وتكەن اپتانىڭ سوڭىندا، يراندا جانارماي باعاسىنىڭ كوتەرىلۋىنە بايلانىستى نارازىلىق شاراسى بولعانى ءمالىم. ەلدىڭ رۋحاني كوسەمى نارازىلىق ارەكەتتەردى دۇربەلەڭ جانە باسبۇزارلىق رەتىندە باعالادى. اياتوللانىڭ پىكىرىنەن كەيىن يران ۇكىمەتى ەل كولەمىندە عالامتوردى جاۋىپ تاستادى، سودان بەرى 6 كۇن وتسە دە يراندا عالامتور ءالى قوسىلمادى.

ەڭ ماڭىزدىسى يرانداعى نارازىلىقتى ۇكىمەتتىڭ بۇلىك قاتارىندا باعالاۋى بولىپ وتىر. كەيبىر مالىمەتتەرگە قاراعاندا يران پوليتسياسى ەرەۋىلشىلەردى تاراتۋ ءۇشىن وق اتقان. بۇدان بۇرىن VOA اقپاراتتىق اگەنتتىگى Amnesty International ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنە سىلتەمە جاساپ، يرانداعى نارازىلىق كەزىندە 106 ادام قازا تاپتى دەگەن دە مالىمەت تاراتقان ەدى. بىرقاتار الەمدىك اقپارات قۇرالدارى ادام ءولىمى بۇدان دا كوپ بولۋى مۇمكىن دەپ بولجاپ وتىر.

وسى تاقىرىپقا بايلانىستى يراننىڭ رەسمي اقپارات قۇرالدارىندا تاراعان حابارلاردان تەھران بيلىگى ەلدەگى نارازىلىققا بايلانىستى باتىس ەلدەرىن ايىپتاپ جاتقانىن كورەمىز. ايتالىق، جارتىلاي رەسمي ParsToday اقپاراتتىق اگەنتتىگى ءبىر حابارىندا: «بۇلىكتىڭ استارىندا اقش-تىڭ ورتالىق بارلاۋ اگەنتتىگىنىڭ (CIA) ءىزى جاتقانى بەلگىلى بولدى»، – دەپ مالىمدەدى.

شەتەلدە تۇراتىن يراندىقتار تۋىستارىمەن حابارلاسا الماي وتىرعانىن الەۋمەتتىك جەلىلەردە جازىپ جاتىر. اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ يرانداعى ينتەرنەتتىڭ جابىلۋىن بيلىكتىڭ ءوز قىلمىسىن جاسىرۋ ءۇشىن جاساعان قادامى دەپ ايىپتادى. «يران بيلىگى ءوزىنىڭ قىلمىستى جانە ۇرەيلى ارەكەتتەرىن جاسىرىپ قالۋ ءۇشىن عالامتوردى جاۋىپ وتىر»، – دەدى اقش پرەزيدەنتى.

NetBlocks ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمى الەمدەگى عالامتور پايدالانۋ ءۇردىسىن تىنباي باقىلاپ وتىرادى. اتالعان ۇيىم يرانداعى عالامتور جەلىسىنىڭ ءۇزىلۋى بۇعان دەيىن ەش ەلدە كورىنبەگەنىن ايتتى. ەل كولەمىندە عالامتور پايدالانۋ دەڭگەيى بۇرىنعىمەن سالىستىرعاندا 5 پايىز عانا بولعان. بۇل تەك رەسمي ورىنداردىڭ قاجەتتىلىگىنەن تىس بارلىق عالامتور جەلىسىنىڭ جابىلعانىن ءتۇسىندىرىپ تۇر.

مالىمەتتەرگە قاراعاندا، يران سەكىلدى ەلدە ينتەرنەت جەلىسىن ءبىر عانا تەتىكپەن ءوشىرىپ تاستاۋ مۇمكىن ەمەس. ايتالىق، يراننىڭ عالامتور جەلىسىن بىرنەشە جەكە كومپانيا ساتىپ العان. بۇنداي جاعدايدا بۇكىل ەل كولەمىندە ينتەرنەتتى جاۋىپ تاستاۋ اسا قيىن. الايدا، شەتەلمەن بايلانىس ورناتۋدى ۇلتتىق تەلەكوم كومپانياسى مەن فيزيكا جانە ماتەماتيكا ينستيتۋتى سىندى ەكى مەملەكەتتىك مەكەمە باقىلاۋىنا العان. دەمەك، شەت مەملەكەتتەرمەن بايلانىس ورناتۋدى يران بيلىگى وپ-وڭاي-اق ءوشىرىپ تاستاي الادى.

قازىر، يراننان سىرتقا شىققان ساناۋلى اقپاراتتار ونداعى وزگە ەلدەردىڭ عالامتور جەلىلەرى، شەتەلدىك بايلانىس قۇرالدارىن پايدالانعان ساناۋلى كوزدەردەن عانا تاراپ تۇرعانى بەلگىلى. سوندىقتان دا، يرانداعى نارازىلىق شاراسى مەن وعان قاراتا ۇكىمەتتىڭ رەاكتسياسى تۋرالى تولىق مالىمەتتەن الەم جۇرتشىلىعى حاباردار ەمەس.

“The Qazaq Times”