ن.نازارباەۆ: «ءبىز ىستەپ جاتقان شارۋا الەمنىڭ ەشبىر جەرىندە جوق» (تالداۋ)

بۇگىن ەل استاناسىندا ەكس-پرەزيدەنت، قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ توراعاسى، «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ ليدەرى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ توراعالىعىمەن «Nur Otan پارتياسى ساياسي كەڭەسىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى» ءوتىپ جاتىر. شاراعا پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ، ۇكىمەت باسشىسى اسقار مامين، پارتيا توراعاسى ن.نازارباەۆ، پارتيانىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى باۋىرجان بايبەك، پارلامەنت دەپۋتاتتارى مەن ساياسي بيۋرو مۇشەلەرى قاتىسۋدا.

بۇل جولى ەكس-پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ ءبىراز كوسىلدى. ەلدىڭ ماسەلەسى مەن پارلامەنت سايلاۋى، پارتيا ءيميدجى، وپپونەنتتەر مەن بلوگەرلەرگە جاۋابى، شەندىلەردىڭ جۇرتپەن بايلانىسى، ستۋدەنتتەردىڭ ماسەلەلەرى، جاس كادرلار ت.ب. تاقىرىپتار جايىندا ءسوز ەتتى. ول كەلەسى ءماسليحات سايلاۋى ءماجىلىس سايلاۋى سەكىلدى پارتيالىق تىزىمدەر بويىنشا وتەتىنىن مالىمدەدى.

سايلاۋ دەمەكشى، پارتيانىڭ 2016 جىلدان بەرگى «قازاقستان-2021: بىرلىك، بەيبىتشىلىك، جاسامپازدىق» اتتى سايلاۋالدى باعدارلاماسىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋى تۋرالى پرەمەر-مينيستر ا.ءماميننىڭ بايانداماسى بويىنشا «سايلاۋالدى ۋادەنىڭ 70 پايىزى ورىندالعان». قالعان بولىگىنە قاتىستى نازارباەۆ «تاعى 30 پايىزى قالىپ وتىر. ولاردى سارالاۋ قاجەت. ول جەردە ەڭ ماڭىزدى تارماقتار قالىپ قويعان دا شىعار... دەگەنمەن، ولاردى ەشكىم كوتەرمەيدى، ماجىلىستەگى فراكتسيا – ەشكىم. كەلەسى سايلاۋعا كەلگەندە حالىققا نە ايتامىز؟»، – دەپ شامداندى.

سونىمەن قاتار، «وسى 30 جىل بارلىقتارىڭىزدىڭ ەستەرىڭىزدە بار. بارلىعى دا قاراجاتپەن، باقىلاۋمەن قامتاماسىز ەتىلدى. سوڭىندا ءبىز ورىندادىق دەپ باياندايتىنبىز. قازىر دە ءدال سول بولۋى ءتيىس. مۇنى سايلاۋشىلارعا كورسەتۋ كەرەك»، – دەدى جول نۇسقاعانداي بولىپ پارتيا كوشباسشىسى.

***

كوپتاقىرىپتى جيىندا نە ايتىلمادى دەيسىز. ءتىپتى شەندىلەر تاراپىنان باق وكىلدەرىنە قىسىم جاسالاتىنى دا بۇكپەسىز ءسوز بولدى. سەكسەنگە تاياعان ساياساتكەر «ءداستۇرلى باق پوزيتسياسىنان ايىرىلىپ بارادى. داۋرەن اباەۆ وسى ماسەلە بويىنشا ويلانىپ، جۇمىس جۇرگىزۋى كەرەك. تەلەفوندىق قۇقىق بولماۋى ءتيىس. شەنەۋنىكتەر رەداكتورلارعا قىسىم كورسەتەدى. ءارتۇرلى جولدارمەن سىني ماتەريالداردىڭ جولىن كەسەدى. وسىدان كەيىن قوعامدىق سانادا بالاما شىنايىلىق قالىپتاسادى»، – دەپ، قوعامدىق سىني ويعا شەكتەۋ قويعىسى كەلەتىندەردى سىنادى. «ال قازىر ەگەر سەن بىردەڭە جازساڭ، بىرەۋ ارقىلى سەنى جۇمىستان شىعارامىن دەگەن بوپسا پايدا بولدى. ءبىز ونى بىلەمىز، – دەگەن نازارباەۆ، مۇنداي ماسەلە ورىن العان جاعدايدا، ءتىپتى – قانداي لاۋازىمدا بولسا دا، جۇمىستان شىعارامىز. كىم بولسا، ول بولسىن»، – دەپ كەسىپ ايتتى. كورەمىز. ءۇمىت ارتامىز. ايتپەسە، سوڭعى كەزدەرى ءسوز بوستاندىعى بويىنشا 158-ءشى ورىندا تۇراتىن قازاقستاندا تاۋەلسىز باق-قا سان ءتۇرلى سيپاتتاعى قىسىم جيىلەپ كەتتى.  نازارباەۆتىڭ بۇل ماسەلەنى پارتيا جيىنىندا قوزعايتىن ءجونى دە بار، سەبەبى ميلليوننان استام  مۇشەسى بار بيلىك فراكتسياسىنا لەيتستاتۋستى شەنەۋنىكتەر سەكتورى كىرەدى.

***

كەڭەيتىلگەن وتىرىستا كوڭىلدەن شىققان ءسوزدىڭ ءبىرى – اكىم-قارالار مەن مينيسترلەر ورىن العان پروبلەمالارعا قاتىستى ەل الدىنا شىعىپ، جاۋاپ بەرۋدەن قورىقپاۋى قاجەتتىگى تۋرالى، اشىقتىق جايلى. «مەنىڭشە، ورىن الىپ وتىرعان پروبلەما جايىندا ۇندەمەي قالۋ – جۇمىستىڭ ەڭ ناشار نۇسقاسى»، – دەگەن نازارباەۆ سىرتتاعى جۇرتقا كابينەتىنىڭ جاليۋزيىنەن سىعالاپ قارايتىن شەنەۋنىكتەرگە لايىقتى دياگنوزىن قويعانداي بولدى.  سونداي-اق، «ادامداردان تىعىلماي ءمان-جايدى انىقتاپ، جاۋاپكەرشىلىكتى مويىنعا الۋ كەرەك»، – دەپ قاداپ كورسەتتى. ساۋالدان ۇركىمەيتىن جۇرەكتى ساياساتكەر رەتىندە ب.ساپارباەۆتى اتاپ، جاڭا قىزمەتىمەن قۇتتىقتادى.

***

سونداي-اق پارتيا سەركەسى پوستكەڭەستىك ەلدەردەن باستاپ افريكاعا دەيىنگى ەلدەردى مىسالعا كەلتىرە وتىرىپ «ساياسي تۇراقسىزدىق كەزىندە ءبىرىنشى كەزەكتە كىم زارداپ شەگەدى؟ ەكونوميكا قۇلاعاندىقتان، حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسى دا تومەندەيدى. جۇمىس ىستەۋگە ۋاقىت جوق – شۋلاپ، ورتاعا شىعادى. دەمونستراتسيا مەن شەرۋلەر... ءتارتىپ پەن بيلىك جوق جەردە – پروبلەما شەشىلمەيدى»، – دەپ، نارازىلىقتاردىڭ «كولەڭكەلى تۇسىن» اشىڭقىراپ بەرۋگە تىرىستى. قارسىلىق كوڭىل-كۇيدەگى ازاماتتار – «ارقاشان شۋلاپ جۇرەتىن ادامدارعا» اشىق ۇندەۋ ايتتى: «بارلىق سايلاۋلار كونستيتۋتسيالىق مەرزىمدە وتەتىن بولادى. وسى تاقىرىپتى جابايىق». ءبىز وسىمەن نۇكتە قويعان بولار دەگەن ۇمىتتەمىز. بىراق، 5 اقپان مەن 23 ساۋىردەگى ەكس-پرەزيدەنتتىڭ مالىمدەمەسى كوپتىڭ كوڭىلىن كۇپتى قىلىپ، الاگەۋىم ويعا سالىپ قويعانى بار.

ن.نازارباەۆ «بۇگىندە قوعامدى سايلاۋ ماسەلەسى قىزىقتىرادى. بىراق، بۇل تاقىرىپقا قاتىستى جۇرتتى دۇرلىكتىرۋدىڭ قاجەتى جوق. اتا زاڭىمىزدا، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى تۋرالى» كونستيتۋتسيالىق زاڭدا سايلاۋ وتكىزۋدىڭ ءتارتىبى مەن ۋاقىتى، وكىلەتتىلىكتىڭ اياقتالۋ مەرزىمى انىق جازىلعان. كونستيتۋتسياعا سايكەس پرەزيدەنت كەزەكتەن تىس سايلاۋ وتكىزۋ جونىندە مالىمدەمە جاساۋعا قۇقىلى، بىراق ونداي جاعداي بولا قويماس. سوندىقتان، تىنىشتىق ساقتاپ، كۇندەلىكتى جۇمىسپەن اينالىسا بەرۋ كەرەك»، – دەپ ەدى بيىل 5 اقپان كۇنى.

ارتىنشا كوپ ۇزاماي-اق، 77 كۇننەن سوڭ، 23 ءساۋىر
«مەن سانالى شەشىم جاسادىم. ونداي شەشىمدەر ءبىر كۇندە قابىلدانبايدى. ءبىر اي دا از. مەن وسى شەشىمگە بىرنەشە جىل دايىندالدىم. قۇپياسىن اشسام، 3 جىلدان استام ۋاقىت دايىندالدىم. ءبارىن جان-جاقتى زەردەلەدىم. بولاشاقتى باعامداپ، وتكەندى سارالادىم. سەرىكتەستەرىمە، كادرلارعا زەر سالدىم. وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبارىن تاربيەلەپ, اربىرەۋىنە سەنىم ارتتىم. ءسويتىپ، وسىنداي شەشىمگە كەلدىم. وسى شەشىم دۇرىس دەپ بىلەمىن... مەن وسى ۋاقىتقا دەيىن حالىقتىڭ سەنىمىن اقتاسام، مەن – باقىتتى اداممىن، باقىتتى ساياساتكەرمىن»، – دەگەن ەدى ق.توقاەۆقا تىزگىندى بەرگەن سوڭ، «Nur Otan» پارتياسىنىڭ كەزەكتەن تىس XIX سەزىندە.

سايلاۋدىڭ شىن مانىندە قاشان وتەرى الداعى ۋاقىتتىڭ ەنشىسىندە.

***

2016-2020 جىلداردى قامتيتىن «جاستار وتانعا» باعدارلاماسى مەن «بەس الەۋمەتتىك باستاما» اياسىندا جاتاقحانا قۇرىلىسىن  جىلدامداتۋدى تاپسىرعان نازارباەۆ جاستاردى جۇمىسپەن جانە وقۋمەن قامتىپ، الەۋمەتتىك ليفتتەردى قالىپتاستىرۋ قاجەتتىگىن ايتتى. «ءبىز قالا مەن اۋىلعا ارناپ، بۇل ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن قابىلداعانبىز. «اۋىلعا بارساڭدار، ارنايى ماماندىق بەرەمىز» دەدىك. جۇمىسپەن قامتيتىنىمىزدى ايتتىق. اۋىلدا جۇمىس ىستەگىسى كەلگەندەر ءۇشىن ميكرونەسيەلەر بار. جۇمىسى جوقتار ميكرونەسيە ال دا، ەكى سيىر ساتىپ الىپ، ءوزىڭدى اسىرا! ارتىق ءسۇتتى ساتىپ، اقشا تاپ! تاماعىڭا تاپ تا، قالعانىن بازارعا اپارىپ سات. بىلىمىڭمەن ىستە. ءبىز ىستەپ جاتقان شارۋا الەمنىڭ ەشبىر جەرىندە جوق»، – دەدى ول. لايىم سولاي بولعاي! ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، جاستاردى ءتيىمدى تۇردە جۇمىسپەن قامتۋ جۇيەسىندە كەمشىلىك بار. «بىزدە ناشار جۇمىس، جالقاۋلىق بار. ءماجىلىس پەن ءماسليحات دەپۋتاتتارى اراسىندا جاستار كوبىرەك بولۋى ءتيىس. «Jas Otan» – جاستاردى بىرىكتىرۋشى ورتالىققا اينالۋى قاجەت»، – دەدى ءسوز سوڭىندا.

پارتيا توراعاسى «سەنىم. ديالوگ. بولاشاققا نىق قادام – «Nur Otan» پارتياسىنىڭ 7 سەرپىنى» اتتى پارتيا جۇمىسىن جۇيەلى جاڭعىرتۋ باعدارلاماسىن ۇسىندى. سونىمەن قاتار، ادەتتەگىدەي، اۋقىمدى شارا بارىسىندا پارتيا ساياسي كەڭەسى بيۋروسىنىڭ جاڭا مۇشەلەرى رەتىندە «ەگەمەن قازاقستان» رەسپۋبليكالىق گازەتىنىڭ باسقارما توراعاسى د.قىدىرالى جانە «جاس وتان» جاستار قاناتىنىڭ كوشباسشىسى د.كارىبەك سايلاندى.

P.S. بۇگىن استانا تورىندەگى توراعا قاتىسۋىمەن وتكەن Nur Otan پارتياسى ساياسي كەڭەسىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىنداعى مالىمدەمە، قوزعالعان تاقىرىپتار قازاقستاندىق ازاماتتىق قوعامنىڭ دامۋىندا ەكۇشتى ماسەلەلەرگە دالەل بولا الادى. ءتىپتى بيلىكتىڭ ءوزى كەسە كولدەنەڭ بوگەپ تۇرعانى دا ايتىلدى. وزگەرىس – ءومىر زاڭى.

"Nur Otan" پارتياسى ساياسي كەڭەسىنىڭ كەزەكتى كەڭەيتىلگەن وتىرىسى. 21 تامىز 2019 جىل. فوتو: nurotan.kz

"The Qazaq Times"