سارسەنبى ەكس-نۇروتاندىق دەپۋتات نۇرجان التاەۆتىڭ باستاماسىمەن ءوزى جانە قولداۋشىلارى «وپپوزيتسيانىڭ ۇلتتىق ۇيلەستىرۋ كەڭەسى» دەپ اتاعان جيىن ءوتتى. كەڭەس وتىرىسىنا بىرقاتار بەلسەندىلەر مەن ساياساتكەرلەر قاتىستى. بيلىك سىنشىلارىنىڭ كەيبىرى ەش كەدەرگىسىز وتكەن كەڭەسكە كۇمانمەن قارايدى.
ايماقتارداعى بەلسەندىلەر جيىنعا ZOOM جەلىسى ارقىلى ونلاين قوسىلىپ، پىكىر ءبىلدىردى. سونداي قايراتكەرلەردىڭ ءبىرى رىسبەك سارسەنبايۇلى كەڭەستىڭ شىنايىلىعىنا كۇىدكتەنىپ، ۇيىمداستىرۋداعى كەي كەمشىلىكتى سىنادى. ول كەڭەس ەكس-پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ ورتانشى كۇيەۋبالاسى تيمۋر قۇلىباەۆتىڭ بيلىككە تالاس جولىنداعى بولاشاق پارتياسىنىڭ نەگىزىن قالاۋ، جارنامالاۋ دەپ سانايدى. «نۇر وتان» پارتياسىنان قۋىلعان ءارى بۇگىنگى شاراعا مۇرىندىق بولعان ساياساتكەر نۇرجان التاەۆتىڭ «شىن كۇرەسكەر» بولارىنا كۇماندانادى. ونىڭ ايتۋىنشا، ەلدىڭ باسىن بىرىكتىرۋ – وتە قاجەتتى ءارى كۇردەلى ماسەلە، دەگەنمەن مۇنى ازعانتاي توپتىڭ قالاۋىمەن جۇزەگە اسىرا قويۋ مۇمكىن ەمەس.
«كەز كەلگەن ۋاقىتتا ەلدىڭ باسىن ورتاق ماقسات قانا بىرىكتىرە الادى. پارتيا، ۇلتتىق كەڭەس نە باسقاسى بىرىكتىرە المايدى. مەن وسىندا ۇيىمداستىرىپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ تۇگەل دەرلىگىن بىلەمىن. نيەت باردا ونى ىسكە اسىرۋ بار. سوعان كەلگەن كەزدە مەن وتە كۇماندىمىن. ويتكەنى وزدەرىڭىز ايتاتىنداي ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋ ءۇشىن سول ۇلتقا ادال-شىنايى قىزمەت ەتەتىن ازاماتتار كەرەك. جالعان بەلسەندىلەر مەن بيلىك ماڭايىنداعى «جوبالاردىڭ» ارەكەتىنەن ەرتەڭ ناتيجە كەتىپ، «ءنول» بولادى. وسىدان بۇرىن نۇرجان التاەۆ ماعان حابارلاسىپ، شەتەلگە كەتىپ بارا جاتقانىن ايتىپ، ورالعان سوڭ كەزدەسۋگە قولقالادى. بىراق سول كۇيى سويلەسكەن دە، حابارلاسقان دا جوق. ال مۇنداي ءوز سوزىندە تۇرمايتىن اداممەن قالاي بىرلەسۋگە بولادى؟ نەگە التاەۆقا بايلانىپ وتىرسىزدار؟ كىمنىڭ اقپارات مۇمكىندىگى مەن قاراجاتى بولسا، سونىڭ ىعىنا جىعىلاتىن ۇلتتىق كەڭەس ەشقاشان شىنايى بولمايدى. ۇلتتىق كەڭەس اتى بولعانىمەن، ورىسشا ءجۇرىپ جاتىر. وسى جيىننىڭ قۇرىلىمى، باعدارلاماسىن سۇراتتىق. ەشكىم ەشتەڭە بەرمەدى. دىتتەگەنى – ايتەۋىر نيەتى ءبىر، حالىقتى سوڭىنا ەرتە الاتىن ازاماتتاردى التاەۆتىڭ قوراسىنا كىرگىزۋ مە؟ مەن بۇعان ۇلكەن كۇدىكپەن قارايمىن. ەگەر ول شىن مانىندەگى كۇرەسكەر بولاتىن بولسا، وندا بۇل بەتالىسى دەپۋتاتتىقتان كەتكەلى بەرگى پىكىر-سۇحباتتارىندا كورىنىس تابار ەدى. ول ازاماتتىڭ شىنايى نيەتى قانداي جانە جوسپارىن قالاي ىسكە اسىرماق؟ «ەل مەن جەر» قوزعالىسى قۇرىلدى. ۇلتتىق ماسەلەنى نەگە سوندا-اق شەشپەيمىز»، – دەي بەرگەندە سارسەنبايۇلىنىڭ ءسوزىن مودەراتور قايىرلى ومار ءبولدى.
ويىن تولىق ايتۋعا بوگەت بولماۋدى ەسكەرتكەن ساياساتكەر وسى ۋاقىتقا دەيىن قۇرىلعان قوزعالىستار اينالاسىنا نەگە توپتاسپاعانىن، جاڭا الاڭنىڭ نەلىكتەن ءدال التاەۆ تىركەتكىسى كەلىپ جۇرگەن «ەل تىرەگى» پارتياسىنىڭ جانىنان اشىلعانىن سۇرادى.
«ارقانداي نارسەنى قۇرۋ وڭاي، ال شىنداپ جۇمىس ىستەپ، ناتيجە شىعارۋ قيىن دۇنيە. توقەتەرى، مەن مىنا كەڭەسكە ەشقانداي سەنىم ارتىپ وتىرعانىم جوق. تىم ءدۇدامال كورىنەدى. بۇل تيمۋر قۇلىباەۆتىڭ ەرتەڭ بيلىككە تالاس كەزىندەگى بولاشاق پارتياسىنىڭ نەگىزىن قالاپ، سونى تانىمال ەتۋ ءۇشىن سونىڭ توڭىرەگىنە اڭعال ازاماتتاردى تارتۋ ءۇشىن كەرەك سياقتى كورىنەدى دە تۇرادى. بىراق قاتەلەسۋىم دە مۇمكىن. ...كەزىندە قوسانوۆتىڭ ساتقىندىعى قوعامدى قانداي جاعدايعا ۇشىراتتى. مۇمكىن نۇرجان ساتقىن ەمەس شىعار، بىراق ونى دا وسىعان اپارۋى ىقتيمال. سەنىم بولعان كەزدە عانا بىرلەسۋگە بولادى. ارادا سەنىمگە كۇدىك تۋعىزاتىن، ماقساتى بەلگىسىز ادامدارمەن بىرلەسە كۇرەسۋگە دە، بارلاۋعا دا بولمايدى»، – دەپ قارسىلىعىن اشىق ايتتى.
«ەل تىرەگى» پارتياسىن قۇرۋدى كوزدەيتىن نۇرجان التاەۆ رىسبەك سارسەنبايۇلىنىڭ سىنىنا جاۋاپ بەرە كەلە، وپپوزيتسيالىق توپتار ءالى كۇنگە دەيىن قىرىقپىشاق بولىپ جۇرگەنىن ءسوز ەتتى.
««رىسبەك اعامىزدى تۇسىنەمىن. بۇل مەنىڭ نە «ەل تىرەگى» پارتياسىنىڭ كەڭەسى ەمەس، بارلىعىڭىزدىكى. مەن كومەكتەسۋگە، جۇمىستانۋعا دايىنمىن. مەنىڭ وپپوزيتسياعا كەلگەنىمە كوپ بولعان جوق. بىراق، سول ەكى-ءۇش ايدىڭ ىشىندە بايقاعانىم، كوپتەگەن وپپوزيتسيالىق پارتيا وكىلدەرىمەن كەزدەسىپ، سويلەستىم، بارلىعى انانى سۇراساڭ «وي، ول كنب-نىڭ اگەنتى»، مىنانى سۇراساڭ، «وي، ول اقوردانىڭ جوباسى» دەپ ءبىرىن-ءبىرى جاماندايدى. بۇل كىمگە جاقسى؟ بۇدان بيلىككە عانا جاقسى. وپپوزيتسيا ءالى كۇنگە دەيىن قىرىقپىشاق بولىپ ءجۇر»، – دەدى التاەۆ.
ءسوز اراسىندا ارنايى كەڭەس ءۇشىن عيماراتتى جالعا الىپ بەرگەنىن راستادى. ءتىپتى ول كەڭەستى «سوڭعى مۇمكىندىك» دەپ اتادى.
«ەرتەڭ رەسەيدىڭ نە قىتايدىڭ قۇلى بولىپ جۇرەمىز. قايتكەندە دە بىرىگۋ كەرەك. اعالارعا ايتاتىنىم – وپپوزيتسيامەن اينالىسىپ جۇرگەندەرگە وتە قيىن، تۇسىنەم، وسى باستامانى ءبارىمىز قولدايىق»، – بيلىك پارتياسىن قۋىلدىم دەگەن ەكس-نۇروتاندىق.
كەڭەس جۇمىسى جانە «وپپوزيتسيانى بىرىكتىرۋ» ماسەلەسىنە قاتىستى قاتىسۋشىلار ءتۇرلى پىكىر ايتتى. قازىر ۋكراينادا تۇرىپ جاتقان ساياساتكەر ەرمەك نارىمباي «كۇن تارتىبىنە ءىرى ماسەلە شىعارماي، انشەيىن بىرىگۋ ءۇشىن بىرىگۋ» – بەكەرشىلىك دەدى. بەلسەندى بولاتبەك ءبىلالوۆ اۋەلى كەڭەستىڭ ماقساتىن ايقىنداپ العان دۇرىس، ودان كەيىن سايكەسىنشە ناقتى ماسەلەلەردى شەشۋگە تىرىسۋ كەرەك دەگەن ۇسىنىس ايتتى.
جيىننان كەيىن رىسبەك سارسەنبايۇلىنا حابارلاسىپ، كەڭەسكە قاتىستى پىكىرىن بىلگەن ەدىك. ول توقاەۆتىڭ «ۇلتتىق كەڭەسىنىڭ» ازاماتتىق قوعام اراسىنداعى «كولەڭكەسىنە» بالايتىن 17 ناۋرىزدا باس قوسقان كەڭەستى نازارباەۆ «كەتكەن جىلعى» پرەزيدەنت سايلاۋى قارساڭىندا قۇرىلعان «جاڭا قازاقستان» ۇيىمىنا ۇقساتادى.
«ۇلتتىق كەڭەس مەن قاۋىپتەنگەندەي، بيلىك جاعىنان بولعان نارسە. سولاردىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن بولعان دۇنيە. بۇل توقاەۆتىڭ «ۇلتتىق كەڭەسى» سياقتى حالىق ىشىنەن جاساۋعا تىرىسقان كولەڭكەلى نۇسقاسى. ماسەلە – شىنايىلىقتا. مۇنىڭ بارلىعىن ۋاقىت اشىپ كورسەتەدى عوي. «نەگە بىرىكپەيدى، قالاي بىرىكتىرەمىز؟» دەگەن شىن جاناشىر ازاماتتار بار عوي، بۇل سونداي ازاماتتاردى وزدەرىنىڭ ۋىسىنا ءتۇسىرۋ سياقتى ماعان. «جاڭا قازاقستان» سايلاۋعا دەيىن ءبىر جارىم، ەكى جىل بۇرىن قۇرىلدى عوي. بۇل دا سول سياقتى نارسە. الداعى ۋاقىتتارداعى جانە بۇگىنگى كۇنگى كوكەيتەستى ماسەلەلەردە حالىقتى ءبولۋ ءۇشىن، بارلىعى ءبىر ماقساتقا قوسىلىپ كەتپەۋى ءۇشىن جاساپ وتىر بۇنى. شىن مانىندە، العاشقى جيىننان-اق ناعىز كۇرەسكەرلىكتىڭ رۋحى كورىنبەدى. نۇرجان ساۋاتتى، ءبىلىمدى، جاقسى جىگىت شىعار، بىراق مەن ودان شىنايى كۇرەسكەرلىك پەن ساياساتكەرلىكتى كورىپ تۇرعانىم جوق. ول قۇلىباەۆتىڭ قاراۋىنداعى كاسىپكەرلەر پالاتاسىندا ءبىراز ىستەدى، شىققان جەرى – سول. تاپسىرمامەن كەلگەن ادام عوي. ەڭ العاشقى ساياسي وتكىر كوزقاراسى – بىلتىر پاندەمياعا بايلانىستى مامين ەسەپ بەرسىن دەپ تالاپ قويعانى بولماسا، بىلايعى وپپوزيتسيالىق بەينەسى يلاندىرمادى. مۇنداي ادامدارعا سەنۋ – وتە قيىن، ال سەنىپ الدانىپ قالسا – ودان دا قيىن. قوسانوۆتان كەيىن سان سوعىپ قالعان حالىق بۇل جولى تاعى دا الدانسا، وندا كۇرەس ءمانى جوعالادى. زالالى وسى. جالپى كەڭەس التاەۆسىز، باسقاداي تاۋەلسىز ادامدارمەن قۇرىلسا، جەكە باسىم قولدار ەدىم. قازاقستاندا قانشا پارتيا، قانشا قوزعالىس بولسا دا كوپتىك ەتپەيدى. كەرىسىنشە ولاردىڭ سانى كوپ بولعانى جاقسى، ساننان ساپا شىعار ەدى»، – دەيدى سارسەنبايۇلى.
«وپپوزيتسيانىڭ ۇلتتىق ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنىڭ» وتىرىسىنا قازىر شەتەلدە تۇرىپ جاتقان ساياساتكەر اكەجان قاجىگەلدين، تىركەلمەگەن دەموكراتيالىق پارتيا باستاماشىل توبىنىڭ جەتەكشىسى جانبولات ماماي جانە ت.ب شاقىرىلعان. بىراق ولار جيىنعا كەلمەگەن.
بىلتىر قاراشا ايىنىڭ اياعىنا قاراي ءماجىلىس سايلاۋىنىڭ قارساڭىندا «نۇر وتان» فراكتسياسىنىڭ قۇرامىنان شىقپاي جاتىپ جاڭا تاۋەلسىز پارتيا قۇراتىنىن مالىمدەگەن نۇرجان التاەۆ تيمۋر قۇلىباەۆ باسقاراتىن «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىندا ءتۇرلى دەڭگەيدە باسشىلىق لاۋازىمدا قىزمەت ەتكەن. كەيىننەن بىرەر جىل اۋىلشارۋاشىلىق جانە ەڭبەك ۆيتسە-ءمينيسترى ورىندارىندا بولعان. 2019 جىلعى اقپان ايىنان باستاپ 2020 جىلعى قاراشا ايىنا دەيىنگى شەنى – پارلامەنت ماجىلىسىندەگى «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ دەپۋتاتى.
وسىلايشا ۇزاق جىلدار مەملەكەتتىك قىزمەتتە بولعان التاەۆ ەندىگى جولىن وپپوزيتسياعا جالعارىنا سەندىرمەككە تىرىسۋدا. ول بيىل 21 قاڭتاردا ازاماتتىق قوعامعا رەسمي ۇكىمەتكە «بالاما ۇكىمەت» قۇرۋ جايلى ۇسىنىس جاساعان. 30 كۇندە «حالىقتىق كابينەت» جاساقتاۋدى جوسپارلاعان باستامادان ازىرگە حابار جوق.
قاندى قاڭتار سوتى. بەس جىلعا سوتتالعان ارتىقباەۆ ەشقانداي دالەل جوق دەپ ۇكىممەن كەلىسپەيدى
الماتى وبل پركۋراتۋراسى. بەلسەندىلەر: «جالعان جالامەن قاماۋداعى ايگەرىم مەن دۋمانعا بوستاندىق!»
ارمان الىمبەكوۆ: مەن ول جەردىڭ رەزيدەنتسيا ەكەنىن بىلمەدىم. ەشنارسە بۇلدىرمەدىم.
قوساي ماحامباەۆ: وق تيگەن ادامدى قۇتقارام دەگەندە ءوزىمدى اتىپ تاستادى
رەزيدەنتسيا ءىسى. ورىنعازى سەرىكبول: بەيبىت شەرۋگە شىقتىم. ال، 269 باپتى مويىندامايمىن