتىنشى كۇنى بىرەۋلەر “جالپاق وتكەل” دەگەن جەردەن تاۋىپ العان ەكەن… سودان ۇيگە الىپ كەلىپتى… اپام ايتاتىن تاعى، وسى موينىڭداعى تۇمار سەنى اجالدان الىپ قالعان بولار… بۇرىن تۇمار بولماعان… انا كىسىلەر الىپ كەلگەندە موينىڭدا ءجۇر ەكەن. ەندى ەشقاشان شەشپە… سۋ پەرىسى دەگەن بولادى… سونىڭ شاراپاتى تيگەن بولار… – دەپ. ودان باسقا ەشنارسە بىلمەيدى ەكەنمىن.
– ءيا، ول مەنىكى بولاتىن.
– قالايشا؟
– تۇماردى اشىپ كورىپ پە ەدىڭىز؟
– ءيا، كورگەنمىن.
– سونداعى جازۋلاردىڭ باس جاعىنداعى سۋرەت ەسىڭىزدە مە؟
وسى كەزدە بارىپ ەسىمە ءتۇستى. ءيا، تۋرا سول سۋرەتتەگى قىز.
– مەن تەڭىزدىڭ قىزىمىن دەگەندە سەنبەيتىن ەدىڭىز.
– ءيا.
– ەندى سەنەتىن بولاسىز.
– اينام، نە ايتىپ كەتتىڭ، شىراق قايدا؟
– اسىقپاڭىز، مەن ءسىز كورە قالاتىنداي حالدە ەمەسپىن.
– قالايشا؟
– مەن ءوز بەينەمە قايتقانمىن.
ءسال تىكسىنسەم دە جۇرەگىمدى ورنىنا ءتۇسىرىپ:
– وندا سەن كىمسىڭ؟ – دەپ سۇرادىم.
– مەن – سۋ پەرىسىمىن.
– ادامداردىڭ اراسىندا نە ىستەپ ءجۇرسىڭ؟
– تۇمارىمدى الۋعا كەلگەم.
– باياعىدا-اق سۇرامادىڭ با؟ قايتارىپ بەرەر ەم.
– سىزدەن ايىرىلىپ قالۋدان قورىقتىم.
– نەگە؟
– سول كەزدە جاردان قالاي قۇلاپ كەتكەنىڭىز ەسىڭىزدە مە؟
– جوق.
– وندا تىڭداڭىز. مەن سۋ پەرىلەرىنىڭ پاتشاسىنىڭ جالعىز قىزىمىن. ادەتتە سۋ پەرىلەرىنە ادامدار جۇرگەن جەرگە بارۋعا تيىم سالىنادى. بۇل قاعيدا ەدى… مەن سول قاعيدانى بۇزعان بولاتىنمىن. ول كەزدە مەن دە تىم كىشكەنە بولعانمىن. ءسىزدىڭ ەسىڭىزدە بولماعانىمەن، مەنىڭ كوكەيىمدە بارلىعى سايراپ تۇر. سۋ استى الەمىنىڭ بارلىعى اكەمە باعىنار ەدى. سودان بولار، مەنىڭ بارلىق ارەكەتىمە ەشكىم دە شەكتەۋ قويمايتىن. مەن الىس-الىس وزەن سۋلارىن، بۇلاقتاردى كەزەتىنمىن. مەنىڭ جاقسى كورەتىن كىپ-كىشكەنتاي كوپ بالىقتارىم بولدى. سولارمەن وينايتىن ەدىم. سول جاردىڭ تۇبىندە قارعىس اتقان ءبىر توپ بالالار اۋ سالاتىن ەدى. ەسسىز بالىقتار سوعان ءتۇسىپ قالاتىن. ءار كەز ءسىز سول بالىقتاردى بالالاردان قولىڭىزداعى اسىق-ساقالارىڭىزعا ايىرباستاپ الىپ، سۋعا قايتا جىبەرىپ وتىراتىنسىز. بىردە اۋعا ءتۇسىپ قالعان شاباقتارىمدى بوساتىپ الامىن دەپ ءوزىم شىرمالىپ قالدىم. اينالادا كومەككە كەلە قويار ەشكىم جوق. جانتالاسىپ ءاربىر ءجىبىن تىسىممەن قيا باستاعام. سول كەزدە بالىقشى بالالار كەلىپ اۋلارىن شىعارماق بولدى. مەن سۋعا، ولار جاعاعا تارتىپ ارپالىسقا تۇستىك. سودان ءسىز بالالارمەن تالاسىپ اۋدىڭ ءجىبىن قولدارىنان جۇلىپ الدىڭىز. اشۋلانعان بىرەۋى ءسىزدى جاردان يتەرىپ جىبەردى. ءسىز شىڭعىرعان قالپى سۋعا قۇلاپ ءتۇستىڭىز. وسى كەزدە مەن دە اۋدان بوسانعان ەدىم. ءسىز سۋعا تۇسە ەسىڭىزدەن ايىرىلىپ قالدىڭىز. مەن ءسىزدى الىپ، اكەمنىڭ سارايىنا جەتتىم. بولعان وقيعانىڭ بارلىعىن ايتىپ بەرىپ ەم. اكەم سىزگە قايرىمدىلىق جاساپ، قايتا جەر بەتىنە جىبەرمەك بولدى… ول كەزدەگى بالالىق سەزىم بولار… مەن: «ەشقايدا جىبەرمەيمىن»، – دەپ زار ەڭىرەدىم. اقىرى اكەم ماعان: «بۇل – باسقا جاراتىلىس،.. سۋ الەمىندە كۇن كەشە المايدى… ءارى ءالى جاس… وسكەننەن سوڭ تاۋىپ الاسىڭ» – دەپ كوندىردى. سودان مەنىڭ موينىمداعى تۇماردى تاعىپ، جاعالاۋعا شىعارىپ سالعان. سودان باستاپ جەر بەتىنە شىعىپ ءسىزدى ىزدەۋمەن ءوتتىم. اقىرى تاۋىپ سىزبەن بىرگە قىزمەت ىستەدىم. مەنى ءبىر كۇنى تانىر دەپ ۇمىتتەندىم.
بىراق ءسىز تاني المادىڭىز. اقىرى ءسىزدى وسىندا الىپ كەلۋگە ءماجبۇر بولدىم. سەبەبى مەن تۇمارىمدى سۋسىز جەردە پايدالانا الماس ەدىم. مەنىڭ دەنەم تەك بەلدەن جوعارى عانا ادام سيپاتتى دا، ودان تومەن بالىق ءتاندى ەدىم. جاڭبىردان قورقاتىنىم دا سودان. سۋعا تاپ بولسام، اۋەلگى بەينەمە قايتىپ كەتەمىن، سودان ساقتاناتىنمىن. ەندى، مىنە، مەن تۇمارىمدى الدىم…
– شىراق جاعايىنشى. مەن قىزدان ءوتىندىم.
– جارايدى، جاعىڭىز. مەن قاۋىزدا جاتىرمىن، تەك قاۋىزدىڭ ىشىنە قاراۋشى بولماڭىز.
بەي-بەرەكەت تەڭسەلگەن كەمەنىڭ ىشىندە اندا ءبىر، مىندا ءبىر سوعىلىپ ءجۇرىپ ءزاريانىڭ نۇسقاۋىمەن وتتىق پەن كونە توز شىراعداندى تاۋىپ جاقتىم. اياداي عانا كايۋتانىڭ ءىشىن شىراعدان كۇندىزگىدەي جارقىراتىپ جىبەردى.
ورتاداعى ۇلكەن قاۋىزدىڭ ىشىندە ەرنەۋىنە اسىلىپ ءزاريا جاتىر ماعان تەسىلە قاراپ. مەن اياعىمدى اڭدىي باسىپ، تاياپ كەلەم. قاۋىزداعى سۋ كەمەمەن بىرگە شايقالىپ شىپ-شىپ ەتىپ كەمەرىنەن اسىپ، ەدەنگە شاشىراپ جاتىر.
– جاقىنداماڭىزشى،.. – دەگەن ءزاريانىڭ جالىنىشىن ەلەمەي، تاياپ كەلەمىن. قاۋىزدىڭ ىشىنەن التىن تۇستەس بالىقتىڭ جالتىلداعان قۇيرىعى سۋدى ءالسىز سابالاپ، بۇلعاڭ قاعادى. سىرتتان اۋىر ىڭىرسىپ كەمەنىڭ ءبۇيىرىن سوققان تولقىن ۇنىمەن جارىسىپ سان مىڭ قىزدىڭ كۇمىس سىڭعىرلى كۇلكىسىنىڭ ءۇنى ەستىلەدى. مەن جارتى دەنەسى سۋدا جاتقان ءزاريانىڭ جانىنا كەلىپ، جانتايىپ وتىرا كەتتىم. ءزاريا ءتىپتى اجارلانىپ كەتىپتى. جارق ەتە قالعان جانارىنىڭ ءوزى جۇرەگىمە ىنتىزارلىقتىڭ تىلسىم كۇشىن نىعارلاپ تىعىپ جاتقانداي. تارقاتىلعان بۇرىمى تاماعىما وراتىلىپ قىتىقتايدى. بۇكىل دەنەمدى ءبىر ىستىق، ءبىر سۋىق اعىن قاتار بويلاي قۋالاپ، ءزاريا قىزدى قۇشىپ ءۇنسىز وتىرمىن.
– اعاي، مەن ءسىزدى ەندى جەرگە جىبەرگىم كەلمەيدى… – ۇنسىزدىكتى ءزاري بۇزدى.
– اينام مەنىڭ،.. ەندى نە ىستەيمىز؟.. مەن شىنىمەن سۇراپ وتىرمىن. مەنىڭ دە ءزاريدى قالدىرىپ كەتۋگە جۇرەگىمدەگى تۋلاعان ىنتىزارلىعىم جىبەرەر ەمەس.
– مەن ءسىزدى سۋ استىنا الىپ كەتەر-اق ەدىم.
– سەنىمەن قايدا بولسا دا بارۋعا ءازىرمىن، اينام.
– جوق، ءسىزدى سۋ الەمى قابىل المايدى ەكەن.
– نەگە؟
– ءسىز سۋ قاعيداسىن بۇزعانسىز.
– قالاي؟
– بالىق جەگەنسىز…
– نەسى بار، جەر بەتىندەگىلەردىڭ بارلىعى جەيدى.
– سول ءۇشىن دە جەر بەتىندەگىلەردىڭ بارلىعى سۋدا تىرشىلىك ەتە المايدى.
– نە ىستەيمىز وندا؟
– وسى كەمەدە ءومىر بويى مەنىمەن قالا الاسىز با؟
– قالامىن! – مەن ەش ويلانباستان جاۋاپ قايتاردىم.
– داۋىل تۇرايىن دەدى.
– نە ىستەيمىز؟
– پالۋباعا شىعىڭىز. وڭ جاقتاعى جاقتاۋدىڭ قاسىندا اينالمالى شىعىرىق تۇر. سونى اقىرىن بوساتىڭىز. سوسىن ارقاندى ساۋمالاپ جىبەرىپ وتىرساڭىز، جەلكەن تۇسەدى.
مەن تەپكىشەكپەن ورمەلەپ پالۋباعا شىقتىم. ارلى-بەرلى شايقالىپ ءجۇرىپ جەلكەندى ازەر ءتۇسىردىم. ءبىز ۇشى-قيىرى جوق الىپ تەڭىزدىڭ ورتاسىندا كەتىپ بارا جاتقان سىقىلدىمىز. ءبىرىن-ءبىرى سابالاپ بۋىرقانا اتقاقتاعان تولقىندار ۇيدەي-ۇيدەي بولىپ كەلىپ، كەمەنى بىرىنەن سوڭ ءبىرى سوققىلايدى. ءبىرى تۇمسىعىنان ءىلىپ العانداي كەمەنى اسپانعا قاراي شالقالاتىپ الىپ بارا جاتسا، ەندى ءبىرى قۇيرىعىنان سالاقتاتقانداي قىلىپ كەمەنىڭ تۇمسىعىن تەڭىزدىڭ تۇبىنە باعىتتاپ تاستاپ كەپ جىبەرەدى. تولقىننان تولقىنعا لاقتىرىلىپ قالقاقتاپ كەلە جاتىرمىز. سىرتتا تۇرا بەرۋگە ءداتىم جەتپەي، اسىعىس كايۋتاعا ءتۇستىم. ءزاري جاتقان قاۋىزدىڭ ەرنەۋىنە كەلىپ الدە ءبىر كونە توز ماتراستى استىما توسەپ جانتايىپ جاتتىم. جانتايىپ جاتىپ ۇيىقتاپ كەتىپپىن.
مەن ويانعاندا الدەقاشان كۇن شىعىپ كەتكەن ەكەن. جالما-جان قاۋىزعا قارادىم. ءزاري جوق. مەنىڭ ءزاريام… مەنىڭ اياۋلىم… مەنىڭ جانىم… اينام… جۇرەگىم ءدىر ەتە قالدى… كەشەگىدەن بەرگىنىڭ بارلىعى ءتۇس ەمەس پە دەپ ويلاندىم. جوق، سول كايۋتانىڭ ءىشى. اسىعىس پالۋباعا شىقتىم.
جوق، مەنىڭ تۇنىمەن كەمە دەپ جۇرگەنىم شاعىن كايۋتالى ەسكى جەلكەندى قايىق ەكەن. تۇمسىق جاعىندا ءزاري تەڭىز بەتىنىڭ اششى كۇنىنەن قىزدىرىنىپ جاتىر. كادىمگى ادام بەينەسىندە، اياقتارى دا ورنىندا، باز-باياعىداي. مەن توسىلىپ قالدىم.
– اعاي، كەلسەڭىزشى… مەن جايلاپ باسىپ وعان تاياي بەردىم.
– ءوز كوزىڭىزگە ءوزىڭىز سەنبەي تۇرسىز با؟
– ءتۇس كوردىم بە دەپ تۇرمىن.
– جوق، ءوڭىڭىز. مەن تەك تۇندە عانا ءوز بەينەمە قايتامىن دا، كۇن شىققاندا ادام كەيپىنە ەنە الامىن…
مەن ونىڭ ءسوزىنىڭ سوڭىن كۇتپەي باس سالىپ قۇشىرلانا ءوپتىم. قايىقتىڭ ءبۇيىرىن سوققىلاعان تولقىنداردىڭ سارتىلى ماعان ەڭ جاعىمدى مۋزىكاعا اينالىپ كەتكەندەي بولدى. ءتۇس الەتىندە ءزاري تاماقتانۋعا شاقىردى. مەن ءومىرى تاتىپ كورمەگەن الدە قانداي ءبىر تاعامدارمەن تاماقتاندىق.
– ءبىز قايدا بارا جاتىرمىز؟ –دەپ سۇرادىم زاريدەن.
– تاۋسىلمايتىن ساپارعا…
– قانداي؟
– بۇل قايىقتا ەسكەك جوق.
– دۇرىس بولعان، ەسكەكشى دە جوق قوي.
– مىنا الىپ تولقىندار تاۋسىلادى دەپ ويلايسىز با؟
– جوق.
– وندا ءبىزدىڭ ساپارىمىز دا تاۋسىلمايدى… ءبىز ەندى تولقىنداردىڭ قۇزىرىندامىز…
ول ماعان قاراپ نازدانا كۇلدى. ونىڭ كۇلكىسى ايدىڭ اپپاق ساۋلەسىندەي، كۇننىڭ شۋاقتى نۇرىنداي قۇدىرەتتى ەدى.
ودان ارى ەشنارسەنى قاۋزامادىم. ءزاريدىڭ ايداي جامالىنا ماستانىپ قاراعان سايىن كوز تويدىرا الماي قاراي بەرگىم كەلەدى.
كەشتە جارتىلاي بالىق، ال كۇندىز ادام بەينەلى ءزاري مەن ءۇشىن الەمدەگى ەڭ قىمباتتى ىنتىزارىم ەكەنىن ۇقتىم. تۇنىمەن اساۋ تولقىندارمەن ارپالىسىپ كايۋتاعا تولىپ كەتكەن سۋدى شەلەكتەپ سىرتقا شىعارىپ، كۇندىز ءزاريىمنىڭ قۇشاعىندا ماحابباتتىڭ بال شارباتىنا ماستانىپ ۇيقىعا كەتەمىن.
ءبىزدىڭ ەسكەكسىز قايىقتى تولقىندار بىرىنەن-بىرىنە جالعاپ، تاۋسىلمايتىن الىس ساپارعا قاراي وزدەرى الىپ بارا جاتىر.

قويشىبەك مۇباراك

"The Qazaq Times"