6 شىلدە قازاقستاندى 30 جىلداي بيلەگەن ءبىرىنشى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ 80 جاسقا تولعان مەرەيتويىندا پاندەميانىڭ ورشىگەنىنە قاراماي، كوڭىل ايتۋدان جابىققان قارالى ەلگە مەملەكەتتىك ارنادان استاناداعى مەرەكەلىك وتشاشۋ كورسەتىلدى. سىلەنىپ سىناعان جۇرت كوپ بولدى: تاياق ۇستاعان قويشىدان قازاقتىڭ «جۇلدىز تۇمارى» ديماشقا دەيىن. ىندەتپەن قاتار ەل ىزاسى قالىڭداعان تۇستا 8 شىلدە كۇنى ەكىنشى «ءبىرىنشى باسشى» توقاەۆ رەسپۋبليكا حالقىنا ۇندەۋ جاساپ، 13 شىلدەنى پاندەميا قۇرباندارىن ۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى رەتىندە جاريالادى. 10 شىلدە كوروناۆيرۋسقا قارسى امال-شارالارعا جانە ءى جارتىجىلدىقتاعى الەۋمەتتىك-ەكونوميكاعا قورىتىندىلاۋعا ارنالعان ۇكىمەت جيىنىن وتكىزدى. وندا دا ءبىراز كوسىلدى. 6 شىلدەدەن كەيىنگى ءۇشىنشى سوزىندە دە پرەزيدەنت  ەپيداحۋالدىڭ كۇردەلەنۋ سەبەبى مەن ايىپتىلاردى سىن ساداعىنا الدى. ىندەتتىڭ بۇگىنگى جاعدايى جونىندەگى سوڭعى ءۇش ۇندەۋ-بايانداماسىنداعى ەڭ وزەكتى، ءورىمدى تۇسىنا ءۇڭىلىپ كورسەك. پرەزيدەنتتىڭ ءبىر ماسەلە تۋرالى ەكى وزگەرگەن پىكىرى، دەرەكتەگى قايشىلىق...

قايتا ايتىلعان سىننىڭ سوڭى...

18 شىلدە كۇنى قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيانىڭ وتىرىسىنا قاتىستى. 10 كۇنى وتكەن ۇكىمەت وتىرىسىندا «جالپى، احۋال مەملەكەتتىك كوميسسيانىڭ باقىلاۋىندا» دەگەن ول وسى سەنبىدەگى سوزىندە «بايانداما بەتىندە جاعداي باقىلاۋدا بولعانىمەن، ءىس جۇزىندە ولاي ەمەس» دەپ انىق ايتتى.

ەكىنشى پرەزيدەنت بۇل جولى دا وزىنەن باسقا شەنەۋنىكتەردىڭ قاتەلەسكەنىن ءسوز ەتتى.  10 شىلدەدەگى توسىننان جاسالعان العاشقى ۇندەۋىندە «دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى باسقارۋ ىسىندە بىرقاتار ورەسكەل  قاتەلىكتەر جىبەردى. اكىمدەردىڭ كوپشىلىگى جۇمىسىن ءتيىستى دەڭگەيدە اتقارعان جوق. ۇكىمەت تە باقىلامادى» دەپ سىناعان. ءتىپتى «جىبەرىلگەن قاتەلىكتەر مەن ولقىلىقتاردى انىقتايتىن ارنايى كوميسسيا» قۇرىلاتىنىن ايتقان. توقاەۆتىڭ 18-ءى كۇنگى پىكىرىنشە، ۇكىمەت مۇشەلەرى دە، اكىمدەر دە «توقمەيىلسۋدىڭ، ماسايراۋدىڭ قاقپانىنا تۇسكەن». بۇل تامىزداعى سەنات سايلاۋى قارساڭىندا جاڭا كادرلىق تاعايىنداۋدىڭ قىزا تۇسەتىنىنەن حابار بەرۋى مۇمكىن.

«ءبىز پاندەميا باستالعان ساتتەن اشىق ساياسات جۇرگىزىپ كەلەمىز. بيلىك ەشتەڭەنى جاسىرىپ وتىرعان جوق. ستاتيستيكاعا كۇماندانۋ نەگىزسىز. اقپاراتتىق تەرىس اعىن جاعدايدى تۇراقسىزداندىرۋعا باعىتتالعان. مەنىڭ ايتقانىمداي، ءبىز ەشتەڭەنى جاسىرمايمىز. بىزدەگى بارلىق ستاتيستيكا ءموپ-ءمولدىر جانە شىنايى»، (سومنەنيا ۆ ستاتيستيكە بەزوسنوۆاتەلنى. ەتي ينفورماتسيوننىە ۆبروسى ناتسەلەنى نا دەستابيليزاتسيۋ وبستانوۆكي. يا ۋجە گوۆوريل. مى نيچەگو نە سكرىۆاەم.  ۆسيا ستاتيستيكا ۋ ناس ابسوليۋتنو پروزراچنايا، چيستايا) – دەگەن توقاەۆ ءبىر جۇما وتپەي جاتىپ «ستاتيستيكانى بىرىزدەندىرۋ» قاجەتتىگىن مويىندادى، بىردەن تاپسىرما بەردى.

17 شىلدەدە مەملەكەت باسشىسى Twitter جەلىسىندەگى پاراقشاسىندا «ۇكىمەتكە پاندەميانىڭ ستاتيستيكاسىن بىرىزدەندىرۋ مىندەتتەلدى. ازاماتتاردىڭ دەنساۋلىعى مەن ومىرىنە كوروناۆيرۋستان بولەك، وكپە قابىنۋى دا ۇلكەن زاردابىن تيگىزىپ وتىر. پاندەميا احۋالى تۋرالى بارلىق اقپارات قانشا جەردەن اششى بولسا دا، ونى قوعام بىلۋگە ءتيىس. جاريالىلىق پەن ءوزارا سەنىم بولعاندا عانا، ءبىز بىرلەسە وتىرىپ بۇل ىندەتتى تەزىرەك جەڭەمىز», – دەپ جازدى.

دەسە دە مينيسترلىك پرەزيدەنتتىڭ «جاريالىلىق» جونىندەگى تاپسىرماسىنا قاراماستان، «كوروناۆيرۋستىڭ جاناما اسەرىنەن نەمەسە ۆيرۋس جۇقتىرعانىمەن دە نەگىزگى سەبەبى باسقا اۋرۋدان قايتىس بولعانداردىڭ» تسيفرى 2 شىلدەدەن بەرى جاڭارتپادى. سوڭعى مارتە 15 كۇن بۇرىن ايتىلعان دەرەك بويىنشا، «كوروناۆيرۋستىڭ كەسىرىنەن» قايتپاعان قۇربانداردىڭ سانى 101 ەدى. ددسۇ-نىڭ ءولىمدى سەرتيفيكاتتاۋ نۇسقاۋلىعىندا جانە الەمنىڭ تۇگەل دەرلىك ەلدەرى بويىنان COVID-19 شتامى تابىلعان كەز كەلگەن ناۋقاستى جالپى تىزىمگە قوسىپ قاراستىرادى. تاۋەلسىز دارىگەر-ساراپشىلار قازاقستاننىڭ «تىڭ سۇرلەۋىن» ەكس-مينيستر ءبىرتانوۆتىڭ كەزىندە باستالعان ستاتيستيكانى مانيپۋلياتسيالاۋ امالى دەپ باعالايدى.

كەشەگى باياندامادا ايتىلعان مىنا دەرەك ەلەڭدەتپەي قويمادى. بۇل «قازىر كۇنىنە 32 مىڭ ادامنان سىناما الاتىن دەڭگەيگە جەتتىك» دەگەنى. بىراق توقاەۆ كەلتىرگەن مالىمەت مينيسترلىكتىڭ قوعامدىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇلتتىق ورتالىعىنىڭ كەيىنگى ەكى اپتا بويى تاۋلىگىنە ورتاشا ەسەپپەن 16-18 مىڭ تەست جۇرگىزىلۋدە دەگەن دەرەگىنە قايشى. ايىرماشىلىق – ەكى ەسە. بۇل تۋرالى باق بەتتەرىندە اشىق ايتىلعانىمەن دە جاۋاپتى تۇلعالاردان ەش جاۋاپ بولا قويعان جوق.

ماسەلەنى مويىنداۋ

2020 جىلى ەل احۋالى مەن ەكونوميكاسىنىڭ مەيىلىنشە جاقساراتىنىنا كوپ ۋادە ەتكەن ەكس-پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ ۇزاق جىلدارعى «جاسامپاز ماداعىنىڭ» ءبىراز بولىگىن توقاەۆ سوڭعى سوزىندە تەرىستەگەندەي بولدى.

– اۋىل-ايماقتاردا مەديتسينا كادرلارىنىڭ تاپشىلىعى جانە قاجەتتى ينفراقۇرىلىمنىڭ جوقتىعى جىعىلعانعا جۇدىرىق بولىپ وتىر. ۇكىمەت 2300 امبەباپ ءموبيلدى بريگادانىڭ جاساقتالعانىن باياندادى. الايدا ولار، نەگىزىنەن، قالا تۇرعىندارىنا عانا قىزمەت كورسەتەدى. اۋىلدى نازاردان تىس قالدىرۋعا بولمايدى! ۇكىمەتكە وڭىرلەرمەن بىرلەسىپ، بارىنشا قىسقا مەرزىمدە اۋىلداردى دياگنوستيكا جانە ەمدەۋ ىسىمەن، سونداي-اق، قاجەتتى ءدارى-دارمەكپەن، مەديتسينالىق قۇرىلعىلارمەن قامتاماسىز ەتۋدى تاپسىرامىن، – دەدى ول 18 شىلدەدەگى جيىندا.

پرەزيدەنت پاندەميا كەزىندەگى كەز كەلگەن قاتە شەشىم، بيۋروكراتيا كەدەرگىلەرى، شەنەۋنىكتەردىڭ جاۋاپكەرشىلىكتەن باسىن الىپ قاشۋى جۇزدەگەن قازاقستاندىقتىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىنا زيان تيگىزۋى مۇمكىن ەكەنىن راستادى. جاعدايدىڭ كۇردەلى ەكەنىن مويىندادى. اردارگەر دەگەن مەملەكەتتىك كادرلاردىڭ ءوزى جەدەل ءارى تۋرا ارەكەت ەتۋگە دايىن ەمەستىگىن ناقتىلاي سويلەدى. اۋرۋ جۇقتىرعان ادامداردىڭ سانىن انىقتاۋدىڭ ازدىعى – شىنايى كارتينانى جاسىرىپ قالۋ دەپ باعالادى. شىلدەدەگى توقاەۆتىڭ مەملەكەتتىك كورپۋسقا قاراتا قارشا بوراتقان سىنى نەنىڭ نىشانى ەكەنىن ازىرگە توپشىلاۋ قيىن. بۇرىن-سوڭدى ءوز جەتەكشىسىنەن مۇنداي اششى دا اشىق ايىپتاۋدىڭ ءدامىن تاتپاعان قازاقستاندىق شەنەۋنىكتەردى سىباۋ ءتاسىلىن الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى ەلدىڭ قارسىلىق كوڭىل-كۇيىن باسۋدىڭ جولى جانە ءبىرىنشى باسشىنىڭ اۋزىمەن پار شىعارۋ امالى دەپ باعالاۋدا.

اۋرۋحانالار جاي «پروتسەدۋرا كابينەتىنە» اينالدى

پنەۆمونيا ورشىگەلى بەرى اۋرۋحانادا جاتقاندارعا اسا قاجەتتى ءدارى-دارىمەك جەتپەي، ونى تۋىستارى تاۋىپ، سالەم-ساۋقاتپەن قوسا سالىپ جىبەرگەندەر از بولمادى. مەگاپوليستەردەگى ءمودۋلدى جاڭا اۋرۋحانالار مەن وبلىس ورتالىقتارىنداعى نەگىزگى پروۆيزورلىق ستاتسيونارلاردى ايتپاعاندا كوپتەگەن اۋرۋحانادا رەسۋرس-كادر جەتىسپەۋشىلىگى ارتىپ، «پروتسەدۋرا كابينەتىنىڭ» دەڭگەيىنە ءتۇسىپ كەتتى. بىلتىرعا قاراعاندا بيىل پنەۆمونياعا شالدىققاندار 3,3 ەسەگە، قايتىس بولعاندار 1,7 ەسەگە وسكەنىن ەسكەرسەك، قازاقستان بيلىگى كەش قوزعالعانىن باعامداۋعا بولادى. مۇنداي رەسمي ستاتيستيكاعا ازاماتتىق قوعامنىڭ تەگەۋىرىندى تالابى مەن باق وكىلدەرىنىڭ ۇزدىكسىز سۇراۋىنان كەيىن عانا قول جەتتى.

شىلدەنىڭ 1-8 كۇندەرى 58 809 (ونىڭ 39 702-ءسى كوروناۆيرۋسقا ۇقساس – 10 شىلدەدەگى تسويدىڭ دەرەگى – QT), 9-15 شىلدە ارالىعىندا 76 832 ادامنان وكپە اۋرۋى انىقتالعان. رەسمي ەسەپكە سايكەس، جالپى جيىنى قازاقستاندا شىلدەنىڭ ءبىرىنشى جارتىسىندا 135 641 پنەۆمونيا، 24 123 كوروناۆيرۋس جۇقتىرۋ جاعدايى تىركەلگەن. تىركەلگەنى عانا...

"The Qazaq Times"