الەمدىك باق-تا وسىدان بۇرىن ءيزرايلدىڭ مانتو ۇڭگىرىنەن (MANTO CAVE) 55000 جىل بۇرىن جاساعان ادامنىڭ باس سۇيەگى تابىلعاى حابارلانعان بولاتىن. عىلىمي زەرتتەۋ ناتيجەسى بويىنشا بۇل ادامنىڭ افريكادان شىققانى بەلگىلى بولدى.

قازىرگى ادامنىڭ جانە ەجەلگى ادامنىڭ باس سۇيەگى.

بۇل ادامزات تاريحىن تانۋداعى اسا ماڭىزدى جاڭالىقتاردىڭ ءبىرى. عىلىم-تەحنيكا دامىعان سايىن، ادامزات تاريحىدا ارىعا ۇزاپ بارادى. وسىعان دەيىن تابىلعان «سۋاستى وركەنيەتتەرى», ۇندىستانداعى ءبىزدىڭ زامانىمىزعا جات، توتباسپايتىن بولاتتان جاسالعان الىپ تىرەۋىش، امەريكاداعى 2 ملن جىل بۇرىنعى ادامدار تۇراعى، ت.ب. ءبىزدى تاريحقا تىڭ كوزقاراس ورنتۋعا جەتەلەۋدە. ادامزات تاريحى جونىندە، وسىعان دەيىن، ءدىني تانىم مەن دارۆين نازارياسى كۇرەسىپ كەلدى. ءبىرى اداميزاتتى توپىراقتان تاراتسا، ەندى ءبىرى مايمۇلدان تاراتتى. كارل ياسپرەس بولسا تاريحتى تەك قانا جازبا دەرەكتەردىڭ جاسىمەن ولشەگەن دۇرىس دەيدى. ياعني، بەس مىڭ جىلدان ارى قاراي ادامزاتتا جازۋ مادەنيەتى بولعان جوق، سوندىقتان تاريح بەس مىڭ جىلدان باستالادى دەگەندەي كوزقاراس ايتقان. الايدا، كارل ياسپرەستىڭ بۇل پىكىرىن تۇبەگەيلى تەرىسكە شىعاراتىن دەرەكتەر، ونىڭ جازعان ماقالالار سانىنان دا اسىپ كەتتى.

مانتو ۇڭگىرى

وسى سىندى دەرەكتەردىڭ عىلىمي قولدانىسقا ەنبەۋىنىڭ سەبەبى تۇسىنىكتى. قازىگى ادامزات عىلىمى سىرەسىپ قالعان ەۋروتسەنتريستىك كوزقاراستىڭ شەڭكەلىندە. ياعني، كۇللى ەجەلگى وركەنيەتتى ەۋروپاعا زورلاپ تاڭۋ، بۇگىنگى ەڭ قۋاتتى عىلىمنىڭ سىرقاتى. ەجەلگى وركەنيەتتەن قانداي دا ءبىر دەرەكتەر تابىلسا ەۋروپالىق وركەنيەت تاريحىنا بۇرا تارتۋ باسىم. سونىڭ ناتيجەسىندە كوشپەلىلەردىڭ ۇلى دالاداعى الىپ وركەنيەتى دە وركەنيەت رەتىندە مويىندالماي كەلەدى. ەۋروتسەنتريستىك كوزقاراستا ءبىز ادامزات وركەنيەتىنە ۇلەس قوسپاعان، تەك ءبۇلدىرۋشى حالىق ەكەنبىز.

ەگەر جوعارىدا اتالعان دەرەكتەر «تاريحتان بۇرىنعى تاريح» رەتىندە عىلىمي قولنانىسقا ەنەتىن بولسا ەۋروتسەنتريستىك كوزقاراس پەن قالىپتاسىپ قالعان عىلىمي كوزقاراستاردىڭ ءبارى كۇل-تالقان قۇلايدى. ءبىر عانا شۋمەرولوگيانىڭ ءوزى باتىس پەن شىعىستىڭ تاريح عىلىمىنا ۇلكەن وزگەرىستەر الىپ كەلەدى. ال بۇگىنگى مەكتەپتەن تارتىپ، جوو-نا دەيىنگى تاريح اسا قاۋقارسىز ەكەنى ءپاش بولماق.

"The Qazaq Times"