قازاقستان تۋريستەر ءۇشىن قاۋىپتى مەملەكەتتەر تىزىمىنە ەندى

دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋم جۇرگىزەتىن رەيتينگ بويىنشا قازاقستان تۋريستەر ءۇشىن قاۋىپتى مەملەكەتتەر تىزىمىنە ەندى. زەرتتەۋ ناتيجەسىندە قازاقستان جول اپاتى ءجيى ورىن الاتىن مەملەكەتتەر ساناتىندا. تىزىمدە قازاقستاننان بولەك افريكا، يران، دومينيكانا، تايلاند جانە ۆەتنام بار.

الەمدىك ساراپشىلار دەنساۋلىق، قاۋىپسىزدىك، جولداعى احۋالدى باعامداي كەلە، تۋريستەرگە ارنالعان نۇسقاۋلىق ازىرلەدى. ناتيجەسىندە نورۆەگيا، فينليانديا، يسلانديا ساياحاتقا وتە قولايلى مەملەكەت تىزىمىنە ەنگەن. اۋعانستان، ءسۇريا، ليۆيا جانە پاكىستان ەلدەرى سوعىستىڭ ورشىگەنىنە بايلانىستى ەڭ قاۋىپتى مەملەكەتتەر تىزىمىندە. ال افريكا اۋماعى، ۆەنەسۋەلا، گايتي، يراك جانە سولتۇستىك كورەيادا اۋرۋ-سىرقاۋ بەلگىسى جوعارى. سونىمەن قاتار، قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى وڭتۇستىك امەريكا، تاياۋ شىعىس جانە وكەانيادا وزەكتى.

جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك يندەكسى شۆەيتساريالىق دەف-ءتىڭ جىل سايىنعى بايانداماسى سانالادى. ول مەملەكەت پەن ونىڭ ورگاندارىنداعى ەكونوميكانىڭ تۇراقتى ءوسۋىن قامتاماسىز ەتۋ مۇمكىندىكتەرىن، ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ نەگىزگى اسپەكتىلەرىن، ساياسي باعىت، سونداي-اق ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ پروبلەمالىق سالالارىن انىقتايدى. يندەكس الەمنىڭ بارلىق حالقىنىڭ 94%-ى جانە الەمدىك ءجىو-ءنىڭ 99%-ىنا كەلەتىن 140 ەل بويىنشا ەسەپتەلەدى.

2018 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا قازاقستان دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋم (دەف) رەيتينگى بويىنشا 140 ەلدىڭ ىشىندە 59-شى ورىندى يەلەندى. بۇل رەتتە تمد ەلدەرى بويىنشا پوزيتسيالار مىناداي: رەسەي (43-ورىن، +2), قازاقستان (59-ورىن، وزگەرىسسىز), گرۋزيا (66-ورىن، +1), ءازىربايجان (69-ورىن، -4 ورىن), ارمەنيا (70-ورىن، +2), ۋكراينا (83-ورىن، +6), قىرعىزستان (97-ورىن، +3) جانە تاجىكستان (103-ورىن، -5).

باسەكەگە قابىلەتتىلىكتىڭ ءبىرىنشى فاكتورى – ەڭبەك نارىعى. مۇندا قازاقستان «جالاقىنى بەلگىلەۋ كەزىندەگى يكەمدىلىك»، «قىزمەتكەرلەردىڭ قۇقىعى» جانە «شەتەلدىك جۇمىس كۇشىن جالداۋدىڭ جەڭىلدىگى» ينديكاتورلارى بويىنشا 30-ورىندا.

ەكىنشى توپتاعى ينستيتۋتتار فاكتورى بويىنشا «الەۋمەتتىك كاپيتال»، «ەلەكتروندىق قاتىسۋ يندەكسى»، «تەرروريزم جاعدايلارى»، «سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس» جانە «ۇيىمداسقان قىلمىسقا بايلانىستى شىعىندار» بولىمدەرىندە قازاقستان 61-ورىندا.  ينفراقۇرىلىم فاكتورى بويىنشا 69, ال قارجى جۇيەسى بويىنشا 100-ورىندا تۇر. نەگىزىنەن الەمدىك رەيتينگتە ەڭ جوعارى پوزيتسيا 2015-2016 جىلدارى بايقالدى. بۇل كەزدەرى قازاقستان 42 ورىندا.

دۇنيەجۇزىلىك ەكونوميكالىق فورۋم (دەف) جىل سايىن، 1979 جىلدان باستاپ «جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك تۋرالى بايانداما» (Global Competitiveness Report) جاريالايدى. باياندامانى پروفەسسور كلاۋس شۆاب جانە كساۆە سالا-ي-ءمارتيننىڭ جەتەكشىلىگىمەن حالىقارالىق ساراپشىلار توبى دايىندايدى. قازىرگى ۋاقىتتا رەيتينگ وسى سالاداعى ەڭ بەدەلدى كەشەندى زەرتتەۋلەر قاتارىندا. 2004 جىلدان باستاپ باياندامادا «جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك يندەكسى» (Global Competitiveness Index, GCI) نەگىزىندە بارلىق مەملەكەتتەردىڭ رەيتينگىسى كەلتىرىلەدى. قازاقستان 2006 جىلدان باستاپ اتالعان رەيتينگتەر تىزىمىنە ەنگەن.

"The Qazaq Times"