بۇۇ ساراپشىسىنىڭ الاڭداۋشىلىعى جانە ونىڭ قازاقستانعا قاتىسى

17 قازان بۇۇ-نىڭ كەدەيلىك جانە ادام قۇقىقتارى جونىندەگى ارنايى بايانداماشىسى فيليپ الستون  «تسيفرلىق الەۋمەتتىك مەملەكەت» ۇعىمى الەۋمەتتىك باعدارلامالاردى قارجىلاندىرۋدى قىسقارتۋعا، باقىلاۋ جۇيەسىن ەنگىزۋگە جانە جەكە كومپانيالاردىڭ مۇددەلەرىنە قىزمەت ەتۋگە نەگىز بولاتىنى تۋرالى مالىمدەمە جاسادى. اقش-تىڭ «شىڭجاڭداعى ۇيعىرلار، قازاقتار جانە باسقا دا ۇلتتارعا قىسىم جاساۋعا اتسالىسقان»  قىتايلىق تەحنولوگيالىق باقىلاۋ-سكانەرلەۋ كومپانيالارىنا سانكتسيا سالعانىنا قاراماستان، قازاقستان جوعارىدا سانكتسيالانعان ۇيىمداردىڭ ونىمدەرىمەن «اسىرەاۆتوماتتاندىرۋدى» باستاپ كەتتى.

ول مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى تسيفرلاندىرۋ بيلىكتىك باسقارۋدىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعانىن اتاپ ءوتتى. جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ ارقاسىندا ازاماتتاردىڭ ءومىرى جەڭىلدەپ، جاقسارۋى كەرەك. الايدا، شىن مانىندە، ساندىق جۇيەلەردى قولدانۋ مۇلدەم باسقاشا رەڭك الا باستادى.

بۇۇ ساراپشىسى الستون  «ادامزات ساندىق جۇيەمەن كىندىكتەسكەن الەۋمەتتىك بولاشاققا ۇمتىلۋدا. ءبىز بۇل باعىتتى دەرەۋ وزگەرتۋىمىز كەرەك، ايتپەسە ءبىز تسيفرلىق الەۋمەتتىك انتيۋتوپياداعى زومبيگە اينالامىز»، – دەپ الاڭداۋشىلىق ءبىلدىردى.

«ساندىق الەۋمەتتىك مەملەكەت نەوليبەراليزمنىڭ «تروياندىق ات» تۇرىنە جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ جۇيەلەرىنە تەرىس كوزقاراسقا اكەلۋى مۇمكىن»، – دەپ تولىقتىردى ول.

الستون نىڭ ايتۋىنشا، ساندىق جۇيەلەر تەك الەۋمەتتىك شىعىنداردى ازايتۋ ءۇشىن عانا ەمەس، ولار مەملەكەتتىڭ ازاماتتار الدىنداعى ەسەپ بەرۋ تۇجىرىمداماسىن تولىعىمەن بۇرمالاۋعا قولدانىلادى.

ارنايى بايانداماشى زاڭ ۇستەمدىگى ءالى قالىپتاسپاعان ەلدەردە الەۋمەتتىك سالادا جاڭا تەحنولوگيالاردىڭ قولدانىلۋىنا ەرەكشە الاڭداۋشىلىق تانىتادى. الستون  كەشەندى زەرتتەۋ ناتيجەسىن العا تارتا وتىرىپ، مەملەكەتتەردىڭ بيومەتريكالىق جەكە كۋالىكتەردى ەنگىزۋگە مۇددەلى بولۋى ارقىلى ادام قۇقىقتارىن بۇزۋدىڭ «زور پوتەنتسيالىنا» كوز جەتكىزۋگە بولادى دەيدى.

«قازىر الەۋمەتتىك قورعاۋ جانە قولداۋ جۇيەلەرىنە ساندىق دەرەكتەر مەن ءتۇرلى تەحنولوگيالار نەگىزىنەن اۆتوماتتاندىرۋ، بولجاۋ، سايكەستەندىرۋ، باقىلاۋ، يدەنتيفيكاتسيالاۋ  جانە جازالاۋ، ت.ب.  ماقساتتاردا كوبىرەك ەنگىزىلۋدە»، – دەپ اشىپ ايتتى ساراپشى.

سونىمەن قاتار، الستون  «تسيفرلىق الەۋمەتتىك مەملەكەت» قۇرۋ پروتسەسىمەن جەكە سەكتوردىڭ اينالىسۋىنا الاڭداۋلى. «كوپتەگەن مەملەكەتتەر ءىرى تەحنولوگيالىق كومپانيالاردان ادام قۇقىقتارىن ساقتاۋىن تالاپ ەتپەيدى، ال كومپانيالاردىڭ وزدەرى مۇنداي تالاپتاردى قابىلداۋدا قۇلىقسىز بولعاندىقتان ولار ادام قۇقىقتارى ەسكەرىلمەيتىن ايماقتا جۇمىس ىستەيدى»، – دەدى ساراپشى سپيكەر.

بايانداماشىنىڭ سوزىنشە، الەۋمەتتىك سالاعا ساندىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ زاڭ شەڭبەرىندە ءارى  ادام قۇقىقتارىن ساقتاۋ-قۇرمەتتەۋ شارتىمەن جۇرگىزىلۋى كەرەك.

«بەتپەردەسى بار-جوعىنا قاراماستان الىستان تاني بىلەتىن اقىلدى بەينەباقىلاۋ» ماسەلەسى  قازاقستاندىقتاردى مازالاي باستادى. ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ «قىتاي ەكسپانسياسىنا قارسى» نارازىلىق ءورشىپ تۇرعان تۇستا  جۋىردا «قىتايدىڭ ادامداردىڭ جەكە باس دەرەكتەرىن تسيفرلاندىرۋ ءادىسىن» ماقتاپ، قازاقستان بەيجىڭ تاجىريبەسىن قابىلداۋ كەرەگىن ايتقان بولاتىن.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، قازاننىڭ باسىندا  اقش «شىڭجاڭدا ۇيعىرلار مەن قازاقتارعا جانە باسقا دا مۇسىلماندارعا قىسىم جاساۋعا قاتىسى بار، رەپرەسسيا ناۋقانىنا، جاپپاي ۇستاۋعا جانە ولاردى جاڭا تەحنولوگيالارمەن اڭدۋعا اتسالىسقان» دەگەن ايىپتاۋمەن قىتايدىڭ 28 كومپانياسى، سونىڭ ىشىندە قازاقستاندا ءبىراز جىلدار بويى جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان Hikvision, Sense Time جانە Megvii Technology فيرمالارىنا سانكتسيا سالعان ەدى.

بەيجىڭدەگى كورمەدە كورسەتىلگەن Hikvision كامەرالارى. فوتو: ازاتتىق

بۇعان قاراماستان، ەل استاناسىندا قازىردىڭ وزىندە جولاقى تولەۋدىڭ جاڭا ءادىسى FacePay جۇيەسى تەحنيكالىق سىناقتان وتكىزىلىپ جاتىر. FacePay – بيومەتريالىق مالىمەتتەرمەن باسقارۋ جۇيەسى. №10 جانە №5 قوعامدىق كولىكتەرىندە جۇرگىزىلىپ جاتقان پيلوتتىق جوبا ادامداردى تانۋ فۋنكتسياسى ارقىلى جۇمىس جاسايتىنىن ەسكەرگەن IT ماماندارىن «اۆتوريتارلى رەجيمدە اسىرەاۆتوماتيزاتسيالاۋ ادام قۇقىقتارىنا قارسى اڭدۋ، باقىلاۋ، قۇپيالىق دەرەكتەردىڭ ءۇشىنشى تاراپقا قولدى بولۋ ىقتيمالدىعى قاۋىپتەرى تۋاتىنى» مازالايدى.

بۇگىن  فيليپ الستون  داستۇرلى تۇردە ادام قۇقىقتارىن قورعاۋعا قاتىستى ماسەلەلەرمەن اينالىساتىن بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ 74-سەسسياسىنىڭ ءۇشىنشى كوميتەتىندە «مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى تسيفرلاندىرۋ جانە ونىڭ ماسەلەلەرى» تۋرالى بايانداماسىن ۇسىنادى.

استانادا بيومەتريالىق مالىمەتتەردى سكانەرلەۋ ارقىلى تولەم جاساۋ جۇيەسى سىناقتان وتكىزىلۋدە. فوتو: inforumburo.kz

"The Qazaq Times"