فوتو: ار

الەم بويىنشا كوروناۆيرۋس دەرتىنە شالدىققاندار سانى كۇن ساناپ ارتىپ بارادى. وشاعى قىتايدىڭ حۋبەي پروۆينتسياسىنان باستالىپ، 75 مەملەكەتكە تاراپ ۇلگەرگەن كوۆيد-19 ۆيرۋسى پاندەمياعا اينالۋى مۇمكىن. ۆloomberg مالىمەتىنە سايكەس، الەم بويىنشا ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 93024 ادامعا جەتكەن. قايتىس بولعاندار سانى – 3201 ادام.

كوروناۆيرۋس دەرتى الەمدىك پاندەمياعا اينالۋى مۇمكىن دەپ دابىل قاققان دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى قىتايدا اۋرۋدىڭ تارالۋى باسەڭدەپ، ودان تىس مەملەكەتتەردە ارتتى دەيدى. سوڭعى 24 ساعاتتا كوروناۆيرۋس قىتايدان باسقا مەملەكەتتەردە 9 ەسەگە كوپ انىقتالىپ وتىر. اقش-تىڭ ۋاشينگتون شتاتىنىڭ وزىندە 100-دەن استام ۆيرۋس جۇقتىرىپ، التى ادام قايتىس بولعان.

Covid-19 ەۋروپادا تەز تارالىپ بارادى. سول سەبەپتى ەۋرووداق ەلدەرى كوروناۆيرۋس ىندەتىنىڭ تارالۋ قاۋپىن ورتا دەڭگەيدەن جوعارى دەڭگەيگە دەيىن كوتەردى. وسى رەتتە ەۋرووداقتا كريزيستى شتاب قۇرىلاتىن بولدى. ەۋروكوميسسيا توراعاسى ۋرسۋلا فون دەر ليايەن: «دەنساۋلىق ماسەلەلەرى بويىنشا اگەنتتىگىمىز بۇگىن ىندەت تارالۋ قاۋپى جوعارى دەڭگەيگە كوتەرىلگەنىن جاريالادى. ەۋرووداق ۆيرۋستى اۋىزدىقتاۋ ءۇشىن بارلىق دەڭگەيدە ءتيىستى شارالار قابىلداپ جاتىر. ءبىز قاۋىپسىزدىك شارالارىن قولعا الۋىمىز كەرەك، سول سەبەپتەن ەۋروپارلامەنتتە كەلۋشىلەردى قابىلداۋعا شەكتەۋ قويدىق. سەمينارلار، كورمەلەر جانە وزگە دە مادەني ءىس-شارالار وتكىزىلمەيدى. قازىرگى كەزدەگى باستى مىندەتىمىز – ۇزدىكسىز جۇمىستى قامتاماسىز ەتۋ»، – دەدى.

ۆيرۋس جۇقتىرۋ قاۋپى جوعارى ءبىرىنشى ساناتتاعى ەلدەر قاتارىندا يران، يتاليا، وڭتۇستىك كورەيا، جاپونيا، گونكونگ، تايۋان، ماكاو تۇر. وڭدەلگەن دەرەكتەر بويىنشا، اتالعان دەرت فرانتسيا، اۋستراليا، فيليپپين، بەلارۋس، لاتۆيا، گەرمانيا جانە اقش-تا تىركەلدى. سونىمەن قاتار، رەسەي، ۋكراينا، ارمەنيا، قىرعىزستاندا دا ۆيرۋسقا شالدىققاندار كارانتيندە جاتىر. ولار Diamond Princess كەمەسىندە بولعان. ال بەلارۋس پەن لاتۆيادا يراندىق ستۋدەنتتەردەن كوروناۆيرۋس تابىلدى. جاڭا دەرەكتەر بويىنشا اۋعانستان، كانادا، ليۆان، پاكىستان، كۋۆەيت، باحرەين، يراك، ومان، كاتار جانە بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىندە كوروناۆيرۋس انىقتالعان. دارىگەرلەردىڭ بولجامىنشا ولارعا يران ازاماتتارىنان ۆيرۋس جۇققان بولۋى مۇمكىن.

دەرتتىڭ تەز تارالۋىنان قاۋىپتەنىپ وتىرعان بىرقاتار ەلدەر ساقتىق شارالارىن كۇشەيتە باستادى. اۋستراليا ۆيرۋسپەن كۇرەسۋ ماقساتىندا 2015 جىلى قابىلدانعان بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك تۋرالى زاڭعا ساي ارەكەت ەتىپ وتىر. جاپونيادا مەكتەپتەر جابىلىپ، مەملەكەتتىك بيۋدجەت ەسەبىنەن اتا-انالارعا قارجىلاي كومەك بەرىلەتىن بولدى. بۇل جونىندە مالىمدەمە جاساعان ەل پرەمەر-ءمينيسترى سيندزو ابە: «ءبىز كوروناۆيرۋستىڭ الەم ەكونوميكاسىنا، سونىڭ ىشىندە جاپونيا ەكونوميكاسىنا اسەرىن باقىلاپ وتىرمىز. توتەنشە جاعدايلاردىڭ ەكىنشى پاكەتىن دايىندايمىز. وعان بيىلعى بيۋدجەتتەن قوسىمشا 2 جارىم ميلليارد دوللار بولىنەدى»، – دەدى.

وڭتۇستىك كورەيادا ۆيرۋسقا توسقاۋىل قويۋ ءۇشىن 25 ميلليون دوللار ءبولىندى. ەل پرەزيدەنتى مۋن چجە ين: «تەگۋ قالاسى مەن كيونسان پروۆينتسياسىندا ىندەتتىڭ تارالۋى ءوزىنىڭ شەگىنە جەتتى دەپ ويلايمىن. قازىر قاۋىپتى كەسەلمەن بۇكىل ەل جۇمىلا كۇرەسىپ جاتىر. ورتالىق باسقارۋ شتابىمەن بىرگە ىندەتتى تولىق جەڭگەنشە، بارلىق مەملەكەتتىك ورگان 24 ساعات بويى ارەكەت ەتۋگە دايىن بولۋى قاجەت»، – دەپ مالىمدەدى. ءدال قازىرگى ۋاقىتتا كورەيادا ۆيرۋس جۇقتىرعاندار سانى 4 مىڭنان اسىپ، 28 ادام ءولىم قۇشقان.

يران ۇكىمەتىنىڭ كوروناۆيرۋسپەن كۇرەس شاراسى اياسىندا شامامەن 54 مىڭ تۇتقىن ۋاقىتشا بوساتىلدى. سوڭعى دەرەك بويىنشا، يراندا كوروناۆيرۋستان 77 ادام كوز جۇمعان، 2340 ادامنان ۆيرۋس تابىلعان. بۇل الەم بويىنشا قىتايدان كەيىنگى ەڭ جوعارى كورسەتكىش. يراندا ۆيرۋس جۇققان جوعارى لاۋازىمدى شەنەۋنىكتەر سانى دا ارتىپ بارادى. 290 ورىندىق پارلامەنتتىڭ 23 مۇشەسىنەن ۆيرۋس تابىلعان.

كورشىلەس مەملەكەتتەردىڭ باسىم بولىگىنەن تابىلعان ۆيرۋس دەرەگى رەسمي مالىمەتتەر بويىنشا قازاقستاندا تىركەلگەن جوق. دەگەنمەن ۇكىمەت ساقتىق شارالارىن قولعا الدى. قر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى وسى جىلدىڭ 6 قاڭتارىنان باستاپ كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيانىڭ اكەلىنۋى مەن تارالۋىنىڭ الدىن الۋ بويىنشا كۇشەيتۋدىڭ 3 كەزەڭىن ىسكە اسىرعان. 1 ناۋرىزدان باستاپ سول ەلدەردەن كەلگەن تۇلعالارعا كارانتيندىك ءىس-شارالار قولدانىلاتىن ەلدەردىڭ تىزبەسىن كەڭەيتەتىن كۇشەيتۋدىڭ 4 كەزەڭى ەنگىزىلدى. ازاماتتاردىڭ دەنساۋلىعىن قورعاۋ بويىنشا تۇبەگەيلى شارالار قابىلداۋ ماقساتىندا ۇكىمەت ەلدە كوروناۆيرۋستىق ينفەكتسيانى انىقتاۋ جانە تاراتۋ كەزىندەگى ءىس-قيمىل الگوريتمىن ازىرلەگەن.

1 ناۋرىزدان باستاپ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋدى كۇشەيتۋدىڭ 4-ءشى ساتىسىن ەنگىزدى. ءبىرىنشى ساناتتاعى ەلدەر قاتارىنا قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى، سونىڭ ىشىندە گونكونگ، تايۆان، ماكاو جانە يران، وڭتۇستىك كورەيا، جاپونيا، يتاليا جاتادى. اتالعان مەملەكەتتەرگە اۋە قاتىناسى دا ۋاقىتشا توقتاتىلادى.

"The Qazaq Times"