داۋلەتى اسقان ناعاشى-جيەندىلەر. ەكس-پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ نەمەرە-ءىنىسى قايرات ساتىبالدىۇلى (سول جاقتا) جانە نەمەرەسى ءنۇرالي اليەۆ (وڭ جاقتا) ولجالى اكتسياعا يەلىك ەتەتىنى بەلگىلى بولدى. فوتوكوللاج: اشىق دەرەككوزدەردەن (استانا اكىمدىگى & Kaspi.kz)

اقپارات بەتتەرىندە نازارباەۆتار اۋلەتىنىڭ ناعاشى-جيەندى ەكى بىردەي تانىمال مۇشەسى الپاۋىت كومپانيالاردىڭ ۇلەسكەرى ەكەنى حابارلاندى.

گەنەرالدان وليگارحقا اينالعان ناعاشى

ازاتتىق راديوسىنىڭ زەرتتەۋ ماقالاسىنا قاراعاندا، ليۋكسەمبۋرگتە تىركەلگەن وففشورلىق كومپانيالاردىڭ قۇجاتتارى جاريالانعان LBR رەەسترىنەن قازاقستانداعى بايلانىس سالاسىنىڭ ءمونوپوليسى «قازاقتەلەكومنىڭ» 24,46% اكتسياسىنا يە Skyline Investment Company S.A. كومپانياسىنىڭ جالعىز قۇرىلتايشىسى – پرەزيدەنتتىكتەن كەتسە دە ساياسي ىقپالىن ساقتاپ وتىرعان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ىنىسىمەن اتتاس قايرات ساتىبالدىۇلى ەكەن.

«وففشورلىق كومپانيانىڭ جارعىلىق كاپيتالى مەن باسقا دا ەسەپتەرىندەگى قارجىسى تەڭگەمەن كورسەتىلگەن. كومپانيا وكىلدەرى «وففشورلىق كومپانيا تابىسى، شىعىسى مەن مۇلكى تولىق كورسەتىلەتىن ەسەپ بەرمەۋگە قۇقىلى» دەگەن ليۋكسەمبۋرگ زاڭىنا سىلتەپ، قارجىلاي ەسەبىن تولىق جاريالامايدى»، – دەپ جازادى اقپارات قۇرالى.

ليۋكسەمبۋرگ بيلىگى ۇزاق جىلدار بويى ەلدەگى وففشورلىق كومپانيا دەرەكتەرىن قۇپيا ساقتاپ كەلگەن، كەيىنگى جىلدارى ەۋرووداق شارتى اياسىندا بارلىق اقپاراتتى جاريالاۋعا كوشكەن. 2018 جىلدىڭ قارجى ەسەبى بويىنشا، كومپانيانىڭ جالپى اكتيۆى – 87 ملرد تەڭگەدەن ، ياعني (سول كەزدەگى كۋرسپەن) 266 ملن اقش دوللاردان اسادى. شىعىنى «21 ملن تەڭگە» دەپ كورسەتىلەدى. Skyline Investment Company S.A. ليۋكسەمبۋرگتەگى كىشكەنتاي ۇيلەرگە تىركەلەدى. مىسالى، بىلتىرعى جازعا دەيىن كومپانيا د'ەحتەرناح كوشەسىندەگى مەكەنجايدا, قازىر كوپ قاباتتى ۇيدە تىركەلگەن.

كومپانيا تازا تابىسىنىڭ 5%-ىن سالىق ەسەبىندە ليۋكسەمبۋرگكە تولەيدى. قازاقستان رەسمي دەرەكقورىندا وفشورلىق كومپانيا مالىمەتى كورسەتىلمەيدى.

وففشورلىق مالىمەت جاريالانباستان بۇرىن دا نازارباەۆتىڭ ءىنىسى ساتىبالدىنىڭ ۇلى –  قايراتتىڭ ەڭ ءىرى بايلانىس وپەراتورىنا قاتىسى بارى بەلگىلى ەدى. 2016 جىلى كاسىپكەر Alatau Capital Invest كومپانياسى ارقىلى «قازاقتەلەكوم» كومپانياسىنىڭ 3,4% اكتسياسىن ساتىپ العان. بەلگىلى كومپانيا ۇلەسكەرى سالىق رەتىندە بيۋدجەتكە 2019 جىلى – 172 مىڭ تەڭگە، 2020 جىلى نەبارى 11 تەڭگە تولەگەن. 2018 جىلعى سول كەزدەگى پرەمەر-مينيستر باقىتجان ساعىنتاەۆتىڭ ماقۇلداۋىمەن وففشورلىق كومپانياعا وتكەن «قازاقتەلەكوم» اكتسياسىنىڭ شيرەك ۇلەسىن ساتىپ نە تەگىن العانى ناقتى ەمەس.

الدىڭعى جىلعى دەرەك بويىنشا، تابىسى 65,3 ملرد تەڭگەدەن اساتىن «قازاقتەلەكومنىڭ» 51% اكتسياسىنا «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى، 24,46%-ى قايرات ساتىبالدىعا جانە 9,58%-ى BNY Mellon كومپانياسىنا، قالعانى وزگە بىرنەشە ۇلەسكەرگە تيەسىلى.

قايرات ساتىبالدىۇلى Forbes Kazakhstan جۋرنالىنىڭ ەسەبىندە 163 ميلليون دوللارعا باعالانعان داۋلەتىمەن قازاقستانداعى ەڭ ىقپالدى 50 بيزنەسمەن قاتارىندا تۇر. ءار جىلدارى ۇقك، باسقا دا مەملەكەتتىك قۇرىلىمداردا ءتۇرلى لاۋازىمدا (اكىم ورىنباسارى، پارتيا حاتشىسى ت.ب.), بەلگىلى وپەراتورلاردا باسشىلىقتا قىزمەت ەتكەن، قازىر دە بىرنەشە كومپانيانىڭ قوجايىنى.

ەلدى 30 جىلداي بيلەگەن ەكس-پرەزيدەنت تۋىسى ساتىبالدىۇلىنىڭ ەسىمى بىلتىر كۇزدە تەرگەۋشى جۋرناليستەردىڭ حالىقارالىق كونسورتسيۋمىنىڭ (ICIJ) زەرتتەۋىندە اتالعان. 2013-2020 جىلدارى قازاقستاننان 130 ملرد اقش دوللارىنان (قازىرگى باعاممەن 53 ترلن 950 ملرد تەڭگە – QT) استام قاراجات سىرتقا شىعارىلعان. Malim-ءنىڭ حابارلاۋىنشا، بانك جۇيەسى ارقىلى مول قاراجاتتى جىمقىرۋ ءىسى بويىنشا زەرتتەۋدە بولات وتەمۇراتوۆ، بولات نازارباەۆ، داريعا نازارباەۆا، قايرات ساتىبالدى، تيمۋر قۇلىباەۆ، ۆلاديمير كيم، مۇحتار ءابليازوۆ تا بار ەكەنى ايتىلعان.

جيەننىڭ نەسىبەسى...

ساتىبالدىۇلىنان وزگە (اپكەسى داريعا نازارباەۆادان تۋعان – QT) اتالاس جيەنى ءنۇرالي اليەۆتىڭ (تاعى ءبىر قۇرىلتايشىسى بار – QT) كومپانياسىنا «ترانستەلەكوم» اق-نىڭ 75% اكتسياسى بەرىلگەنى بەلگىلى بولدى. اكتسيا يەمدەنگەن ناعاشى-جيەندەردىڭ ەكەۋى دە كەزىندە استانا اكىمىنىڭ ورىنباسارى «مەكتەبىنەن» وتكەن.

قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ قاۋلىسىنا ساي، Unit Telecom كومپانياسى ۇلكەن ولجاعا كەنەلگەن. سونداي-اق، Kaztag اگەنتتىگى Kompra سەرۆيسىنە سىلتەي وتىرىپ 2021 جىلعى 9 اقپانداعى مالىمەت بويىنشا، Unit Telecom كومپانياسىنىڭ قوس قۇرىلتايشىلارى دميتري پوكۋپاتەلەۆ پەن ءنۇرالي اليەۆ ەكەنىن حابارلادى.

ءنۇرالي اليەۆ – قازاقستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى نازارباەۆتىڭ جيەنى، ءماجىلىس دەپۋتاتى داريعا نازارباەۆا مەن ۆەنا تۇرمەسىندە قايتىس بولعان راحات اليەۆتىڭ ۇلكەن ۇلى.

اشىق اقپاراتتارعا قاراعاندا، ءنۇرالي اليەۆ 2013-2014 جىلدارى قازاقستانداعى ەڭ ءىرى بايلانىس وپەراتورلارىنىڭ ءبىرى «ترانستەلەكوم» باسقارما توراعاسى, 2016 جىلى ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ توراعاسى (49% اكتسيا مارلەن مۇقانوۆقا وتكەن) رەتىندە تاعايىندالعان. ال 2014-2016 جىلى استانا اكىمىنىڭ ورىنباسارى بولعان.

2021 جىلعى سوڭعى اقپارات بويىنشا, 174 ملرد تەڭگە اكتيۆكە يە «ترانستەلەكوم» كومپانياسى اكتسياسىنىڭ 75%-ى مارلەن مۇقانوۆقا ء(نۇرالي اليەۆتىڭ سەنىمدى ادامى سانالادى), 25%-ى «قازاقستان تەمىر جولى» اق-عا تيەسىلى.

Forbes.kz دەرەگىنشە, 35 جاستاعى ءنۇرالي اليەۆ Capital Holding ينۆەستيتسيالىق حولدينگىنە، Nd Capital ۆەنچۋرلىق قورىنا يەلىك ەتەدى. بايلىعى – شامامەن 269 ملن اقش دوللارى.

كەيىنگى ۋاقىتتا ءنۇرالي اليەۆ حالىقارالىق باسىلىمداردا ءجيى اتالادى. ازاتتىقتىڭ جازۋىنشا, الدىڭعى جىلدارى ۇلىبريتانيانىڭ قىلمىسپەن كۇرەس جونىندەگى اگەنتتىگى ءنۇرالي اليەۆ پەن ونىڭ اناسى داريعا نازارباەۆاعا تيەسىلى دەگەن ەكى ءزاۋلىم ءۇيدى جانە قىمبات پاتەردى بۇعاتتاپ تاستاعان. نازارباەۆا مەن اليەۆ لوندون سوتىنا جۇگىنىپ، سوت بۇعاتتاۋ شەشىمىنىڭ كۇشىن جويعان.

“The Qazaq Times”