اقش تايۋانعا وزىق قارۋلار جىبەرۋگە دايىندالۋدا. فوتو: رەيتەر.

ترامپ ۇكىمەتى تايۋانعا (تايۆان) قارۋ-جاراق جەتكىزۋدىڭ جولدارىن قاراستىرىپ جاتىر. بۇل ءۇشىن كونگرەسكە ۇسىنىس تاستاپ، تايۋانمەن ءۇش ءتۇرلى قارۋ ساۋداسىن بەكىتىپ بەرۋدى سۇراعان. Reuters اگەنتتىگى بۇل تۋرالى كونگرەسس مۇشەلەرى اراسىنان بەس بىردەي دەرەككوزگە سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلادى.

ىقپالدى اقپارات اگەنتتىگىنىڭ بۇل ماسەلەگە نازار اۋدارۋىنا نەگىز بار. اقش پەن قىتاي قايشىلىعى اسقىنعان تۇستا، اقش پەن تايۋان ورتاسىنداعى قارۋ-جاراق اينالىمى ماڭىزدى ويىن جۇرىستەرى دەۋگە بولادى.

زاڭدىلىق بويىنشا، اقش-تان شەتەلگە ساۋدالاناتىن قارۋ-جاراقتى مەملەكەتتىك دەپارتامەنت جوسپارلايدى، ال ونى بەكىتۋ سەناتتىڭ حالىقارالىق قاتىناستار كوميتەتى مەن وكىلدەر پالاتاسىنىڭ حالىقارالىق قاتىناستار كوميتەتىنىڭ قۇزىرىندا. اقش-تىڭ ەكسپورتتى ماقۇلداۋ پروتسەسىنە قارۋدىڭ جەتى نەگىزگى جۇيەسى كىردى.

ال، اق ءۇيدىڭ كونگرەستەن ماقۇلدىق سۇراپ وتىرعان ءۇش تۇردەگى اسكەري جاراقتارى مىنالاردى قامتيدى: Lockheed Martin شىعارعان «جوعارى قوزعالتقىشتى زىمىران ۇشىرۋ جۇيەسى» (HIMARS) دەپ اتالاتىن كولىككە قوندىرىلعان زىمىران تاسىعىشتاردىڭ كونفلەكتى; Boeing كومپانياسى شىعارعان جانە اۋە كەمەسىنەن ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە جەردەگى ستانتسياعا سۋرەتتەر مەن دەرەكتەردى جىبەرە الاتىن F-16 جويعىش ۇشاعىنىڭ سىرتقى يندۋكتسيالىق قابىعى «SLAM-ER» دەپ اتالاتىن «اۋە-جەر» زىمىرانى. بۇعان قوسا ءىرى ۇشقىشسىز ۇشۋ قۇرىلعىلارىنان تارتىپ، كەمەگە قارسى جاقىن قاشىقتىققا ارنالعان زىمىراندار مەن مينالارعا دەيىن.

اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى بۇل تۋرالى اقپاراتتىق سۇراۋلارعا بەرگەن جاۋابىندا، دەپارتامەنت ساياساتى بويىنشا كونگرەسس ماقۇلدامايىنشا قانداي دا ءبىر قارۋ-جاراق ساۋداسى تۋرالى راستامايتىنىن جانە تۇسىندىرمەيتىنىن ايتقان. بىراق وسىنىڭ وزىنەن دە بۇل اقپاراتتىڭ جالعان ەمەس ەكەنى بايقالادى.

قىتايدىڭ قۇراما شتاتتارداعى ەلشىلىگى بۇل ماسەلەگە ءۇنسىز قالا الماعانى بەلگىلى بولدى. قىتاي ەلشىلىگى اقش ۇكىمەتىنىڭ ەلەكتروندى پوشتاسىنا حات جولداپ، تايۋانعا قارۋ ساتۋدى توقتاتۋعا شاقىرعان. سونداي-اق، قىتاي ەلشىلىگى اقش تايۋانمەن اسكەري بايلانىستارىن توقتاتپاسا، قىتاي ءوزىنىڭ ەگەمەندىگىن قورعاۋ شارالارىن قابىلداۋعا بەل بۋاتىنىن ەسكەرتكەن.

قىتاي مەن اقش ورتاسىندا تايۋان ماسەلەسى اسا نازىك تاقىرىپ بولىپ كەلگەن. ەكى ەلدىڭ قازىرگى قايشىلىعى تۇسىندا بۇل نازىك تاقىرىپتىڭ ءوزى تۇرتپەككە ءتۇستى. بيىل شىلدەدە قىتاي تايۋانعا قارۋ-جاراق ساتۋمەن اينالىسقان اقش-تىڭ قورعانىس بويىنشا مەردىگەرى لوكحيد مارتينگە قارسى سانكتسيالار جاريالادى. اقش-تىڭ تايۋانعا قارۋ-جاراق ساتۋىن بەيجىڭ ۇنەمى ايىپتايدى. بۇل «ءبىر قىتاي» قاعيداسىن جانە قىتاي-اقش ورتاسىنداعى ءۇش نەگىزگى پرەنتسيپكە قايشى دەپ سىنايدى.

سوعان قاراماستان اقش پەن تايۋان اراسىنداعى اسكەري-قورعانىس سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق كۇن وتكەن سايىن دامىپ كەلەدى. تايۋان ءبىر اي بۇرىن قۇراما شتاتتارمەن ەڭ جاڭا اسكەري ۇشاقتاردى ساتىپ الۋ-ساتۋ تۋرالى كەلىسىمگە كەلگەن.

“The Qazaq Times”