دۇنيەجۇزىن ءدۇر سىلكىندىرگەن Pegasus Project زەرتتەۋىنىڭ مۇقابا سۋرەتتەرىنىڭ ءبىرى. فوتو: The Guardian

قازاقستان جۋرناليستەر وداعى مەن ء"ادىل ءسوز" ءسوز بوستاندىعىن قورعاۋ حالىقارالىق قورى Pegasus تىڭشىلىق باعدارلاماسىنىڭ ەل جۋرناليستەرىنە قارسى قولدانىلۋىنا تەرگەۋ جۇرگىزۋدى تالاپ ەتتى. قوس ۇيىمنىڭ بىرلەسكەن مالىمدەمەسىن 21 شىلدە كۇنى كازتاگ اگەنتتىگى جاريالادى. 

"سىبايلاس جەمقورلىق پەن ۇيىمداسقان قىلمىستى زەرتتەۋ ورتالىعى (Organized Crime and Corruption Reporting Project – OCCRP) الەمنىڭ 10-نان استام ەلىندە، سونىڭ ىشىندە قازاقستاندا جۋرناليستەردى، ساياساتكەرلەر مەن ازاماتتىق بەلسەندىلەردى تىڭداۋ ءۇشىن زاماناۋي تىڭشىلىق باعدارلامانى پايدالانۋ تۋرالى اقپاراتتى جاريالادى. ء"ادىل ءسوز" ءسوز بوستاندىعىن قورعاۋ قورى مەن قازاقستان جۋرناليستەر وداعى مەديا وكىلدەرىنىڭ قىزمەتى مەن جەكە ءومىرىن باقىلاۋ جانە ولاردىڭ تەلەفوندارىن تىڭداۋ فاكتىلەرىن ءجونسىز دەپ سانايدى. بۇل – قازاقستان كونستيتۋتسياسىنىڭ 18-بابىن جانە ازاماتتىق جانە ساياسي قۇقىقتار تۋرالى حالىقارالىق پاكتىنىڭ 17-بابىن تىكەلەي بۇزۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءسوز بوستاندىعىن باقىلاۋ جانە شەكتەۋ ارەكەتى" دەلىنگەن بىرلەسكەن مالىمدەمەدە.

بۇعان قوسا، جۋرناليستەر وداعى مەن ء"ادىل ءسوز" قورى تىڭشىلىق تىزىمىنە ەنگەن جۋرناليستەردىڭ ەسىمدەرىن اتاۋدى تالاپ ەتتى.

ء"بىز قازاقستان ۇكىمەتىنەن، پارلامەنتتەن، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنەن جانە باس پروكۋراتۋرادان وسى فاكتى بويىنشا وبەكتيۆتى ءارى بارىنشا اشىق تەرگەۋ جۇرگىزۋدى، ونىڭ ناتيجەلەرىن جاريا ەتۋدى، وزدەرىنىڭ كونستيتۋتسيالىق قۇقىقتارىن قورعاۋ ءۇشىن قۇزىرلى ورگاندارعا جۇگىنۋگە مۇمكىندىك بولۋى ءۇشىن تىڭشىلىققا ۇشىراعان جۋرناليستەر مەن بەلسەندىلەردىڭ ەسىمدەرىن اتاۋدى،  دەربەس دەرەكتەردى قورعاۋ ءتاسىلىن قايتا قاراۋدى جانە ولاردى جاريا ەتكەنى ءۇشىن جازانى قاتاڭداتۋدى تالاپ ەتەمىز" دەلىنگەن مالىمدەمەدە.

كەشە، 20 شىلدەدە جەمقورلىق پەن ۇيىمداسقان قىلمىستى زەرتتەۋ ورتالىعى (OCCRP) سمارتفونىنا Pegasus باعدارلاماسى ارقىلى تىڭشىلىق جاسالعان قازاقستان ازاماتتارىنىڭ كەيبىرىنىڭ ەسىمىن جاريالادى. OCCRر مالىمەتىنشە، قازاقستان بيلىگى 2 مىڭداي ءنومىردى اڭدىعان. ازىرگە ولاردىڭ جەتەۋى بەلەگىلى.

سەرىكجان ماۋلەتباي – Informburo.kz جاڭالىق پورتالىنىڭ ءتىلشىسى، الەۋمەتتىك جەلىدە بلوگتارى بار;

بيگەلدى عابدۋللين – پەن-كلۋب جەتەكشىسى، Central Asia Monitor گازەتىنىڭ بۇرىنعى باس رەداكتورى، 2017 جىلى بوپسالاۋ بابى بويىنشا سوتتالعان;

باقىتجان تورەعوجينا – قازاقستاندىق قۇقىق قورعاۋشى، "ار.رۋح.حاق" قۇقىق قورعاۋ ۇيىمىن باسقارادى;

مارتين ۆيوم – فرانتسۋزدىڭ "اشتىقپەن كۇرەس جانە دامۋ كاتوليك كوميتەتى" گۋمانيتارلىق ۇيىمىنىڭ قىزمەتكەرى;

كۆەنتين گيومە – دەموكراتيالىق وزگەرتىستەردى باستان وتكەرىپ جاتقان ەلدەردەگى ازاماتتىق قوعامعا قولداۋ كورسەتەتىنىن Cosmopolitan Project Foundation ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى;

قاسىم-جومارت توقاەۆ – قازاقستان پرەزيدەنتى;

اسقار مامين – قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترى;

باقىتجان ساعىنتاەۆ – الماتى قالاسىنىڭ اكىمى;

تىزىمدەگى كۆەنتين گيەمە مەن مارتين ۆيوم قازاقستاندا بەيمالىم ادامدار بولعانىمەن، بولجام بويىنشا، ۇكىمەت قۋعىنداعى بانكير مۇحتار ابليازوۆقا بولا وسى كىسىلەردى اڭدۋعا تاپسىرما بەرگەن بولۋى ىقتيمال. ويتكەنى بۇل ەكى ادام ابليازوۆپەن بايلانىستا بولعان.

Pegasus تىڭشى باعدارلاماسى قاراپايىم حابارلاما ارقىلى "اڭدىلاتىن" ادامنىڭ تەلەفونىنا كىرىپ، ونىڭ جەكە مالىمەتتەرىن ۇرلايدى، قاجەتىنە قاراي ميكروفون مەن كامەرانى قوسادى.

"The Qazaq Times"