قازىر الەم تاپ بولىپ وتىرعان ەڭ ۇلكەن قاۋىپتىڭ ءبىرى – جاھاندىق كليماتتىڭ جىلىنۋى. بيىلعى جازدا ەۋروپاداعى اپتاپ ىستىقتان مىڭداعان ادام كوز جۇمدى. ءبىر عانا فرانتسيانىڭ وزىنەن 1500-دەن استام ادام قازا تاپتى.
ەۋروپاداعى اپتاپ ىستىق ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىنا قاراي باستالعان. اۋا رايىن بولجاۋشى ماماندار وڭتۇستىك جانە ورتالىق ەۋروپاداعى اپتاپ ىستىق ساحارا شولىنەن كەلەتىن ىستىق اۋا جانە جاھاندىق جىلىنۋدىڭ اسەرى دەپ بولجاعان. فرانتسيادا ماۋسىم جانە شىلدە ايلارىنداعى ىستىقتان ءىرى شاھار تۇرعىندارى كوبىرەك زارداپ شەكتى. ەلدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى تاراتقان مالىمەتتە، اپتاپ ىستىق 1500-دەن اسا ادامنىڭ جانىن جالماعانى ايتىلعان. دەگەنمەن، 2003 جىلى شىجىعان ىستىقتان قازا بولعاندار سانىنان 10 ەسەگە از.
جاھاندىق كليماتتىڭ جىلىنۋى گرەنلانديا ارالدارىنداعى مۇزدىقتاردى ەرىتۋدە. عالىمدار بيىلعى جازدا گرەنلاندياداعى مۇزدىقتاردىڭ ەرۋى رەكوردتىق دەڭگەيگە جەتكەنىن ەسكەرتۋدە. مۇزدىقتاردىڭ ەرۋى جەر شارىنداعى تەڭىز دەڭگەيلەرىن كوتەرىپ، بانگلادەش سەكىلدى تەڭىز دەڭگەيىنەن ءسال عانا بيىك ورنالاسقان ەلدەر ءۇشىن قاۋىپ توندىرەدى. عالىمداردىڭ ەسەبىندە، جەر كليماتىنىڭ جىلىنۋى قازىرگى قارقىنمەن جالعاسا بەرسە الداعى 30 جىلدا الەمدەگى 700 ملن ادامنىڭ مەكەنىن سۋ باسادى جانە ەڭ ءىرى 10 قالا سۋ استىندا قالۋى مۇمكىن.