175 جىلدىق قارساڭىندا: بۇگىن ابايدىڭ تۋعان كۇنى

بۇگىن دانىشپان اسقار سۇلەيمەنوۆ ايتقانداي «كەلەر قازاقتىڭ ىشەر ۋى دا، تاتار بالى دا» بولعان ادامزاتتىڭ «ھاكىمى» اباي قۇنانبايۇلىنىڭ  تۋعان كۇنى. ارتىندا ولمەيتۇعىن ءسوز قالدىرعان، بار بولعانى 176 ولەڭ، 3 پوەما، 45 قاراسوز، 1 ماقالا (ماقالا دەپ شارتتى تۇردە ايتىپ تۇرعانىمىز – «قازاقتىڭ شىعۋ تەگى تۋرالى») جازعان  ابايدىڭ بيىل 174 جىلدىق مەرەيتويى.

ەسى دۇرىس باسشى ابايدى اينالىپ وتە المايدى

30 مامىر قر-نىڭ جاڭا پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ  № 55 جارلىعىمەن  ەندىگى جىلى بولاتىن «اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىن مەرەكەلەۋ تۋرالى» پارمەن بەرىلگەن ەدى. 1 شىلدەدە اباي قۇنانبايۇلىنىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويى) دايىنداۋ جانە وتكىزۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيا قۇرىلعان. كوميسسيا شامامەن كەلەسى جىلعا 500-دەن استام شارا ۇيىمداستىرىلاتىنىن مالىمدەگەن.

ەل باسشىسىنىڭ قاۋلىسى بويىنشا ۇكىمەتكە 2019 جىلعى 1 قازانعا دەيىن اۋقىمدى مەرەيتويدىڭ جالپىرەسپۋبليكالىق جوسپارىن بەكىتۋدى، ابايدىڭ «جيدەباي-ءبورىلى» ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۋزەيىن كەشەندى جاڭعىرتۋعا، 2020 جىلى حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنتسيا وتكىزۋگە، اقىن ەڭبەكتەرىنىڭ شەت تىلدەرىنە اۋدارىلۋى مەن باسىلۋىن  قولعا الۋ جونىندە، اتاۋلى شارا  يۋنەسكو مەن حالىقارالىق تۇركى مادەنيەتى ۇيىمى تۇركسوي اياسىندا مەرەكەلەۋدى ۇيىمداستىرۋ تۋرالى بىرقاتار تاپسىرما بەرگەن.

دۇنيەنى كەزگەن #Abai175

سونىڭ ءىزىن الا، 15 شىلدە الەۋمەتتىك جەلىلەردە بەلگىلى ءداستۇرلى ءانشى ەرلان رىسقاليدىڭ قىزى، 9 جاستاعى وقۋشى ءلايلىم-شىراقتىڭ باستاماسىمەن #Abai175 حەشتەگىن بەلگىلەۋ ارقىلى حالىقتىق ەستافەتا باستالدى. ونىڭ جولداۋىن مەملەكەت باسشىسى ق.توقاەۆ قابىلداعان سوڭ، بيلىكتەگى ءىرى لاۋازىمداعى مينيسترلەر مەن ەلشىلەر، اتقارۋشى شەندىلەردىڭ بىرقاتارى بەلسەندىلىك تانىتتى. ەرەكشە چەلەندجگە ديماشتىڭ ءۇن قوسۋىمەن شەتەلدىك ازاماتتار، ونەر ادامدارى مەن ەڭبەكتەگەن بالادان، ەڭكەيگەن قارياعا دەيىن قاتىسۋدا. بىراق تاپ وسى كۇندەرى ەستافەتا ءبىرشاما سايابىرسىعانداي.

نەگە ءبىر جىلدا ەكى داتا؟

«عىلىمدى ىزدەپ، دۇنيەنى كوزدەپ، ەكى جاققا ۇڭىلگەن» دارا ابايدىڭ تۋعان كۇنى الماتىدا 10 تامىزدا، ەل استاناسى مەن سەمەي، تاعى باسقا وڭىرلەردە بىرنەشە جىلدان بەرى  23 تامىزدا اتالىپ وتۋدە. ءبىر جىلدا ەكى رەت ايتىلادى. اقىن ەسكى جىل قايىرۋ بويىنشا 10 تامىزدا تۋعان. ال 1917 جىلدان باستاپ، بۇل 23 تامىزعا سايكەس كەلەدى. سەبەبى، 1917 جىلدان كەيىن الەمدەگى كۇنتىزبە 13 كۇنگە جىلجىعان. دەمەك، بۇگىنگى قولدانىلىستاعى كۇنتىزبە بويىنشا – 23 تامىز.

ابايتانۋشىلار توقتامى

بۇل تۋرالى بەلگىلى ابايتانۋشى، پروفەسسور اراپ ەسپەنبەتوۆ «ءارحام كاكىتايۇلى ىسقاقوۆ تۋعان كۇنىن سوقىرعا تاياق ۇستاتقانداي انىقتاپ بەرگەن ەدى. ءومىرىن ابايتانۋعا ارناعان قازاقتىڭ قايسار ۇلى، مارقۇم قايىم مۇحامەدحانوۆ كەزىندە ماسەلەنىڭ نۇكتەسىن قويىپ كەتتى. قازاق ەلىنىڭ كۇنتىزبەسىندە ابايدىڭ تۋعان كۇنى 23 (ەسكى ستيلمەن 10) تامىز، قايتىس بولعان كۇنى 5 شىلدە (ەسكى ستيلمەن 23 ماۋسىم) ەكەندىگى تايعا تاڭبا باسقانداي بادىرايتىپ جازىلسا نۇر ۇستىنە نۇر»، – دەيدى.

سونىمەن قاتار، استانالىق ابايتانۋشى الماحان مۇقامەتقاليقىزىنىڭ «ابايدىڭ ءوزى ايتقان «جۇمباق ادامنىڭ» جۇمباق تۋعان كۇنىن «اباي جولى» رومانىنداعى «كۇزدە جايلاۋداعى ەل ويعا ءتۇسىپ، كۇزەم الار شاقتا» دۇنيەگە كەلگەن ابايدىڭ تۋعان كۇنى تامىز ايى ەكەنى بەلگىلى. تامىز ايىنىڭ ەسكىشە كورسەتكىشىن جاڭا كۇنتىزبەمەن شاققاندا 23 تامىزعا كەلەدى»، – دەگەن ويى كوڭىلگە قونىمدى ءارى دالەل تۇرعىسىندا قۋاتتى پىكىر.

"The Qazaq Times"