تاليبان جەتەكشىلەرى. فوتو: VOA.

ءبىز وسىدان بۇرىن، اقش-تىڭ اۋعانستاننان شەگىنۋى قىتايدىڭ وسى ەل مەن ايماقتاعى ىقپالىنىڭ ارتۋىنا اكەلىپ سوعاتىنىن بولجاي ايتقان ەدىك. ەندى مىنە سول بولجامىمىزدىڭ دۇرىستىعىن دالەلدەگەندەي، قىتاي مەن اۋعانستاندىق تالىپتەر اراسىندا ديالوگتار ءجۇرىپ جاتقانى ءمالىم بولدى.

اۋعانستاننىڭ «تاليبان» ۇيىمى قىتايعا دەلەگاتسيا جىبەرىپ، قىتايدىڭ جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالارىمەن كەزدەسۋ وتكىزگەن. قىتايدىڭ اۋعانستان ءىسى جونىندەگى ارنايى وكىلى دىڭ شيجۇنمەن «تاليبان» جانە اقش اراسىنداعى كەلىسسوز ماسەلەسىن تالقىلاعان.

قىتايدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى كەشە جاساعان مالىمدەمەسىندە «تاليبان» ساياسي كەڭەسىنىڭ جەتەكشىسى باستاعان دەلەگاتسيا وكىلدەرىنىڭ بەيجىڭدە قىتاي لاۋازىمدىلارىمەن كەزدەسكەنىن راستادى. قىتاي ءسىم تارابى: «كەزدەسۋدە اۋعانستان جاعدايى جانە اۋعانستانداعى بەيبىتشىلىك پروتسەسىن دامىتۋ تۋرالى تالقى بولدى»، – دەپ مالىمدەگەن.

قىتاي مەن «تاليبان» اراسىندا كەزدەسۋ بولعانىن تالىپتەر دە راستاپ مالىمدەمە جاسادى. ولاردىڭ مالىمەتىندە بەيجىڭگە 9 ادامنان تۇراتىن دەلەگاتسيانى «تاليباننىڭ» كاتارداعى ساياسي بيۋروسىنىڭ جەتەكشىسى بالادال باستاپ بارعان. بالادال ءوزىنىڭ «تۆيتتەر» پاراقشاسىنا: «ەگەر ترامپ ءوز ۋادەسىن ورىندامايتىن بولسا اۋعانستانداعى بولعان قانتوگىستىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن ءوز موينىنا الادى»، – دەگەن بولاتىن.

بۇعان دەيىن، ناقتىراق ايتقاندا بىلتىر جىل سوڭىنان بەرى اقش پەن تاليبان اراسىندا اۋعانستانداعى 18 جىلدىق سوعىستى توقتاتىپ، بەيبىت بىتىمگە كەلۋ ماقساتىنداعى كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ كەلگەن. كەلىسسوز كەزدەرىندە دە تالىپتەردىڭ قارۋلى شابۋىلدارى جالعاسىپ جاتتى. اقش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ تالىپتەردىڭ قارۋلى شابۋىلىن العا تارتا وتىرىپ، بەيبىتشىلىك كەلىسسوزدەرىن توقتاتقان بولاتىن.

«تاليبان» مالىمدەمەشىسى، قىتاي تارابى اقش پەن تالىپتەر اراسىنداعى كەلىسىمدى قولدايتىنىن ايتتى. قىتايدىڭ ارنايى وكىلى اقش پە تالىپتەر اراسىنداعى كەلىسسوزدى «بەيبىتشىلىكتىڭ نەگىزى» رەتىندە باعالاعان.

قىتايدىڭ شىنجاڭ جەرى اۋعانستانمەن شەكارالاسىپ جاتىر. بەيجىڭ بيلىگى كوپتەن بەرى اۋعانستانداعى تەررورلىق توپتار مەن شىنجاڭداعى «سەپاراتيستىك كۇشتەردىڭ» (شىن مانىسىندە تىكەلەي قاۋىپ توندىرگەن سەپاراتيستىك كۇشتەر شىنجاڭنىڭ ءوز ىشىندە جوق) بىرىگىپ كەتۋىنەن الاڭداپ كەلگەن.

ال، جاقىندا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ءسىم باسشىلارىمەن كەزدەسۋدە اقش مەم. حاتشىسى مايك پومپەو «قىتايدىڭ شىنجاڭداعى ارەكەتى تەرروريزمگە قارسى كۇرەسپەن ەش قاتىسى جوق ەكەنىن» ايتتى. تىلشىلەردىڭ بۇل تۋرالى سۇراعىنا قىتاي ءسىم وكىلى گىڭ شۋاڭ: «اقش ءوزىنىڭ مۇددەسىنە نۇقسان كەلتىرمەۋى ءۇشىن ايىپتالعان كۇشتەردى قولداۋىن توقتاتۋى كەرەك»، – دەگەن. بۇل ءسوزى قىتاي ۇكىمەتى ايىپتاعان كۇشتەردى قولداۋ، اقش-تىڭ مۇددەسىنە زيان كەلتىرەدى دەگەندى بىلدىرسە كەرەك.

قالاي بولعان كۇندە دە، اۋعانستانداعى قىتاي ىقپالىنىڭ ارتۋى شىنجاڭ ماسەلەسىنە، ونىڭ وزگەرىستەرىنە تىكەلەي قاتىستى بولماق. جانە بۇل تىكەلەي ورتالىق ازياداعى قىتايدىڭ اسكەري ىقپالىن دا ارتتىرۋى مۇمكىن.

“The Qazaq Times”