قىتاي شەكاراشىلارى تۋريستەردىڭ تەلەفوندارىنا تىڭشىلىق قۇرىلعىلار ورناتقان

قىتاي شەكاراشىلارى شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق ايماعى ارقىلى ەلگە كىرگەن تۋريستەردىڭ تەلەفوندارىنا تىڭشىلىق قۇرىلعىلار ورناتقان. بۇل تۋرالى شەتەلدىك بىرقاتار باق-تا (The Guardian, Motherboard, The New York Times, Süddeutsche Zeitung) جاريالاندى.

شىڭجاڭ شەكاراشىلارى شەكارادان وتپەستەن بۇرىن تۋريستەردىڭ قۇلىپتالماعان تەلەفوندارىن وزدەرىنە بەرۋدى تالاپ ەتىپ، تەلەفونمەن ءبىراز ۋاقىت جوعالىپ كەتكەن. قىتايعا قىرعىزستاننىڭ شەكاراسى ارقىلى كىرگەن جولاۋشىلار كەدەندىك تەكسەرۋلەردەن كەيىن iPhone تەلەفوندارىنىڭ كومپيۋتەرگە قوسىلعاندىعىن ايتىپ شاعىمدانعان.

ال Android پلاتفورماسىنداعى تەلەفون قولدانۋشىلارى تەكسەرىستەن وتكەن سوڭ تەلەفوندارىنا BXAQ باعدارلاماسى ورناتىلعاندىعىن بايقاعان. BXAQ باعدارلاماسى قۇرىلعىلاردى سكانەرلەپ، تەلەفون نومىرلەرى، ماتىندىك حابارلاردى، قوڭىراۋ تاريحى سەكىلدى جەكە دەرەكتەردى جينايدى. شەكاراداعىلار تەلەفونعا ورناتىپ، قۇرىلعىنى تەكسەرگەن سوڭ، باعدارلامانى ءوشىرۋدى ۇمىتىپ كەتكەن دە بولۋى مۇمكىن دەگەن بولجام بار.

ماسەلەن، 2018 جىلدىڭ جازىنىڭ سوڭىندا قىرعىزستاننان باتىس قىتايعا شەكارادان وتكەن ءتۋريستىڭ ايتۋىنشا، سمارتفونىنان وسىنداي باعدارلامانىڭ ورناتىلعانىن كورگەن. قىتايلار تەلەفونداردى جيناپ العاندا نە ىستەيتىنىن ايتپايدى، تەك "قارۋ-جاراق، تەرروريزم، يسلاميزم جانە پورنوگرافيانىڭ بەلگىلەرىن ىزدەيمىز" دەپ ايتادى دەيدى ول.

"بۇل ماعان ۇنامايدى. ەگەر مۇنداي جاعداي مەنىڭ ەلىمدە بولسا، مەن قورقاتىن ەدىم. ال، قىتايعا بارعاندا بارىنە دايىن بولۋ كەرەك دەر ەدىم", - دەيدى ساياحاتشى.

سونداي-اق، the Guardian قىتاي ۇكىمەتى جەرگىلىكتى مۇسىلمان تۇرعىندارىنىڭ ءتۇرىن تانۋ ماقساتىندا كوشەلەر مەن مەشىتتەردە باقىلاۋ كامەرالارىن ورناتىپ، ولاردىڭ بوستاندىقتارىن شەكتەۋدە دەپ جازادى. سونىمەن بىرگە، تۇرعىنداردى تەلەفوندارىنا ىلعي باقىلاۋدا ۇستاپ، قۇرىلعىنى زەرتتەپ وتىراتىن باعدارلامانى جۇكتەۋگە ماجبۇرلەگەن.

بۇدان بولەك سوڭعى جىلدارى حالىق اراسىندا قىتايداعى قازاق، قىرعىز ماسەلەسى قىزىپ تۇر. سەبەبى جەرگىلىكتى بيلىك ارعى بەتتەگى ەتنيكالىق قازاقتار مەن قىرعىزداردى قۋدالاپ، ءماجبۇرلى تۇردە ساياسي ۇيرەنۋ لاگەرلەرىنە اتتاندىرۋدا. جالپى شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق ايماعىنداعى از ۇلتتاردىڭ جەرگىلىكتى بيلىك تاراپىنان قىسىم كورىپ جاتقاندىعى جونىندە حالىقارالىق باق بەتتەرىندە اقپارات تاراعان بولاتىن. الايدا، رەسمي بەيجىڭ وزىنە تاعىلعان ايىپتاردىڭ بارلىعىن جوققا شىعارىپ، ساياسي ۇيرەنۋ ورتالىقتارىنداعى ادامداردىڭ بارلىعى ءوز ەركىمەن بارعاندىعىن العا تارۋدا.

"The Qazaq Times"