QazForum كوپ فورۋمنىڭ ءبىرى ەمەس پە؟ – ماماندار پىكىرى

7 اقپان استانادا قازاق تىلىندە ونلاين كونتەنت جاساۋشىلارعا ارنالعان QazForum IV فورۋمى ءوتتى.

قازاقستانداعى اقش ەلشىلىگىنىڭ حابارلاماسىندا فورۋم قازاق ءتىلدى ونلاين مەدياعا ارنالعان «ەڭ ءىرى كاسىبي الاڭ» رەتىندە سيپاتتالعان.  جىل سايىنعى فورۋمدا ۇزدىك ساراپشىلار، جۋرناليستەر، بلوگەرلەر مەن ۆلوگەرلەر، ۆەب-سايت رەداكتورلارى «كاسىبي تاجىريبەسىمەن ءبولىسۋ، شەتەلدىك جانە جەرگىلىكتى سپيكەرلەردەن ءبىلىم الۋ، بەيرەسمي ورتادا قارىم-قاتىناس قۇرۋ ماقساتىندا باس قوسادى».

بيىلعى فورۋم باعدارلاماسىندا قازاق تىلىندەگى ونلاين كونتەنتتى مونەتيزاتسيالاۋ، ەلدەگى مەديا جانە باق نارىعىن دامىتۋ ماسەلەسىن تالقىلاۋ، سونداي-اق جەتەكشى ساراپشىلاردىڭ قاتىسۋىمەن شەبەرلىك ساباقتار مەن ترەنينگ وتكىزۋ جوسپارلانعان. قوش دەلىك.
فورۋم يدەياسىنىڭ اۆتورى ءارى قۇرىلتايشىسى قازاقستانداعى اقش ەلشىلىگى ەكەنى بەلگىلى. ال باستى ۇيىمداستىرۋشى رەتىندە قازاقستان ءباسپاسوز كلۋبى وتكىزگەن ءتورتىنشى جيىنعا الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن قازاق تىلىندەگى سايتتار اراسىندا سىني پىكىرلەر بوي كورسەتتى.

رەسپۋبليكانىڭ ءار ايماعىنان 200-دەن استام تىڭداۋشى-سپيكەر قاتىسقان جيىندى ەلدەگى اقش-تىڭ توتەنشە ءارى وكىلەتتى ەلشىسى ۋيليام موزەر مەن قازاقستان ءباسپاسوز كلۋبىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ساكەن بالباەۆ اشتى. ءسوزىن قازاقتىڭ «العا تارتقان وزادى، كەيىن كەتكەن توزادى» دەگەن ماقالىمەن باستاعان ۋيليام موزەر «QAZFORUM – ماڭىزدى تەندەنتسيالاردى ەسكەرتۋدى، جاڭا كاسىبي ءبىلىمنىڭ كوكجيەگىن زەرتتەۋدى، الداعى سىناقتار مەن مۇمكىندىكتەرگە دايىن بولۋدى باسشىلىققا الارىنا سەنىمدىمىن» دەدى.

«Digital داۋىردەگى ءبىزدىڭ مەديا»، «Youtube پلاتفورماسىنىڭ الەمدىك جانە جەرگىلىكتى ترەندتەرى» تاقىرىبىندا وتكەن بىرنەشە سەسسيادا الداعى ونجىلدىقتاعى اقپارات نارىعىندا قازاق تىلىندەگى سەگمەنتتىڭ وزگەرىسكە بەيىمدەلۋى ءسوز بولدى. سەسسيا مودەراتورى ساياساتتانۋشى ايدوس سارىم، سپيكەرلەر رەتىندە اسحات ەركىمباي (ايماقتىق مەديا كەڭەسشى، «Internews Kazakhstan»), ايگەرىم جۇماعۇلوۆا («وتىرار» مەدياحولدينگىنىڭ ديرەكتورى), قانات ساحاريا («Media Holding «Atameken Business» جشس باس ديرەكتورى) جانە ەرجان قالىمبايۇلى («ULYS» ديدجيتال جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى) قاتىستى.

«تۇك تە بەرمەيدى...»

Zhasalash.kz باسىلىمى سايتىنىڭ باس رەداكتورى اسحات اسان پەن جۋرناليست ايدوس جۇقانۇلى فورۋمنىڭ كوڭىلىنەن شىقپاعانىن ايتسا، ءنازيرا دارىمبەت «ءوزى كۇتكەنددەي ويىنان تولىق شىقپاعانىن» جەتكىزدى. فورۋمعا قاتىسۋشى ايدوس جۇقانۇلى مۇنداي تالقىلاۋلاردىڭ قازاق ونلاين باسپاسوزىنە بەرەرى جونىندە «وتە پايدالى، تەك سپيكەرلەر مەن مودەراتوردى  دۇرىس تاڭداي ءبىلۋ كەرەك» دەيدى. ال اسحات اسان جيىن «تۇك تە بەرمەيدى» دەپ ويلايتىنىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، «مۇنداي فورۋمداردىڭ پايداسى بولسا،  ەلىمىز ەندىگى قارىشتاپ دامىپ كەتەر ەدى». جوبا سپيكەرىنىڭ ءبىرى ءنازيرا اتالعان جوبانىڭ قاجەتتىگىن، دەگەنمەن «قازاق ءباسپاسوزىنىڭ نەگىزگى ولقى ماسەلەلەرىنە بايلانىستى ناقتى زەرتتەۋ ناتيجەلەرى، ترەنگينگ مەن شەبەرلىك كۋرستار جيىرەك بولعانى دۇرىس ەدى» دەيدى.

فورۋمعا ازاماتتىق جۋرناليستيكا مەن دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى ورناتۋعا، اشىق قوعام قالىپتاستىرۋعا اتسالىسىپ، ءۇن قوسىپ كەلە جاتقان بەلگىلى پلاتفورمالار قاتىسپادى. تەك ءبىردى-ەكىلى ازاماتتىق قوعام بەلسەندىلەرى بولماسا. مەديا جيىنعا قاتىسۋشى ءنازيرا دارىمبەتتىڭ ايتۋىنشا، ءتورت رەت ۇيىمداستىرىلعان جوبانىڭ ۇشەۋىنە قاتىسقانىن، ەشبىرىندە ازاماتتىق جۋرناليستيكانىڭ «شىنايى» ماسلەسى قوزعالماعان. ول:

– ءۇشىنشى مارتە قاتىسىپ وتىرمىن. مۇندا ساياسات پەن جۋرناليستيكا نەمەسە قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ دامۋىن بايلانىستىرماۋ دەگەن ماقسات بار سياقتى. قاندايدا ءبىر شابۋىل، قىسىم، ءسوز بوستاندىعى تۋرالى تاقىرىپ مۇلدەم كوتەرىلگەن ەمەس. مەديانىڭ دامۋىن ساياساتقا بايلانىسسىز قاراستىرىپ كەلەدى. بىراق مۇنىڭ ءبىر-بىرىمەن قاتىسسىز دەپ ايتۋعا كەلمەيدى. مەملەكەتتىك باق تەندەرگە تاۋەلدى بولۋ ارقىلى ءوز ءسوز بوستاندىعىن شەكتەيتىنى بەلگىلى عوي. وسىدان شىعاتىنى ەلدەگى ساياسي جاعداي ءباسپاسوزدىڭ دامۋىنا تىكەلەي اسەر ەتەدى، – دەدى.

سوڭعى كەزدەرى جيىلەي تۇسكەن جۋرناليستەرگە ءار ءتۇرلى جولمەن جاسالاتىن شابۋىلدار مەن كەدەرگىلەر ءاتۇستى ءسوز بولعان دەيدى جۋرناليست جۇقانۇلى. «بىراق ودان نە پايدا؟ ايتىلدى، قالدى. ال ءسوز بوستاندىعىنىڭ اياسىن كەڭەيتۋ ماقساتىندا جاسالعان ناقتى قادام كورمەدىم» دەيدى.

QazForum «اقشانى بوس شاشۋ، ءبىرازىن قالتاعا باسۋ» ما؟

«جاس الاش» رەداكتورى اسحات اسان «ەش ناتيجە دە كۇتپەيمىن» دەيدى. ول «ءبىر ناتيجە شىعارۋ ءۇشىن فورۋم وتكىزۋ ەمەس، باق ەركىندىگىن كۇيتتەگەن ءجون. بۇكىل اقپاراتتىق كەڭىستىكتىڭ بوتەن مەملەكەتتىڭ ىعىنا بەرىپ قويىپ، بۇلايشا داۋرىعۋ – جىگىت ادامنىڭ اعاش اتقا ءمىنىپ اپ، جاۋعا شاپقانى ءتارىزدى عانا اسەر بەرەدى. اقشانى بوس شاشۋ، ءبىرازىن قالتاعا باسۋ» دەپ سانايدى.

ءنازيرا دارىمبەت:

–  سەسسيانىڭ پىكىر الماسۋ كەزىندە ارىپتەستەر ويىندا جۇرگەن كوپ سۇراعىن قويا المادى. قازاق تىلىندەگى باق وسىنداي شارالارعا كوپ كەلە بەرمەيدى دەگەن سىڭايدا سىن ايتىلدى. مۇنىمەن كەلىسە قويۋ قيىن. ۇلتتىق كومپانيالاردان كەلگەن ءباسپاسوز قىزمەتكەرلەرى قازاق تىلىندە دۇرىس سويلەي المادى. Air Astana مەن سامۇرىق قازىنانىڭ ءباسپاسوز وكىلدەرى ورىسشا مالىمدەمە جاسادى. ...قازفورۋم دەپ اتالعان سوڭ جۇمىس ءتىلى قازاقشا بەكىتىلگەن. سوندىقتان قاتىسۋشىلار مەن قوناقتار قازاقشا ايتۋ قاجەت دەپ ويلايمىن. كەيبىر شەتەل ازاماتتارى، اقش ەلشىسى ءسوز اراسىندا قازاقشا سويلەۋگە تىرىستى. اشىق تالقىلاۋعا، ديسكۋسسياعا مۇمكىندىك بەرمەسە، مۇنداي شارانىڭ نە قاجەتى بار دەگەن وي تۋادى، – دەيدى.

ۇيىمداستىرۋشىلارعا ۇسىنىس

فورۋمنىڭ كەلەسى شاقىرىلىمنا ماماندار بىرقاتار ۇسىنىس-تىلەگىن ءبىلدىردى. ءنازيرا دارىمبەت «مەنىڭشە، شەبەرلىك ساعاتتار مەن ترەنيگتەردى كوبەيتۋ كەرەك سياقتى. YouTube رەسۋرسى تۋرالى زەرتتەۋلەر بار. جىلدا قايتالانىپ جاتقان تاقىرىپ تا بولدى. ورىس تىلىندەگى باسپاسوزدەن نەگە قالىپ قويدىق، مەملەكەتتىك تىلدەگى اقپارات ورىس تىلىندەگى پرەسس-رەليزدەن كەشىگىپ قانا قويماي، ساپاسىز بەرىلۋى ءتارىزدى ماسەلە قوزعالدى. مۇنداي جالپىلاما تاقىرىپتان گورى ۋاقىتتى ناقتى-پايدالى تاجىريبەلىك الماسۋعا ارناۋ كەرەك»، – دەيدى. ايدوس جۇقانۇلى «ءسوز بوستاندىعىنا ەرىك بەرىپ، سپيكەرلىككە شىعاتىن ادامدى ۇيىمداستىرۋشىلار ەمەس، الدىن الا داۋىس بەرىپ، جۇرت ءوزى تاڭداسا، قاتاردان وزادى. وسى قالپىنان تانباسا، كوپ فورۋمنىڭ ءبىرى بولىپ قالادى» دەگەن الاڭداۋشىلىعىن جەتكىزدى.

بۇرىن بۇل جيىنعا مينيستر داۋرەن اباەۆ، كەم دەگەندە ۇلتتىق ارنانىڭ باسشىسى قاتىساتىن. بۇل جولى مينيسترلىكتەردىڭ ءباسپاسوز وكىلدەرى بولدى. جيىن سوڭىندا ءسىز ايتقانداي قاندايدا ءبىر ورتاق شەشىم، ۇسىنىم نەمەسە ۇندەۋ سياقتى ارەكەت بولعان جوق. سوڭعى سەسسيادا ۇلتتىق ءىرى كومپانيالاردىڭ وكىلدەرى قاتىستى.

“The Qazaq Times”