9 ساۋىردە جاپون تەڭىزىندە F-35 جاۋىنگەرلىك ۇشاعى جوعالىپ كەتكەن. . فوتو: VOA

بريتاننىڭ «Financial Times» باسىلىمى كەشەگى حابارىندا، جاپونيا جوعالعان F-35 جاۋىنگەرلىك ۇشاعىن تابۋ ءۇشىن، عىلىمي زەرتتەۋگە ارنالىپ وزىق تەحنولوگيامەن جاسالعان  "كايمي" كەمەسىن اتتانىسقا كەلتىرگەنىن جازدى. تەڭىزدە جوعالعان ۇشاقتى تابۋ ءۇشىن رەسەي مەن قىتاي دا بارلىق مۇمكىندىكتەرىن سالۋدا. نە ءۇشىن دەرجاۆالار بار كۇشىن سالىپ F-35 ۇشاعىن جارىسا ىزدەستىرۋدە؟

جاپونيانىڭ مادەنيەت مينيسترلىگى عىلىم دەپارتامەنتىنە قاراستى «كايمي» اتتى زەرتتەۋ كەمەسى تەڭىزگە شىققانىنان ءۇش جىل عانا بولعان. الايدا، ول سۋ ءۇستى بارلاۋ جانە عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارىندا تابىستى ناتيجەلەر كورسەتىپ كەلگەن. قازىر اتالعان كەمە اقش پەن جاپونيانىڭ اسكەري كەمەلەرىنىڭ قاتارىندا 9 ساۋىردە جوعالىپ كەتكەن F-35 جاۋىنگەرلىك ۇشاعىن ىزدەستىرۋگە كىرىستى.

"كايمي" كەمەسى تەڭىزدەگى عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارى ءۇشىن ەڭ وزىق تەحنولوگيالاردى پايدالانىپ وتىرىپ جاسالعان. سۋ استىن بارلاۋ ءۇشىن 3 مىڭ مەتر تەرەڭدىككە دەيىن بارلاۋعا قابىلەتتى، دىبىس تولقىنى دەتەكتورمەن، ماگنەتومەتر جانە ادامسىز سۋاستى قايىقتارىمەن جابدىقتالعان. بولجامدارعا سايكەس، F-35 جاۋىنگەرلىك ۇشاعىنىڭ قالدىقتارى 1500 مەتر سۋ استىندا بولۋى مۇمكىن. بۇنداي تەرەڭدىكتى بارلاۋ «كايمي» كەمەسى ءۇشىن قيىنعا سوقپايدى.

جاپوننىڭ قورعانىس ءۋارى تاكەشي يۆەا كەشە تۇستەن بۇرىن جاساعان مالىمدەمەسىندە: «جاپونيانىڭ قورعانىس مينيسترلىگى مەن تەڭىز كۇشتەرىنىڭ وتىنىشىنە وراي، جاپونيا تەڭىز جانە قۇرلىق عىلىم زەرتتەۋ ورتالىعى «كايمي» كەمەسىن ىزدەستىرۋ جۇمىستارىنا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن تەڭىزگە شىعاردى»، – دەدى.

جوعالعان جاۋىنگەرلىك ۇشاعىنىڭ قالدىقتارىن تابۋعا رەسەي مەن قىتاي دا بار كۇشىن سالۋدا. سەبەبى، F-35 جاۋىنگەرلىك ۇشاعى وزگە ەلدەرگە قۇپيا تەحنولوگيالاردى قولدانا وتىرىپ جاسالعان. قازىرگى كەزدە اۋە كۇشتەرى اراسىنداعى ەڭ وزىق سوعىس ۇشاعى سانالادى. ونىڭ ۇشۋ قارقىنىنا تەك رەسەيلىك سۋ-35 جانە سۋ-57 ۇشاقتارى عانا تەڭ كەلە الادى. بىراق، اۋەدەگى قوزعالىس جانە جاۋىنگەرلىك قابىلەتى جاعىنان F-35 تەڭدەسسىز اۋە جاۋىنگەرى دەگەن اتقا يە. اقش جانە ونىڭ وداقتاستارى ءۇشىن بۇل ۇشاقتىڭ بولشەكتەرىن قارسىلاستارىڭ تاۋىپ الۋى ورنى تولماس شىعىنعا پارا-پار.

بۇعان دەيىن، قىتاي حاكەرلىك شابۋىلدار ارقىلى F-35 ۇشاعىنا قاتىستى بىرقاتار قۇپيا ماتەريالداردى قولعا تۇسىرگەنى تۋرالى ايتىلعان. ەگەر، جوعالعان ۇشاقتىڭ قالدىقتارىن قىتاي نەمەسە رەسەي كۇشتەرى تاۋىپ السا، بۇل الەمدەگى اۋە كۇشتەرىنىڭ تەڭگەرىمىن وزگەرتۋى مۇمكىن. قىتاي مەن رەسەي بىرلەسە وتىرىپ، قازىر دە جاۋىنگەرلىك قۋاتى جوعارى ۇشاقتارىن ءتىپتى دە كەمەلدەندىرمەك. بۇل اقش پەن ونىڭ وداقتاستارىنا قىسىم تۇسىرەدى.

“The Qazaq Times”