ۇلتتىق قوعامدىق كەڭەس – «اقتالماعان ءۇمىت»

پرەزيدەنت توقاەۆ باستاماسىمەن قۇرىلعان ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ قىزمەتىنە ءبىر جىلداي ۋاقىت بولدى. ساياسي ترانزيت تۇسىندا كۇشەيگەن نارازىلىق اكتسيالارى كەزىندە «بيلىك-قوعام» ديالوگىن قۇرۋدى ماقسات ەتكەن كەڭەس اينالاسىندا ەكىجاقتى پىكىر-بولجامدار كوپ. بيلىكتەگى شەندىلەر ۇلتتىق كەڭەستەن ۇتارىمىز كوپ دەسە، ناعىز ديالوگ الاڭىنا اينالادى دەگەن پلاتفورماعا سەنبەيتىن قوعام بەلسەندىلەرى كەڭەستى «پرەزيدەنت ءپوپۋليزمى» دەپ باعالاعان.

قوعامدىق كەڭەس قۇرىلعالى، قورداي قاقتىعىسىنان باستاپ بەلسەندى دۋلات اعادىلدىڭ «قۇپيا ولىمىنە» دەيىن ەلدى ەلەڭ ەتكىزەر بىرنەشە وقيعالار بولدى. الماتى، استانا، شىمكەنت، اقتوبە سىندى قالالاردا جۇرت نارازىلىق اكتسيالارىنا شىقتى. حرونولوگياسى اۋقىمدى ميتينگتەر ازاماتتىق بەلسەندىلەردىڭ ۇستالۋى مەن قامالۋىنسىز وتكەن جوق. ءدال وسىنداي جاعدايدا حالىق پەن بيلىك اراسىندا ديالوگ ورناتۋى ءتيىس سەنىم كەڭەسى كوپ جەردە ءۇنسىز قالعان. سوندىقتان بولسا كەرەك، ۇقك جايلى قوعامدىق پىكىر ەكىگە ءبولىندى: كەي ساراپشىلار كەڭەستەگى باستامالار «ءسوز جۇزىندە قالدى»، «ءۇمىت اقتالمادى» دەسە، كەيبىرى جاڭا ورگاندى بيلىك پەن قوعام اراسىنداعى «التىن كوپىر» سانايدى.

باستىپقىدا 44 ادامنان تۇراتىن كەڭەسكە رەجيسسەر ەرمەك تۇرسىنوۆ، قۇقىق قورعاۋشى جەمىس تۇرماعامبەتوۆا، ەكونوميست وراز جاندوسوۆ، ادۆوكات ايمان وماروۆا، «اۋىل» پارتياسى اتىنان پرەزيدەنت سايلاۋىنا قاتىسقان تولەۋتاي راحىمبەكوۆ، ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم، ءماجىلىس دەپۋتاتى بەكبولات تىلەۋحان سىندى قوعامعا تانىمال بىرقاتار ازامات مۇشە بولدى.

ناۋرىزدا كەڭەس روتاتسيالانىپ، جاڭا مۇشەلەر قابىلداندى. روتاتسيا اياسىندا ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ۋاكىل ەلۆيرا ءازىموۆا، بالالار ومبۋدسمەنى ارۋجان ساين، بۇرىنعى بيزنەسمەن-ومبۋدسمەن بولات پالىمبەتوۆ، «قازاقستان بارىسى» قازاق كۇرەسىن دامىتۋ قورىنىڭ قامقورشىلىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى ارمان شوراەۆ، ساياساتتانۋشى باقىتجان بۇقارباي، قازاقستان دامۋ بانكىنىڭ باسقارۋشى ديرەكتورى اسقار امىرتاەۆ ۇلتتىق كەڭەستىڭ قۇرامىنان شىعارىلدى. بەلگىلى باسپاگەر باقىتجان بۇقارباي ءوز ەركىمەن كەڭەس قۇرامىنان شىعاتىنىن حابارلادى.

ءبىر جىل ىشىندە ۇقك-ءنىڭ ءۇش وتىرىسى وتكىزىلدى. ءبىرىنشى جيىندا زەينەت جاسىن قايتا قاراۋ جانە جەر ماسەلەسى تالقىلاندى. العاشقى وتىرىستا توقاەۆ: «جەر شەتەلدىكتەرگە ساتىلمايدى. بۇل مەنىڭ پرەزيدەنت رەتىندەگى ۇستانىمىم»، – دەپ سەندىردى.

قوعامدىق سەنىم كەڭەسىنىڭ ەكىنشى وتىرىسىندا پرەزيدەنت پارلامەنتتىك وپپوزيتسيا تۋرالى ءسوز قوزعاپ، بيىل 2 ماۋسىمدا وسى جونىندە زاڭعا قول قويدى. سونىمەن قاتار العاشقى وتىرىستا پرەزيدەنت: «ۇلتتىق بىرلىكتىڭ تاعى ءبىر تىرەگى – دامۋدىڭ دەموكراتيالىق مودەلىنە دەن قويۋ. ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق تاريحىمىزدا دەموكراتيانىڭ نەگىزگى تىرەكتەرىنە ادال بولا تۇرىپ، ءارتۇرلى وركەنيەتتىك توسقاۋىلداردان ءوتىپ كەتتىك. ۇلتتىق كونسەنسۋس – ءبىزدىڭ تاريحي باسىمدىعىمىز»، – دەدى.

قىلمىستىق كودەكستىڭ «الەۋمەتتiك، ۇلتتىق، رۋلىق، ناسiلدiك، تەكتىك-توپتىق نەمەسە دiني الاۋىزدىقتى قوزدىرۋ» دەپ اتالاتىن 174-بابىن ىزگىلەندىرىپ، «جالا جابۋ» دەپ اتالاتىن 130-بابىن قىلمىستىق كودەكستەن اكىمشىلىك كودەكسكە اۋىستىراتىنىن حابارلادى.

11 ماۋسىمدا سەنات دەپۋتاتتارى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋدى جانە قىلمىستىق زاڭنامانى جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىن ەكى وقىلىمدا ماقۇلدادى.

ءبىر جىلدىڭ ىشىندە سەنىم كەڭەسى سىنعا دا، ماقتاۋعا دا ىلىكتى. ۇلتتىق كەڭەستەن ۇتارىمىز كوپ دەگەن مەملەكەتتىك باق وكىلدەرى پرەزيدەنت وسى جوبا ارقىلى دەموكراتيانىڭ ايقىن ۇلگىسىن كورسەتتى دەپ جازدى. ال ازاماتتىق قوعام بەلسەندىلەرى «جالعان قۇرىلىم مەن سەنىمسىزدىك كەڭەسى» دەستى.

الەۋمەتتىك جەلىدە اتالعان كەڭەسكە كوڭىلى تولمايتىنىن جازعان جۋرناليست، قوعام بەلسەندىسى رۇستەم اشەتاەۆ: «جىلىنا ەكى رەت «جەتكىزۋمەن» شەكتەلەتىن توپتىڭ، پاندەميا كەزىندە ءبىر ماسەلەنى شەشكەنىن كورمەدىك. حالىقتىڭ اراسىنا كىرىپ شىنايى اقيقات كورسەتكەنىن دە كورمەدىك، جالعىز ايگۇل ورىنبەكتەن باسقا! بۇلاردىڭ دەپۋتاتتاردان ايىرماشىلىقتارىن كورمەدىم. مۇمكىن بۇل جەر سول دەپۋتاتتىققا «ترامپلين» رەتىندە «دايىندىق كۋرسىنان» وتكىزەتىن جەر شىعار، سەنىمدەرىن اقتاعاندارعا دەپۋتاتتىق ماندات بەرەتىن. «تىنىش جۇرە المايتىن» ول جەردەن شىعارىپ جىبەرمەسە بولعانى. بۇل جازبام اتاۋى جەر جارارداي كەڭەس قۇرىپ، قولدارىنا ءبىر قۇزىرەت بەرمەي حالىقتى دا، ولاردى دا الداپ وتىرعان ۇكىمەتكە ايتقان سىنىم دەپ تۇسىنىڭىزدەر»، – دەيدى.

كەڭەس جۇمىسىنا سىن كوزبەن قاراعان ساياساتكەرلەردىڭ ءبىرى دوسىم ساتپاەۆ «بۇل – بيلىكتىڭ قوعاممەن ديالوگ جۇرگىزە باستاعانىن كورسەتۋ ءۇشىن پايدالانعىسى كەلەتىن جالعان قۇرىلىم» دەپ باعالادى.

بيلىك باسىنا كەلگەلى، پرەزيدەنت توقاەۆ ەلدىڭ جاڭا رەفورمالارعا مۇقتاج ەكەنىن ايتىپ، بىرقاتار سالادا وزگەرىس ەنگىزۋ تۋرالى باستامالار كوتەردى: قوعام پىكىرىن قاق جارعان ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسى، «ەستيتىن مەملەكەت» تۇجىرىمى، قازاق ءالىپبيىنىڭ رەفورماسى، پارلامەنتتىك وپپوزيتسيا، جاستار كادرلىق رەزەرۆى، ەكونوميكالىق رەفورمالار، تاعىسىن تاعى. تەوريالىق ۇستىنى مىعىم جوبالاردىڭ ءىس جۇزىندە قانداي ناتيجە بەرەرى ۋاقىت ەنشىسىندە. بولاشاق پەن ۋاقىتقا تەلىپ وتىرعان جوبالار قاتارىندا ۇلتتىق قوعامدىق سەنىم كەڭەسى دە بار.

"The Qazaq Times"