فوتو: altyn-orda.kz

ءار مينۋت، ءار ساعات، ءار كۇن سايىن ەلىمىزدە، الەمدە حالىقتى ەلەڭ ەتكىزەر ماڭىزدى جاڭالىقتار بولادى. ال ونىڭ ءبىرى كوزگە ىلىنسە، ەندى ءبىرى نازاردان تىس قالىپ جاتادى. ەندەشە The Qazaq Times وقىرماندارى ءۇشىن 4-9 قىركۇيەك ارالىعىندا بولعان ەڭ ماڭىزدى ەكونوميكا جاڭالىقتارىنا شولۋ جاسايدى. 

پرەزيدەنت: مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى ەنگىزۋگە اسىقپاۋ كەرەك

اپتا باستالا سالىسىمەن قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىندەگى كەمشىلىكتەرگە نازار اۋدارىپ، اتالعان جۇيەنى ەنگىزۋگە اسىقپاۋعا شاقىردى.

ء"وزىن جۇمىسپەن قامتىعان 3 ميلليون ادام مەديتسينالىق ساقتاندىرۋسىز قالايىن دەپ تۇر. سوسىن ولار بىزگە نە ايتادى؟ وداندا وسىنداي نەگىزگى ماسەلەلەردى شەشەيىك. مەن تاعى ايتامىن، بۇعان ءبىز پروگرەسسيۆتى تۇردە وتەتىن شىعارمىز، مەن بۇعان قارسى ەمەسپىن. الايدا تاعى ءسۇرىنىپ كەتپەيىك. سولاي ەمەس پە...(...). ەگەر بىزدە وسىنداي سۇراقتار تۋىنداپ تۇرسا، سىزدەر نەگە "مەديتسينالىق ساقتاندىرۋعا"وتەمىز  دەپ ايتاسىزدار؟", - دەدى پرەزيدەنت پارلامەنتتىڭ قوس پالاتاسىنىڭ بىرىككەن وتىرىسىندا پرەمەر باقىتجان ساعىنتاەۆ پەن دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى ەلجان بىرتانوۆقا قاراتا سويلەگەن سوزىندە.

قازاقستان باقىتتى ەلدەر رەيتينگىندە وزبەكستاننان قالىپ قويدى 

الەمدەگى باقىتتى ەلدەردىڭ رەيتينگىندە (World happiness report 2017) قازاقستان 155 ەلدىڭ ىشىندە 60 ورىنعا يە بولدى. رەيتينگ ءار ەلدىڭ جان باسىنا شاققانداعى جالپى ىشكى ونىمىنە، مەملەكەت تاراپىنان بولاتىن الەۋمەتتىك كومەككە، دەنساۋلىق ساقتاۋ دەڭگەيىنە، سايلاۋ ەركىندىگىنە جانە قايىرىلىمدىق ىسىنە، سونداي-اق، جەمقورلىق دەڭگەيىنە بايلانىستى قۇرىلعان

قازاقستاننىڭ الدىندا 59 ورىندا تۇركىمەنستان ەلى تۇر. بۇدان بولەك، كورشى-سەرىكتەس ەلدەر اراسىندا وزبەكستان 47 ورىنعا، رەسەي 49 ورىنعا يە بولىپ، قازاقستاننىڭ الدىنا شىقتى. ال قازاقستاننان كەيىن تۇرعان ەلدەر: بەلارۋس (67), ازەربايجان (85), قىرعىزستان (98), ارمەنيا (121), ۋكراينا (132).

بانكتەردى ساۋىقتىرۋ ەل ەكونوميكاسىن ساقتاپ قالا المايدى 

قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ 4 قىركۇيەك كۇنى پارلامەنتتىڭ قوس پالاتاسىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا ۇلتتىق بانكتىڭ مۇمكىندىكتەرىن بارىنشا كەڭەيتە ءتۇسۋ كەرەك ەكەنىن ايتقان. پرەزيدەنتتىڭ سوزىنشە، قازىرگى كەزدە ۇلتتىق بانكتىڭ ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ قارىز الۋىنا تىيىم سالا الاتىنداي مۇمكىندىگى جوق. ەندى وسىنى قولعا الۋ كەرەك ەكەن. ياعني پرەزيدەنتتىڭ بۇل سوزىنەن الداعى ۋاقىتتا ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردى تەكسەرۋ ودان سايىن ارتا ءتۇسۋى مۇمكىن ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى.

پرەزيدەنتتىڭ سوزىنشە، بانك سەكتورىنا قارجى بولە بەرمەۋ كەرەك. الايدا ءبىز بۇل تۋرالى تىم كەش ويلانعاندايمىز. دەگەنمەن پرەزيدەنت ايتسا، مەملەكەت قارجىسىنا سەنىم ارتقان، "نە دە بولسا مەملەكەت اسىرايدى" دەگەن پىكىر قالىپتاستىرعان كەيبىر بانكتەر ايىلىن جيىپ، سانعا ەمەس ساپاعا جۇمىس ىستەۋگە كىرىسەتىن شىعار دەگەن سەنىمدەمىز.  وسىدان كەيىن "ەكونوميكانى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن بانكتەردى ساۋىقتىرۋ قاجەت" دەگەن پىكىر جويىلىپ، بانكتەرگە كومەك كورسەتە بەرۋ دە ازاياتىن بولار.

ءبىرتانوۆ مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنا جينالعان قارجى قالاي ساقتالاتىنىن ايتتى 

قر پرەزيدەنتى مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ جۇيەسىن ەنگىزۋگە اسىقپاۋ كەرەگىن ايتقان سوڭ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى ەلجان ءبىرتانوۆ مىندەتتى الەۋمەتتىك مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ مەرزىمى ءبىر-ەكى جىلعا شەگەرىلۋى مۇمكىن ەكەنىن جوققا شىعارعان جوق. الايدا ول مەدساقتاندىرۋ قورىنا جۇمىس بەرۋشىلەردەن بۇرىنعىداي قاراجاتتى جيناي بەرۋدى ۇسىنىپ وتىر.

وسىلايشا ءبىرتانوۆ ءبىر-ەكى جىلعا كەشىكتىرىلىپ ەنگىزىلۋى مۇمكىن جۇيەگە جينالعان قاراجاتتىڭ قايدا تۇسەتىنىن ءتۇسىندىردى.

«اتامەكەن» ۇكپ باسشىسى: مينيستر ءبىرتانوۆتىڭ ۇستانىمى تۇسىنىكسىز

قر دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى ەلجان ءبىرتانوۆتىڭ مىندەتتى الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋعا قاتىستى جوعارىدا ايتىلعان مالىمدەمەسىنەن سوڭ بيزنەس سالاسىندا ءبىراز تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر پايدا بولا باستادى. «اتامەكەن» قر ۇكپ باسقارما توراعاسى ابىلاي مىرزاحمەتوۆ سۇحبات بەرىپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ  قورعا جارنالاردى ارى قاراي جيناۋ نەمەسە جيناماۋ جايىنداعى ارەكەتى تۇسىنىكسىز بولىپ وتىرعانىن ايتتى.

ۇلتتىق بانك: تەڭگە شەتەل ۆاليۋتاسىنا سۇرانىس ارتقاندىقتان السىرەدى 

سوڭعى 10 كۇندە، ياعني 2017 جىلعى 21 تامىز بەن 6 قىركۇيەك ارالىعىندا  اقش دوللارىنا قاتىستى تەڭگە باعامى 2,6%-عا السىرەگەن. وسىعان قاتىستى ۇلتتىق بانك حابارلاما تاراتتى. بانك حابارلاماسىندا سەنسەك، تەڭگەنىڭ السىرەۋى بانكتەردىڭ، كومپانيالاردىڭ جانە حالىق تاراپىنان شەتەل ۆاليۋتاسىنا دەگەن سۇرانىستىڭ ارتىپ كەتۋىمەن بايلانىستى ەكەن.

دەپۋتات تەڭگە كۋرسىن مانيپۋلياتسيالاعانداردى جازالاۋدى ۇسىندى 

ۇلتتىق بانكتىڭ تەڭگەنىڭ السىرەۋىنە قاتىستى مالىمدەمەسىنەن سوڭ، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ قارجى جانە بيۋدجەت كوميتەتىنىڭ مۇشەسى، دەپۋتات امانجان جامالوۆ تەڭگە كۋرسىن مانيپۋلياتسيالاپ وتىرعانداردى جازالاۋ كەرەگىن ايتتى.

ول ۆاليۋتا نارىعىنداعى جاعدايعا پىكىر بىلدىرە وتىرىپ، نارىقتا مانيپۋلياتسيا بولىپ وتىرعانىن العا تارتتى. "ۇلتتىق بانكتىڭ، قارجى مينيسترلىگىنىڭ جانە ەكونوميكا مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا تەڭگەنىڭ ايىرباس باعامى مۇناي باعاسى، رەسەي ءرۋبلى، ەكونوميكانىڭ جاي-كۇيى سياقتى نەگىزگى فاكتورلار اسەرىنەن قالىپتاسادى. الايدا ءبىز ۆاليۋتا نارىعىنان باسقا جاعدايدى بايقاپ، قازىرگى كەزدە تەڭگەنىڭ السىرەۋىنە ەشبىر ماكروەكونوميكالىق جاعداي اسەر ەتپەگەنىن كورىپ وتىرمىز. كوپتەگەن قازاقستاندىقتاردىڭ كوكەيىندە "بۇل نە جاعداي؟" دەگەن سۇراق تۋىنداپ وتىر. سەبەبى مۇناي باعاسى نىعايىپ، رەسەي ءرۋبلى تۇراقتى جانە قازاقستاننىڭ ەكونوميكا كورسەتكىشى جاقسارعانىنا قاراماستان، تەڭگە قۇبىلىپ تۇر" - دەگەن ەدى ول.

رەسەي بانكى قازاقستاننىڭ وپەك كەلىسىمىن ورىنداپ وتىرعانىنا كۇمانمەن قارايدى 

اپتا سوڭىندا شەتەلدىك باق "مۇناي ەكسپورتتاۋشىلار اقش، قازاقستان، ازەربايجان جانە باسقا دا ەلدەردىڭ شيكىزات ءوندىرىسىن ارتتىرۋىنا بايلانىستى الەمدىك نارىقتى تەڭگەستىرە الماي وتىرعانى" تۋرالى اقپارات تاراتتى. سەبەبى مۇنداي مالىمدەمەنى رەسەيدىڭ ورتالىق بانكى قىركۇيەك ايىنا ارنالعان ماكروەكونوميكالىق ەسەبىندە جاريالاعان.

ولاردىڭ سوزىنشە، اتالعان ەلدەر وپەك پەن وعان مۇشە ەمەس ەلدەردىڭ مۇناي ءوندىرۋدى شەكتەۋ تۋرالى كەلىسىمىن بۇزىپ وتىر.  ايتا كەتەيىك، مۇناي ەكسپورتتاۋشى ەلدەر اراسىنداعى شيكىزات ءوندىرىسىنىڭ كولەمىن قىسقارتۋ تۋرالى كەلىسىم 2018 جىلدىڭ ناۋرىز ايىنا دەيىن جارايدى. كەلىسىم بويىنشا وپەك-كە مۇشە ەلدەر ءوندىرىس كولەمىن تاۋلىگىنە 1,2 ملن باررەلگە قىسقارتۋى ءتيىس. ال كارتەلگە مۇشە ەمەس ەلدەر  شيكىزات كولەمىن تاۋلىگىنە 558 مىڭ باررەلگە قىسقارتۋعا مىندەتتەلگەن ەدى. ال قازاقستان بولسا شيكىزاتتى تاۋلىگىنە 20 مىڭ باررەلگە از وندىرۋگە كەلىسكەن. الايدا تاراعان اقپارات بويىنشا قازاقستان ءوندىرىستى ازايتۋدىڭ ورنىنا كەرىسىنشە كوبەيتكەن بولۋى مۇمكىن.

“The Qazaq Times”