«انتيكور ازاپتاۋ ىستەرىن تاۋەلسىز تەرگەمەدى» دەگەن پىكىر قۇقىق قورعاۋشىلار مەن ادۆوكاتتار، جابىرلەنۋشىلەر تارابىنان ءجيى ايتىلادى. باس پروكۋراتۋرا رەداكتسيا سۇراۋىمەن ازاپتاۋ شاعىمدارى تۋرالى جاڭا مالىمەتتەردى ۇسىندى. ۆەرتيكال جۇيەدە اگەنتتىك پروكۋراتۋرانىڭ قولبالاسىنا اينالدى دەگەن سىن كوپ ايتىلىپ ءجۇر.

«ادىلەتسىز ستاتيستيكا»

باس پروكۋراتۋرانىڭ QT رەداكتسياسىنا بەرگەن جاۋابىنا قاراعاندا، قاڭتار وقيعاسىنا قاتىستى ازاپتاۋ فاكتىسى تۋرالى بارلىعى 330 شاعىم كەلىپ تۇسكەن. ءار شاعىم بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ جۇرگىزىلگەن، ياعني قىلمىستىق ءىس قوزعالعان. بىراق «236 قىلمىستىق ءىس توقتادى جانە 83-ءىنىڭ تەرگەۋ مەرزىمى ءۇزىلدى» دەيدى رەسمي اقپاراتتا.

«تەرگەۋدىڭ رۇقسات ەتىلمەگەن ادىستەرىن قولدانۋى بويىنشا 3 ءىس وندىرىستە: سجقىا-دە – 1, ارنايى پروكۋرورلاردا – 2. ازاپتاعانى ءۇشىن قۇقىق قورعاۋ جانە ارنايى ورگانداردىڭ 34 قىزمەتكەرى كۇدىكتى دەپ تانىلدى. تاعى 8 قىلمىستىق ءىس بويىنشا سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ اياقتالدى، ونىڭ ىشىندە ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ورگاندارىنىڭ 17 قىزمەتكەرىنە قاتىستى 5 قىلمىستىق ءىس سوتقا جىبەرىلدى (قاراۋدا). ۇقك-ءنىڭ 13 قىزمەتكەرىنە جانە ءىىم-ءنىڭ 2 قىزمەتكەرىنە قاتىستى 3 قىلمىستىق ءىستىڭ قاتىسۋشىلارى ءىس ماتەريالدارىمەن تانىسىپ جاتىر. 2 پوليتسەيگە قاتىستى سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ جالعاسۋدا»، – دەلىنگەن باس پروكۋراتۋرا قاراماعىنداعى قىلمىستىق قۋدالاۋ قىزمەتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ەلدوس قيلىمجانوۆ جولداعان جاۋاپتا.

انتيكور توراعاسىنىڭ مانيپۋلياتسياسى

بيىل 5 قاڭتاردا انتيكور توراعاسى ولجاس بەكتەنوۆتىڭ مالىمدەۋىنشە، قاڭتارداعى ازاپتاۋعا بايلانىستى 432 قىلمىستىق ءىستى «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى قىزمەتتىڭ ەڭ تاجىريبەلى تەرگەۋشىلەرى» تەرگەسە دە، ناتيجەسىندە 347 ءىس قىسقارعان. اگەنتتىك توراعاسى ازاپتاۋ جونىندە «ەڭ تاجىريبەلى تەرگەۋشىلەردىڭ» ءوزى «وبەكتيۆتى دەرەكتەر انىقتالماعانىن» ايتادى. ورتا جولدان كوپ ءىستىڭ جابىلۋى قوعامدا كۇدىك تۋعىزدى. سەبەبى سوت-مەديتسينا ساراپتاماسى 239 ادامنىڭ جاراقاتتانعانىن راستاعان. سويتە تۇرا جابىرلەنۋشى بەتپەردە-كاسكا كيگەن ازاپتاۋشىنىڭ ءتۇرىن كورمەگەن، بەينەكامەرالار جۇمىس ىستەمەگەن دەگەن ۋاجبەن ىستە قىلمىستىق قۇرام جوق دەپ توقتاعان. قۇقىق قورعاۋشىلار مۇنى بيلىكتىڭ كۇشتىك قۇرىلىمداردى قورعاۋ، جاسىرۋ ارەكەتى ەكەنىن ايتادى.

پارلامەنت الدىنداعى ەسەبىندە «ازاپتاۋلاردى تەرگەۋ جونىندە ىستانبۇل حاتتاماسىنىڭ تالاپتارى قاتاڭ ساقتالدى» دەگەن انتيكور توراعاسىنىڭ ءسوزى – مانيپۋلياتسيا. حالىقارالىق قۇجات بويىنشا ازاپتاۋ فاكتىسى راستالىپ، ازاپتاۋشى انىقتالماسا، وندا ازاپتاۋ ورىن العان مەكەمەنىڭ باسشىلىعى جاۋاپقا تارتىلۋى كەرەك. جاپپاي ازاپتاۋ جۇرگەن اباقتى، دەپارتامەنت، يزولياتور باسشىلارى دا، ازاپتاۋشى قىزمەتكەرلەردىڭ كوپشىلىگى جازالانبادى.

سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى ولجاس بەكتەنوۆ. فوتو: Antikor

سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى ولجاس بەكتەنوۆ. فوتو: Antikor

«ازاپتاۋ ىستەرىنىڭ سوتقا جەتپەۋىنە – انتيكوردىڭ پروكۋراتۋراعا تاۋەلدى بولۋى سەبەپ»

ازاپتالعان ازاماتتاردىڭ زاڭدى مۇددەسىن قورعاپ جۇرگەن ادۆوكات جالعاس ساپارحانوۆا رەسمي ستاتيستيكاعا جانە تەرگەۋ ادىلدىگىنە كۇمانمەن قارايدى.

– قاڭتارشىلارعا قاتىستى 7 مىڭعا جۋىق ءىس قوزعالسا، ونىڭ 3-4 مىڭدايى ازاپتاۋعا ۇشىراعان. ال ازاپتاۋ فاكتىسى بويىنشا 330 عانا شاعىم ءتۇستى دەگەنمەن كەلىسپەيمىن، سەبەبى، قاڭتار-اقپان ايىندا ۇستالعان قاڭتارشىلاردىڭ باسىم بولىگى جاپپاي ازاپتاۋدان ءوتتى، سول ۋاقىتتا ونى ەستىپ تە جاتتىق. ونىڭ ىشىندە مەنىڭ قورعاۋىمداعى 17 ازاماتتىڭ 15-ءنىڭ ءىسى زاڭسىز قىسقارعان، – دەيدى ادۆوكات تىلشىگە بەرگەن سۇحباتىندا.

ادۆوكات جالعاس ساپارحانوۆا جانە قورعاۋىنداعى قاڭتارشى عالىمبەك بيساەۆ سوت زالىندا. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

ادۆوكات جالعاس ساپارحانوۆا جانە قورعاۋىنداعى قاڭتارشى عالىمبەك بيساەۆ سوت زالىندا. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

اتالعان ىستەردى «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى ءىس-قيمىل دەپارتامەنتى زاڭ شەڭبەرىندە تەرگەپ-تەكسەرۋ جۇرگىزبەدى جانە ىستامبۇل حاتتاماسىن نەگىزگە المادى» دەپ ەسەپتەيدى. ويتكەنى ىستامبۇل حاتتاماسىنا سايكەس، الدىن الا تەرگەپ-تەكسەرۋ ورگانى (انتيكور) ازاپتالعان ازاماتتاردان ارىز-شاعىم ءتۇسىپ، قىلمىستىق ءىس قوزعالعان ساتتەن باستاپ، ءتيىس قۇجاتتار – سوت مەديتسينالىق، پسيحولوگيالىق-پسيحياتريالىق ساراپتاما قورىتىندىلارىن الۋ، جيناۋ كەرەك بولاتىن.

– الايدا ءىس جۇزىندە ولاي بولمادى، ءوتىنىش حاتتارىمىز قاناعاتتاندىرۋسىز قالىپ، بىرجاقتى قارالدى. سالدارىنان 15 ازاماتتىڭ ءىسىن قىسقارتىپ تاستادى. ءالى كۇنگە دەيىن قىسقارتۋ قاۋلىسىن قولعا العامىز جوق. ءتىپتى ءىس بىتكەندە تانىساتىن ءىس ماتەريالى، كوشىرمەلەرىن الۋ قۇقىعىمىزدى دا شەكتەپ وتىر، – دەيدى ادۆوكات.

ادام قۇقىقتارىنا ماماندانعان ساپارحانوۆا انتيكور قىزمەتكەرلەرى ازاپتاۋ قىلمىسىن تاۋەلسىز تەرگەسە، ازاماتتاردىڭ ىستەرى قىسقارتىلماي سوتقا جەتەر ەدى دەپ سانايدى. «الايدا بۇل جەردە اگەنتتىك پروكۋراتۋراعا تاۋەلدى بولدى، سەبەبى ولاردى قىسقارتۋ ماسەلەلەرى باقىلاپ-قاداعالاۋشى پروكۋراتۋرامەن كەلىسە وتىرىپ جۇرگىزىلدى دەگەن ويدامىن» دەيدى.

بۇعان دالەل – ىسپەن تانىسۋ، قىسقارتۋ تۋرالى قاۋلىنى الۋ تۋرالى وتىنىشپەن جۇگىنگەن ادۆوكاتتارعا انتيكور ۇنەمى ىستەردىڭ قالا پروكۋراتۋراسىندا، قالا پروكۋراتۋراسى باس پروكۋراتۋرادا جاتقانىن ايتىپ، جوعارىعا سىلتەۋى.

P.S.:
باس پروكۋراتۋرا قاڭتار قىرعىنىندا قازا تاپقان 238 ادامنىڭ التاۋى ازاپتاۋدان كوز جۇمدى دەگەن. ودان بولەك جۇزدەگەن ادام ازاپتالعانى قوعامدا نارازىلىقتى ۇدەتكەن. العاشىندا ونى جوققا شىعارىپ كەلگەن بيلىك كەيىن «ازاپتاۋ ناۋقانى» تۋرالى مويىندادى.

بەيبىت نارازى رەتىندە سانكتسيالانباعان جيىنعا قاتىسقان مىڭداعان ادام كۇدىكتى رەتىندە تانىلىپ، ءىس ارقالاسا دا، جاپپاي ازاپتاعان قۇقىق قورعاۋ قىزمەتكەرلەرىنەن تەك ونداعانى جاۋاپقا تارتىلىپ جاتىر.

The Qazaq Times