الماتى قالاسىندا ساياساتانۋشى اسحات قاسەنعالي مەن جۋرناليست نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى «جاس باقىلاۋشى» جوباسىنا ارنالعان كونفەرەنتسيا وتكىزدى.

بۇگىندە 5 ماۋسىمدا وتكىزىلەدى دەپ كۇتىلگەن كونستيتۋتسيانى وزگەرتۋگە باعىتتالعان رەفەرەندۋم قوعامدا قىزۋ تالقىلانۋدا. ءارى وسى سياسي ناۋقانعا بەلسەنە ات سالىسىپ جاتقاندار دا، بولماسا بۇعان سەنىمسىزدىك تانىتىپ جاتقاندار دا بار. اراعا 27 جىل سالىپ، ەكىنشى مارتە وتكىزىلىپ جاتقان رەفەرەندۋمدى باقىلۋدى ءجون ساناعان باقىلاۋشىلار توبى قاتارىن «جاس باقىلاۋشى» اتتى ۇيىممەن تولىعىپ جاتىر.

بۇل رەفەرەندۋمدا ەل كونتسيتۋتتسياسىنىڭ 33 بابىنا ەنگىزىلگەن وزگەرىس حالىقتىڭ تاڭداۋىنا تۇسەدى پرەزيدەنت توقاەۆ ءوز وكىلەتتىلىگىن شەكتەيدى دەلىنگەنىمەن بۇعان كوپتەگەن ساياساتكەرلەر مەن بەلسەندى ازاماتتار سەنىمسىزدىك تانىتىپ كەلەدى. الايدا 2019 جىلعى پرەزيدەنت سايلاۋى كەزىندە سايلاۋ كەزىندەگى ۋچاسكەلەرىندەگى زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا جول بەرمەۋ ماقساتىندا قۇرىلعان تاۋەلسىز باقىلاۋشىلار ۇيىمى قاتارىن كوبەيتىپ كەلەدى.

اسحات قاسەنعالي:

- بۇل جوبانى باستاعان سەبەبىمىز، جاستاردى ساياسي ناۋقانداعى باقىلاۋشىلىققا تارتۋ. ەلىمىزدىڭ جاس ازاماتتارى مەن ازاماتشالارى ساياسي ناۋقان پروتسەسىنىڭ قالاي وتەتىنىن كورسىن، ەڭ باستىسى-رەفەرەندۋمنىڭ ادىلەتتى وتۋىنە ۇلەسىن قوسسىن دەگەن نيەتپەن جوبانى «جاس باقىلاۋشى» دەپ اتادىق. قازىرگى تاڭدا جوبانى جۇزەگە اسىرۋ قارقىندى جۇرگىزىلىپ كەلەدى. توقسانعا جۋىق جاستى جوبامىزدىڭ اياسىندا وقىتىپ شىعاردىق. ءالى دە وقىتامىز.

بىزدە 5 ماۋسىمعا دەيىن ۋاقىت بار. سوندىقتان ءبىزدىڭ قاتارىمىزعا كەلىپ قوسىلىپ، باقىلاۋشىلىققا ءوزىنىڭ ۇلەسىن تيگىزۋگە نيەتتەنىپ وتىرعان جاستار بولسا ءبىزدىڭ ەسىگىمىز اشىق. قۋانا-قۋانا قارسى الامىز. بىزگە سەنىم بىلدىرمەي جاتقان ازاماتتار بولسا، كەلىپ كورىڭىزدەر دەگىم كەلەدى. سىزدەردى دە قابىلداۋعا دايىنبىز.

الايدا ءبىر نارسەنى ەسكەرۋ كەرەك. بىزدە قارجىلىق قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى شەشىلمەگەن. وسى ۋاقىتقا دەيىن قۇر قول وتىرماي، ارىپتەسىم نۇرگەلدى جانە يدەيامىزدى قولداۋشى دوستارىمىز كاسىپكەرلەرگە، كومپانيالارعا دەمەۋشىلىك بەرۋگە قاتىستى حات جازدىق. شىنىن ايتۋ كەرەك، بارلىق حاتتارعا جاۋاپ كەلمەدى. كەيبىر حاتتارعا كەلگەن جاۋاپتاردا ساتتىلىك تىلەگەندەر بولدى. بىراق ناقتى قارجىلىق قولداۋ كورسەتە المايتىندارىن جەتكىزدى. قارجىلىق قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسىندە وسىنداي قيىندىقتار تۋىنداپ تۇر. سوندىقتان باقىلاۋشىعا قانداي دا ءبىر قارجى تولەيمىز دەپ ايتا المايمىز. تۇسىنەمىز، كاپيتاليستىك زاماندا ادام التىن ۋاقىتىن ءبولىپ قىزمەت ەتكەن سوڭ، ونىڭ ەڭبەگىنە ساي جالاقىسى بەرىلۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. بۇل نارىقتىق قوعامداعى دۇرىس تۇسىنىك. الايدا ءبىز قارجى ماسەلەسىن شەشە الماعاندىقتان، باقىلاۋشىعا قاراجات بەرە المايتىنىمىزدى ناقتى ايتامىز. بىزدە ونداي مۇمكىندىك ازىرگە بولماي تۇر. بىراق سىزدەرگە ەرەكشە ەستە قالارلىق كۇن مەن مەملەكەتتىك ماڭىزى بار ساياسي ناۋقانعا قاتىسۋ مۇمكىندىگىن سىيلاي الامىز دەپ انىق ايتا الامىن. كەيبىرىڭىز كونەسىزدەر، كەيبىرىڭىز كونبەيسىزدەر. بۇل اركىمنىڭ ءوز قۇقىعى. كەلىسپەيتىن جاستارعا دا العىسىمىز شەكسىز. سەبەبى، وسى جوباعا قىزىعىپ، كەلىپ، ءار نارسەنى دەتالدى تۇردە انىقتاپ سۇراپ جاتقاندارىنا ءدان ريزامىز.

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى:

- جوبا اياسىندا ناقتى قانشا باقىلاۋشى دايىنداپ شىعاتىنىمىز ازىرگە بەلگىسىز. بۇل بىزگە «باقىلاۋشى بولام»، دەپ تالاپتانىپ كەلگەن جاستاردىڭ سانىنا بايلانىستى بولماق. ءارى ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىمەن دە جۇمىس ىستەۋ ماڭىزدى. وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر، وسى ۋاقىتقا دەيىن وتكەن سايلاۋلاردىڭ ءبارى ادىلەتتى دەپ ايتا المايمىز. سوندىقتان الداعى رەفەرەندۋمعا حالىق سەنىڭكىرەمەيدى. بۇل تۇسىنىكتى جاعداي. ءوز تاراپىمىزدان دا سەنىمسىزدىك بار. وسى كوڭىلدەگى كۇدىكتى سەيىلتۋدى قولعا الىپ، داۋىس بەرۋ بارىسىندا زاڭ بۇزۋشىلىقتار مەن ايلا-شارعىلارعا جول بەرىلمەۋ ءۇشىن ءبىز جاستاردى باقىلاۋشىلىققا تارتىپ وتىرمىز. قازىر 90 باقىلاۋشى دايارلىقتان ءوتتى. تاعى دا قاتارىمىزعا كەلەم دەۋشىلەر بولسا، قۇبا-قۇپ بولار ەدى. سوندىقتان قاتارىمىزعا قوسىلام دەۋشىلەر بولسا نەمەسە رەفەرەندۋم كۇنى باقىلاۋشىلاردىڭ جول-پۇلىن، تاماق پەن سۋىن قامتاماسىز ەتەم دەۋشى دەمەۋشىلەر بولسا ءبىزدىڭ ەسىگىمىز ءاردايىم اشىق.

ەشقانداي دەمەۋشىلىك بولماعان كۇننىڭ وزىندە ءبىز قولعا العان جوبامىزدى ىسكە اسىرۋعا مۇددەلىمىز. جوبانىڭ قامتيتىن اۋماعى – الماتى قالاسى، اسىرەسە ورتالىق اۋداندار. مۇمكىندىگىمىزگە قاراي المالى، بوستاندىق، اۋەزوۆ، مەدەۋ سياقتى اۋدانداردى كوزدەپ وتىرمىز. ورتالىق اۋدانداردا اقپارات تاراتۋ جاقسى جولعا قويىلعان. باق وكىلدەرى، سايتتار، تەلەۆيدەنيە وكىلدەرى ۋچاسكەلەرگە كەلىپ سۇحباتتار السا، سيۋجەت تۇسىرسە، ءبىز ءوزىمىزدىڭ اتقارىپ جاتقان جۇمىسىمىز تۋرالى ايتساق، ول دا ءبىر ۇلكەن جەتىستىك بولار ەدى. ال، جوبانى بولاشاعىنا كەلسەك، كەلەشەكتە جالعاسىن تابادى نە بولماسا ءبىر رەتتىك قانا جوبا دەپ كەسىپ ايتا المايمىز. بارلىعى ءىستىڭ بارىسىنا، جاستاردىڭ بەلسەندىلىگىنە، رەفەرەندۋم ناتيجەسىنە، ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ كوزقاراسىنا بايلانىستى بولماق. ەگەر باستاما ويداعىداي ءوتىپ جاتسا، نەگە الداعى پارلامەنت سايلاۋىنا، پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسىپ كورمەسكە؟.. ەلىمىزدە ۇلكەن وزگەرىستەر بولىپ جاتىر. سوندىقتان باقىلاۋشىلاردى وسىنداي ماڭىزدى ىستەرگە قاتىستىرىپ كورسەك دەگەن نيەتىمىز بار.

گۇلنۇر اليمجانوۆا