توقاەۆ ۇكىمەت مۇشەلەرىمەن جيىندا. 2 قىركۇيەك 2020 جىل. فوتو: اقوردا

قازاقستان كوروناۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى بويىنشا 50 ەلدىڭ قاتارىنا ەنىپ، ناۋقاستار سانى 270 مىڭنان اسقان شاقتا پرەزيدەنت توقاەۆ بيلىكتىڭ ەپيدەمياعا بايلانىستى جۇمىسىن وڭ باعالادى.

ول Twitter جەلىسىندەگى پاراقشاسىندا دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ كوروناۆيرۋس دەرتىن پاندەميا دەپ جاريالاعالى ءبىر جىل وتكەنى جانە بۇعان بيلىكتىڭ ارەكەتى جايلى جازبا جاريالادى.

«مەملەكەت ازاماتتاردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن قورعاۋ ءۇشىن پارمەندى شارالار قابىلدادى، – دەي كەلە، ۇكىمەت جۇمىسىنا باعا بەردى – توتەنشە جاعداي كەزىندە تابىسسىز قالعان تۇرعىندارعا قارجىلاي جانە باسقا دا كومەك بەرىلدى. ءبىز بەرەكە-بىرلىك پەن ءوزارا قولداۋدىڭ ارقاسىندا ورشىگەن ىندەتتى ەڭسەردىك».

بىلتىر كوكتەمدە كوروناۆيرۋسپەن قاتار ونىڭ سالدارىنان تۋعان داعدارىسقا قارسى شامامەن 6 ترلن تەڭگە (3,4 ترلن – رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن، 2,5 ترلن – بيۋدجەتتەن تىس) ءبولىندى. دەسە دە پاندەميا وسى ۋاقىتقا دەيىن ءباسى ارتتى، جۇلدىزى جوعارى دەلىنگەن، ۇزدىكسىز ماداقتالعان ۇكىمەت باسقاراتىن سالالاردىڭ بار كەمشىلىگى ايپارا الەمگە ءمالىم بولعان ەدى. ءبىلىم، مەديتسينا، الەۋمەتتىك قولداۋ، مەملەكەتتىك تسيفرلىق دامۋ جۇيەلەرىنىڭ اشەكەيى توگىلىپ، ەسەپسىز ماسەلەگە ۇشىرادى.

مىڭداعان وقۋشى مەن مۇعالىم قىر-جوتا، شاتىر-شاتقال ارالاپ جۇرۋگە ءماجبۇر بولدى. ءتىپتى مۇعالىمدەردىڭ كەيبىرى پوشتاشى سياقتى جاياۋلاتىپ ەسىك قاعىپ، داپتەر جينادى. كوميسسيا كەلگەندە قوسىلاتىن كومپبيۋتەرلەردىڭ كوبى ىسكە تاتىعىسىز بولىپ شىقتى. سالدارىنان قاشىقتان ءبىلىم بەرۋگە جانە الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن وتباسىلاردىڭ بالالارىنا كومپيۋتەر تەحنيكاسىن ساتىپ الۋعا 71 ملرد تەڭگە قارجى  جۇمسالدى. تۇراقتى جۇمىس ورىندارى قالىپتاسپاعاندىقتان، كارانتين كەزىندە ميلليونداعان ازامات جۇمىسسىز قالىپ، تابىسىنان ايىرىلدى. ماقتاۋى سىنالار كۇنى ماقتاعا جاراماي قالعان ۇكىمەتتىڭ تسيفرلىق جۇيەسى 42,5 مىڭ تەڭگە تاعايىندار تۇستا جۇرتتى ابدەن ابىگەرگە سالدى. ەڭ اۋىرى – دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى الەم عالىمدارى كوۆيد قاتەرىن ەسكەرتىپ، دابىل قاقسا دا، ۆيرۋستىڭ تابيعاتىن ءجىتى تانىماي، قاتە بولجام جاسادى.

سونداي-اق، باس سانيتار اقپاراتتى شەكتەۋ جونىندە ورەسكەل كەمشىلىك جىبەردى. مەديتسينا سالاسىنداعى ماسەلەلەردى ايتۋعا تىرىسقان دارىگەرلەرگە قىسىمعا ۇشىرادى، ولاردى تىڭداۋعا تالپىنعان جۋرناليستەردى ۇستادى. اۋرۋحاناداعى جاعدايدى جاسىرۋعا تىرىسقان بيلىكتىڭ ارەكەتىنىڭ وتەمى قىمباتقا ءتۇستى. اقپاراتتاندىرۋ جاعى شەتىن بولعاندىقتان، ەل كارانتيننەن كەيىن ءبىرشاما بوساڭسىدى. ەل ىندەت قازاقستاندا ەمەس، يسپانيا مەن يتاليادا ءجۇرىپ جاتقانداي سەزىندى. بىراق جۇيەنىڭ دايىنسىزدىعىنان، ءدارى-دارمەك قورى مەن مامان جەتىسپەي، «ماۋسىم-شىلدە قىرعىنى» ورىن الدى. بۇرىن الەۋمەتتىك ساياساتقا كوڭىلى تولمايتىن ايەلدەردى «ماسىلعا» تەڭەگەن شەنەۋنىكتەر بۇل جولى بار ايىپتى «كارانتين ەرەجەسىن ساقتاماعان قاراپايىم حالىقتان» كوردى. رەسمي ەسەپ بويىنشا، 2020 جىلعى مامىر ايىندا قايتىس بولعاندار سانى الدىڭعى جىلمەن سالىستىرعاندا 27%، ماۋسىمدا – 51%، شىلدەدە – 127%-عا وسكەن. ۇكىمەتتىڭ ەڭ ۇلكەن قاتەلىگى – «ماۋسىم-شىلدە قىرعىنى» بولعان بىلتىر 2019 جىلعا قاراعاندا كوز جۇمعاندار سانى 22%-عا ارتىپ، 162,6 مىڭ ادامعا جەتكەن. قان اينالىمى جۇيەسى (23%) مەن تىنىس الۋ ورگاندارىنىڭ (14%) اۋرۋلارىنان قايتىس بولعاندار ەلەۋلى دەڭگەيدە كوپ. سونىمەن بىرگە، جىلدا ۇلەسى قارايىپ تۇراتىن جازاتايىم وقيعالار مەن كولىك اپاتتارىنان بولاتىن ءولىم ايتارلىقتاي ازايعان.

سانيتاريالىق قىزمەتتىڭ بەيكاسىبي شەشىمدەرى جاعدايدى جاقسارتۋدىڭ ورنىنا، قيىنداتقان كەزى بولدى. قوعامدىق كولىكتىڭ قاتارىن كەمىتىپ، ءتىپتى قوزعالىسىن دا شەكتەدى. جابىق نىسانداردىڭ ورنىنا كوشە-داڭعىل بويىن دەزينفەكتسيالاۋعا ارنايى تەحنيكالار مەن ماماندار جۇمىلدىرىلدى. بۇل – ەكونوميكالىق جاعىنان قوماقتى  شىعىنعا ءارى قوعامدىق كولىك جەتكىلىكسىز بولعاندىقتان جولاۋشىلاردىڭ تىعىز توپتاسۋىنا اكەپ سوقتى.

بۇدان وزگە اۋىرعانداردى دۇرىس ەسەپكە الىپ، كوروناۆيرۋستىڭ باعدارى جايلى ساۋاتتى ستاتيستيكا جۇرگىزۋدىڭ ءوزى كوپ ماشاقات تۋعىزدى. ءبىر جازدىڭ وزىندە رەسمي ستاتيستيكا ينديكاتورلارى بىرنەشە رەت تۇرلەندى. مينيسترلىك شىلدە ايىنا دەيىنگى ادەتتەگىدەن ءۇش ەسەگە ۇلعايعان پنەۆمونيانىڭ 256 مىڭ جاعدايىنان كوروناۆيرۋستىق ءتۇرىن اجىراتۋدان باس تارتتى. پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ ستاتيستيكاداعى كەمشىلىكتەر جونىندەگى ءۇش رەتتىك سىن-ەسكەرتپەسى مەن اقپارات قۇرالدارىنىڭ سۇراقتارىنان كەيىن ءبىرشاما قاتەلىكتەر تۇزەتىلدى.

توقاەۆ وسىعان دەيىن دە ۇكىمەتتىڭ پاندەمياعا قارسى كۇرەسىنە وڭ ءارى جوعارى باعا بەرگەن. توقاەۆ قىرعىن قارقىن الىپ تۇرعان تۇستا ەسى كىرەر دەگەن سىقپىتپەن ەسكى ۇكىمەتكە ەپيداحۋالدى وڭالتۋدى ەكپىندەي-ەسكەرتە تاپسىرعان. الايدا جىل اياعى مامين كومانداسىن ماراپاتتاپ، سايلاۋدان كەيىن بولار-بولماس كادرلىق تاعايىنداۋ جۇرگىزىپ، ەسكى قالپىنشا ساقتاپ قالدى. وسى قىستا 88 مىڭداي ادام اۋىرسا، 800-دەن استام ادام قايتىس بولدى.

«بىراق دەرتتىڭ قاتەرى ءالى دە سەيىلگەن جوق. ۆيرۋستى ۆاكتسيناتسيا ارقىلى عانا تۇبەگەيلى اۋىزدىقتاي الامىز. بارشا وتانداستارىمىزدى اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدەۋگە شاقىرامىن»، – دەپ جازعان توقاەۆ ەكپەگە يەك ارتاتىنىن مالىمدەدى.

بىلتىر 13 ناۋرىزدان بەرى COVID-19 ينفەكتسياسىن جۇقتىرعاندار قاتارى 220 مىڭنان، 1 تامىزدان بەرگى كوروناۆيرۋس پنەۆمونياسى 49,5 مىڭنان اسقان. ددسۇ دەرەكقورى مەن ۇلتتىق ستاتيستيكادا قازاقستاندا اۋىرعاندار سانى 270 مىڭعا جەتكەن. پاندەميا باستالعالى جالپى ۆيرۋس جۇققانداردىڭ 4541-ءى (كۆي+ / U07.1 – 2830, كۆي- / U07.2 – 650, ىلەسپە اۋرۋلاردان – 1061) قايتىس بولعان. الايدا قازاقستان بيلىگى بويىنان كوروناۆيرۋس تابىلسا دا، باسقا اۋرۋلاردىڭ سەبەبىنەن قايتىس بولدى دەلىنگەن 1061 ادامدى جالپى ستاتيستيكاعا ەنگىزبەيدى. وسىلايشا قازاقستان ۆيرۋس تارالۋى بويىنشا الەمدە Worldometers دەرەكقورى، دجونس حوپكينس ۋنيۆەرسيتەتى جانە ددسۇ تىزىمىندەگى 221 ەل مەن ايماقتىڭ اراسىندا 50-ورىندا تۇر.

"The Qazaq Times"