قازاقستاندى 30 جىلداي بيلەگەن ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ تۋعان جانە وسىعان وراي بۇرىنعى اتاۋلى داتاسى وزگەرگەن استانا كۇنى كەيىنگى بىرنەشە جىلدا قالىپتاسقان ادەت بويىنشا وپپوزيتسيا ازاماتتىق قوعامدى نارازىلىق اكتسياسىنا شاقىردى. نارازىلار مەن ارنايى جاساق بىرنەشە رەت ايتىسىپ، شەكىسكەن جيىن راديكال سيپاتتا ءوتتى. نازارىڭىزعا جۋرناليست جىعىلىپ، بەلسەندىلەر جاراقاتتانعان-ۇستالعان ميتينگتىڭ فوتوبايانىن ۇسىنامىز.
ماۋسىم ايىنىڭ ورتاسىنان بەرى جۇرتتى جاپپاي ميتينگكە شاقىرعان دەمپارتيا باستاماشىل توبىنىڭ جەتەكشىسى جانبولات ماماي باستاعان اكتسيا سەيسەنبىدە تۇسكى 12.00 شاماسىندا باستالدى. الماتى قالاسىنداعى بالۋان شولاق اتىنداعى سپورت سارايىنىڭ الدىنا كەلگەن بەلسەندىلەرگە پروكۋراتۋرا وكىلى ەسكەرتۋ جاساپ، پوليتسيا بوگەۋگە تىرىستى.
شەرۋ تۇرىندە باستالعان ميتينگ شەڭبەر اۋانى بىردە تارىلىپ، بىردە كەيگەن كەتتلينگكە ۇلاستى. نارازىلىق ميتينگكە جۇزگە تارتا ادام جينالدى. رەداكتسيا ءتىلشىسىنىڭ ەسەبىنشە، وقيعا ورنىن 200-دەن اسا ارنايى جاساق اسكەريى، ونداعان پوليتسەي، 30 شاقتى «تيتۋشكا-قۇلاق» جانە ءتۇرلى لاۋازىمداعى ونداعان باسشى ماماندار باقىلادى.
جول جيەگىندە، ميتينگ ورنى اۋماعىندا ون-ون بەس پوليتسيا كولىگى، كەمىندە سەگىز قوعامدىق كولىك («الماتىەلەكتروترانس» جشس اۆتوپاركىنە تيەسىلى №32 باعىتتاعى اۆتوبۋس), اۆتوزاكتار مەن جەدەل جاردەم كولىكتەرى تۇردى.
ماماي توبى «ەستۋشى مەملەكەت» بيلىگىنەن «قىتاي ەكسپانسياسىن» توقتاتۋدى، بەلەڭ العان قىمباتشىلىقتى تىيۋدى، حالىقتىڭ كەدەيلەنۋىنە توسقاۋىل بولۋدى تالاپ ەتتى. دەسە دە جينالعاندار قازاقستاندىقتارعا وتىز جىلداي پاتشا كەيپىندە كورىنىپ كەلگەن ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ساياساتتان قول ءۇزۋىن تالاپ ەتىپ، «نازارباەۆ، كەت!» دەپ كوپ ۇرانداتتى.
ءا دەگەننەن-اق اباي جانە بايتۇرسىنوۆ كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنداعى قوزعالىس شەكتەلىپ، ءموبيلدى ينتەرنەت تولىق بۇعاتتالدى، كۇزەت كۇشەيدى. پوليتسيا جاياۋ جۇرگىنشىلەر اينالىپ وتۋگە ۇگىتتەپ، كەيبىرىن ماجبۇرلەپ باقتى.
«الەۋمەتتىك احۋال كۇن ساناپ ناشارلاپ، ازىق-تۇلىك، حالىق تىرشىلىگىنە قاجەتتى كەرەك-جاراق جاساندى ءارى ادەيى قىمباتتاتىلىپ; قىتايدىڭ 56 زاۋىتى سالىنىپ جاتقاندا قالاي قاراپ وتىرۋعا بولادى. جەمقورلىقتىڭ كەسىرىنەن جۇيە ابدەن كىرلەپ، ەل كەدەيلەنىپ كەتتى. باعا اناۋ – اسپانداپ بارادى، بالا-شاعامىزدىڭ بولاشاعى قالاي بولماق ەرتەڭ؟» دەپ كەيىدى نارازى ايەلدىڭ ءبىرى تىلشىگە شاعىنا.
پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى نارازىلاردىڭ قولىنان كورنەكى پلاكاتتارىن تارتىپ الۋعا تىرىسىپ ءتۇيىسىپ تە قالدى. اباي داڭعىلىنىڭ بويىمەن «ۇكىمەت وتستاۆكاعا كەتسىن!»، «نازارباەۆ، كەت!» دەپ ايعايعا باسقان توپتىڭ الدىن ارنايى جاساق بوگەپ، بىرنەشە قاتارلىق قالىڭ قورشاۋعا الدى.
«بايقوڭىر» بيزنەس ورتالىعىنىڭ ماڭىندا ورتاعا العان ارنايى جاساق بەلسەندىلەرمەن بىرنەشە رەت تارتىسىپ-جۇلقىلاستى. ءبىراز ۋاقىت نارازىلار ءسوز سويلەسىپ، پىكىرىن ءبولىستى. كەيبىرى جاساق قاراتا «حالىق جاعىنا شىعۋعا» ۇندەپ جاتتى.
بۇل جولى نارازىلار «بيلىك تىڭشىسى» اتانىپ كەتكەن ازاماتتىق كيىمدە بەت-ءجۇزىن بۇركەپ، ءار كورىنىستى قالت جىبەرمەي بەينەجازباعا تاسپالاپ جۇرەتىن «تيتۋشكالاردىڭ» باس كيىمىن تارتىپ الىپ، توپقا جۋىتپاۋعا تىرىستى. اكىمدىك، پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىمەن ىم-جىمى بىتپەيتىن، قۇلاققاپ پەن راتسيادان تىنىمسىز اقپارات الماساتىن ولار وزدەرىن تانىستىرمايدى. ءتىپتى كەيبىرى بەلسەندىلەردى شامداندىرىپ، ارانداتۋمەن، سونداي-اق تىلشىلەردىڭ جۇمىسىنا كەدەرگى جاساۋمەن اينالىسادى. بۇل ءبىرىنشى جاعداي ەمەس، ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا جانە پراكتيكادا كورىپ جۇرگەندەي، 2019 جىلعى «دە-يۋرە ترانزيتتەن» كەيىن ءجيى قايتالاناتىن ءادىس. ارنايى جاساقتىڭ قۇرساۋىنان جۋرناليستەردىڭ وزىنە كىرىپ-شىعۋ مۇڭ بولعان ميتينگتە «اقپارات جيناۋعا» جاۋاپتى 30 شاقتى «تىڭشى جىگىت» ەش كەدەرگىسىز كەتتلينگتى بۇزىپ جارىپ ءجۇردى. اسكەريلەرگە ارنالعان كونديتسيونەرى قوسۋلى اۆتوبۋستاردا تىنىعۋعا كەلگەندە ءاي دەگەن قوجا بولمادى.
الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگىنەن جىلىنا جۇزدەگەن ميلليون تەڭگەگە مەملەكەتتىك تاپسىرىس الاتىن، اكىمدىك مەديارەسۋرسى Almaty.TV تەلەارناسى جاڭالىقتار اعىنىنان وقيعا تۋرالى ەشقانداي حابار بەرمەسە دە، – ءوزىن وسى اقپارات قۇرالىنانمىن دەپ تانىستىرعان وپەراتور ميتينگ بارىسىن كىرپىك قاقپاي تولىق تاسپالادى.
«ءبارىمىز دە ءبىر ەلدىڭ ادامىمىز. ۋاقىت ءبارىن وزگەرتەدى. ەرتەڭ اتا-اناڭ مەن ۇرپاعىڭنىڭ بەتىنە قالاي قارايسىڭدار؟ حالىق قالاسا، حان اتىن سويادى دەگەن بار. دۇنيە ۋاقىتشا، بولاشاقتى ويلاڭدار. بۇگىنگى توقتىق، تولىمسىز جالاقى مەن جالدامالى باسپانادا نە قادىر بار، ەگەر ەرتەڭ ءجۇزىڭ جارىق بولماسا. ۇيات بولادى!»، – دەدى نارازى ەر ادام.
نارازىلار مەن ارنايى جاساق ەكىنشى مارتە شەكىسكەندە بەلسەندىنىڭ ءبىرى بەتى بۇركەۋلى اسكەريدىڭ بەتپەردەسىن جۇلىپ الدى. ايبات شەگىپ، بىلاپىت ءسوز ايتقان كۇشتىك قۇرىلىم وكىلدەرى تىستەنىپ جاۋاپ قايتاردى. سول بويدا بىرنەشە نارازىنىڭ جاراقات العانى ءمالىم بولدى. بەلسەندىنىڭ ءبىرى اشۋعا بۋلىعىپ ساربازداردى پلاكاتپەن سوققىلادى.
وقيعا ورنىنا قىزمەتتىك تاپسىرمامەن حابار تاراتۋعا بارعان The Qazaq Times ءتىلشىسى تارتىس بارىسىندا قۇلاپ، جابىق جاراقاتتاندى. ارنايى جاساق ونىڭ ۇستىندەگى ءباسپاسوز كۇرتەشەسى بارىنا قاراماستان كۇشپەن يتەرىپ جىبەرگەندىكتەن، اياق استىنداعى تۇراققا ارنالعان تەمىر شەكتەگە جىعىلىپ قۇلاعان. قولىنداعى ۇيالى تەلەفونى سىندى. قالالىق جەدەل جاردەم كورسەتۋ كلينيكالىق اۋرۋحاناسى ماماندارى قويعان دياگنوز بويىنشا، ارقا تۇسىنىڭ تومەنگى جاعى مەن جامباسى، سول جاق مىقىن-بەلىنىڭ ءتىنى اۋىرسىنىپ قالعان. سوندا پارمەن بەرىپ جۇرگەن پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى ءتىلشىنىڭ ارىزىن ەلەمەي، ەستىسە دە ءۇنسىز قالدىردى، شاعىمىن تىركەۋگە قۇلىقسىزدىق تانىتتى.
كەتتلينگ قورشاۋىندا توعىز ساعاتتان اسا ۋاقىت تۇرعان دەمپارتيا توبى كەشكە قاراي «وزبىر قىسىمعا» ۇشىراعانىن ايتادى. وقيعا ورنىنداعى جۋرناليستەر قازاقستاندا «ەكسترەميستىك ۇيىم» رەتىندە قىزمەتىنە تىيىم سالىنعان، ەۋروپارلامەنت «بەيبىت قوزعالىس» دەپ تانىعان قدت جاقتاستارىنىڭ ميتينگ ورنىنا كەتكەن تۇستا بولعان. ابزال دوستياروۆ پەن تەمىرتاس ناعيمەتۋللاەۆ سياقتى نارازىلار ارنايى جاساق كۇش كورسەتىپ، سوققىعا جىققانىن، تەپكىلەگەنىن مالىمدەدى.
ولارعا جەدەل-جاردەم قىزمەتىن تۋىستارى شاقىرعان. جارالانعاندارعا مەديتسينالىق العاشقى كومەك كورسەتىلدى. جۋرناليستەردىڭ ايتۋىنشا، كەم دەگەندە جەتى بەلسەندى زارداپ شەككەن.سونىمەن قوسا، ىرىسبەك توقتاسىن، داۋرەن دوستياروۆ جانە ءۋاليحان سۇلتانوۆ ۇستالعانى بەلگىلى بولدى.
پوليتسيا وسى جاعدايدان كەيىن دە ءۇش بەلسەندىنىڭ قاي بولىمشەگە جەتكىزىلگەنى جونىندە ايتپادى. دەپارتامەنت بۇعان بايلانىستى رەسمي تۇسىنىك بەرمەدى.
سوڭعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، الماتىنىڭ مامانداندىرىلعان اۋدانارالىق اكىمشىلىك سوتى ون مينۋتتا «ۇساق بۇزاقىلىق» بابى بويىنشا (اكىمشىلىك كودەكستىڭ 434-باپ، 1-تارماعى) ۇستالعان ىرىسبەك توقتاسىن ەڭبەكشىقازاق اۋدانىنىڭ ۋاقىتشا قاماۋ يزولياتورىنا جانە داۋرەن دوستياروۆتى قاسكەلەڭدەگى يزولياتورعا 10 كۇنگە قاماۋ تۋرالى شەشىم شىعارعان. تاعى ءبىر بەلسەندى ءۋاليحان سۇلتانوۆ دەنساۋلىعىنا بايلانىستى اۋرۋحاناعا تۇسكەن.