«ەير استانا» قاشانعى الاڭداتا بەرەدى؟

جاقىندا «ەير استانا» اۋە كومپانياسىنىڭ ۇشاعى اپاتتى جاعدايدا قونۋعا ءماجبۇر بولعان. كس 935 رەيسىن ورىنداعان ۇشاق الماتىدان كۋالا-لۋمپۋردى بەتكە العان. ونىڭ الدىندا 11 قاراشا كۇنى كس1388 رەيسىن ورىنداعان تاعى ءبىر ۇشاق پورتۋگاليا تەرريتورياسىندا قاۋىپتى جاعدايعا ۇشىراي جازداپ، اۋپىرىمدەپ جەرگە قونعان ەدى. الۆەركا اۋەجايىنان ۇشىپ شىققان لاينەر ءبىرازدان سوڭ اپات سيگنالىن بەرە باستاعان. اۋە كەمەسى سول جاقتا تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋدەن ءوتىپ، قازاقستانعا قايتۋى ءتيىس بولعان.

اپاتتى جاعداي تۋىنداعان مەزەتتە پورتۋگاليالىق م-16 اسكەري يسترەبيتەلدەرى دەرەۋ كومەككە ۇمتىلعان. استانا ۋاقىتى بويىنشا ساعات 21:26-دا ءۇشىنشى مۇمكىندىكتەن كەيىن عانا ۇشاق ليسسابون ماڭىنداعى اسكەري اۋەجايعا قونا العان. بورتتا التى ەكيپاج مۇشەسى بولىپتى: كاپيتان، ەكى ۇشقىش جانە ءۇش بورت ينجەنەرى. پورتۋگاليالىق باق-تىڭ جازۋىنشا ۇشقىشتار قاتتى سترەسكە ءتۇسىپ، ولارعا دەرەۋ دارىگەرلىك كومەك قاجەت ەتىلگەن. اۋە كومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتى پيتەر فوستەر بۇل وقيعا تۋرالى پىكىر بىلدىرگەن. «ساناۋلى مينۋتتار ىشىندە ۇشقىشتار لاينەردى باقىلاۋدىڭ بەلگىلى ءبىر دەڭگەيىن قالىپقا كەلتىرگەن. ولار مۇنى اپاتتى سيگنالدى بەرگەننەن كەيىن جاساعان. بۇل ۋاقىت ىشىندە ولار پورتۋگاليالىق تاراپپەن ۇنەمى بايلانىس جاساپ وتىرىپتى. اۋەدە بولعان وقىس جاعدايدىڭ اق-قاراسى اجىراتىلاتىن بولادى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بۇل جاعداي پورتۋگاليادا وتكىزىلگەن جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ اسەرىنەن تۋىنداعان سەكىلدى» دەيدى ول.

ۆياچەسلاۆ اۋشەۆ، فوتو: ەير استانا.

كەيىن ۇشاقتى قوندىرعان 40 جاستاعى ۇشقىش ۆياچەسلاۆ اۋشەۆ ەكەنى ءمالىم بولدى. ول اۋە كومپانياسىندا 2011 جىلدان بەرى جۇمىس ىستەيدى ەكەن. ۇشقىش الەۋمەتتىك جەلىدە جازبا جاريالاپ، وزدەرىنە قولداۋ كورسەتكەن جاندارعا العىسىن بىلدىرگەن.

«ءبىز ءۇشىن الاڭداعان جانداردىڭ بارىنە ۇلكەن راحمەت ايتامىن! قوڭىراۋ شالىپ، سمس جازىپ جاتتى. سىزدەردىڭ جىلى سوزدەرىڭىز ءۇشىن راحمەت! ءبىز وزىمىزگە تيەسىلى مىندەتتى جاسادىق. ءبىزدى سول ءۇشىن وقىتتى، دايىندادى. ءيا، وسىعان دەيىن كورگەن-بىلگەنىڭنىڭ ءبارىن تۇگەل قولدانۋعا تۋرا كەلەتىن ساتتەر بولادى. بىراق ۇشاق ءبۇتىن، ءبارى امان-ەسەن جانە تۋىمىز دا بۇلىنگەن جوق. سونىمەن قاتار ءبىزدىڭ ينسترۋكتورلارعا دا العىس ايتسام دەيمىن. اۋە كومپانيامىز تاراپىنان وتە مىقتى قولداۋدى سەزىنە الدىق. پورتۋگاليالىق ۇشقىشتار دا اسا كاسىبي قيمىلدادى. زەرتتەۋ تولىق اياقتالعانشا ماسەلەنىڭ ءمانىسىن تارقاتىپ ايتا المايمىن» دەپ جازدى ول فەيسبۋك جەلىسىندە.

بۇل ءتىپتى دە ەلەۋسىز قالدىراتىن جاعداي ەمەس. كۇندەلىكتى «اپاتتى جاعدايدا قوندى»، «اۋەجايعا قايتىپ ورالدى» دەگەن تاقىرىپتار قويىلعان اقپاراتتارعا دا اسا مىڭق ەتپەيتىن بولعانبىز. سولاي بولۋى زاڭدىلىق سەكىلدى. الدا-جالدا اپات بولا قالسا ءبىر شۋ ەتىسەرمىز. ءارى قاراي قالىپتى تىرلىك جالعاسا بەرەدى. راس، ءبىزدىڭ قوعامنىڭ قازىر ەتى تىرىلە باستادى. تالاپ ەتۋدىڭ ءجون-جوسىعىن يگەردى. داۋىسىن قاتتىراق شىعارادى. قاجەت بولسا سوتتاسادى. بىراق شاپساڭ قىلىش وتپەيتىن، ايتساڭ داۋسىڭ جەتپەيتىن كەي بيلىك قۇرىلىمدارى تاس مەڭىرەۋ سەكىلدى مەلشيىپ، ءوز قالاعانىن جۇزەگە اسىرا بەرگەنگە ادەتتەنىپ العان. بۇل جامان عادەت اۆياتسيا سالاسىن جايلاماسا ەكەن دەپ تىلەيمىز. اشىنعاندا شىعادى اششى داۋسىڭ. «ەير استانانىڭ» ەركەلىگى ءبىر بۇل عانا ەمەس. بۇعان دەيىن تالاي شوشىتتى. ۇلتتىق كومپانيا دەگەن اجەپتاۋىر ستاتۋسى بار. وعان ەش تالاسىمىز جوق. الايدا «ۇلتتىق» دەگەن اتىنا ساي بولا الماي جاتىر دەپ – ۇسىنعان تاعامىن دا، كورسەتكەن قىزمەتىن دە سىناعاندار جەتەرلىك. ىزدەسەڭىز الەۋمەتتىك جەلى الەمىنەن وڭاي تاباسىز. ەلىمىزدەگى باس كومپانيانىڭ ۇشاقتارى بۇعان دەيىن دە تالاي رەت اپاتتى جاعدايدا اۋەجاي جاعالاپ كەتتى. الدىڭعى جىلدارعا كوز جۇگىرتپەگەننىڭ وزىندە سوڭعى ەكى جىلدا جولاۋشىلاردىڭ زارە-قۇتىن قاشىرعان بىرنەشە وقيعا بولدى.

05.03.2017. الماتىدان ورالعا ۇشقان «ەير استانا» ۇشاعى شۇعىل جاعدايدا اقتوبەگە قونۋعا ءماجبۇر بولدى. كس881 رەيسىن ورىنداعان ۇشاقتا تەحنيكالىق قيىندىقتار تۋىنداعان.

07.03.2017. كس672 رەيسىن ورىنداپ، استانا-الماتى باعىتىندا اۋەگە كوتەرىلگەن بوينگ 757-200 ۇشاعى قوزعالتقىشتارىنىڭ ءبىرىنىڭ ىستەن شىعۋى سەبەپتى قايتادان اۋەجايعا ورالعان. بۇل ۋاقىتتا ۇشاقتا 72 جولاۋشى مەن 8 ەكيپاج مۇشەسى بولعان.

09.03.2017. الماتىدان اتىراۋعا باعىت العان، كس877 رەيسىن ورىنداۋشى ۇشاق ناۆيگاتسيالىق جۇيەدە تۋىنداعان اقاۋ اسەرىنەن قايتادان اۋەجايعا كەلگەن. بورت باسقا اۋە كەمەسىنە اۋىستىرىلادى.

اي باستالا سالىسىمەن ءۇش بىردەي اپاتتى جاعدايدىڭ بولۋى ارينە، قوعامدى الاڭداتپاي قويمادى. بىراق كومپانيا تاراپى بۇعان سەلت ەتكەن جوق. قاۋىپسىزدىك جونىندەگى مەنەدجەر سەرگەي ماكارەنكو بۇل وقيعالاردى «ءجاي عانا كەزدەيسوقتىق» دەپ اتادى.

«بولعان ءۇش وقيعا دا – اۆياتسيالىق تەحنيكانىڭ ىستەن شىعۋىنان بولدى. ءدال قازىرگى ساتتە وسىعان بايلانىستى قانداي دا ءبىر قاتەلىك جوق. كوميسسيا جۇمىس ىستەپ جاتىر. ءۇش بورتقا دا تەكسەرىس جۇرگىزىلىپ، جۇمىستار ىستەلىپ، جوندەلمەگەن اگرەگاتتار اۋىستىرىلدى. ءوز تاجىريبەمنەن دە ايتىپ بەرە الامىن، ينجەنەر بولىپ جۇمىس ىستەگەن كەزدە الدەبىر جۇيەنى ۇمىتىپ كەتەسىڭ. جارتى جىل بويى بايقالماي كەلگەن كەي جۇيەلەر كەيدە وسىلاي قاتارىنان بولاتىن وقىس جاعدايلارعا ۇرىندىرادى. سوندىقتان بۇل تازا كەزدەيسوقتىق» دەپتى ماكارەنكو.

22.03.2017. Embreaer اۋە كەمەسى كس109 رەيسىن ورىنداۋ ساتىندە شۇعىل جاعدايعا تاپ بولدى. بىشكەككە باعىت العان ۇشاق الماتى اۋەجايىنا قايتادان كەلىپ قونعان. بۇل تۋرالى بەلگىلى قازاقستاندىق ەكونوميست دەنيس كريۆوشەەۆ كەزىندە فەيسبۋك جەلىسىندە جازدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ۇشۋ كەزىندە لاينەر قوزعالتقىشى جۇمىس ىستەمەي قالعان. ال قايتا قونۋ كەزىندە لاينەردىڭ نەبارى ءبىر عانا قوزعالتقىشى جۇمىس ىستەپتى. ابىروي بولعاندا ۇشاق جەرگە امان قوندى. ۇشاق بورتىندا 50 جولاۋشى بولعان.

11.04.2017. بورتىنا 133 جولاۋشىنى وتىرعىزىپ الماتىدان دۋبايعا ۇشقان اۋە كەمەسى شۇعىل جاعدايدا اۋەجايعا قايتا ورالۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايدى. كومپانيا تاراپى شۇعىل جاعدايدىڭ تۋىنداۋ سەبەبىن – قوزعالتقىش پارامەترلەرىندەگى ينديكاتسيانىڭ ىستەمەي قالۋىنان دەپ ءتۇسىندىردى.

شۇعىل جاعدايلار لەگى 2018 جىلدا دا جالعاسىن تاپتى. وكىنىشكە قاراي.

23.02.2018. دەليدەن الماتىعا ۇشۋى ءتيىس بولعان «ەير استانا» ۇشاعى ءۇندىستان اۋەجايىنا قايتا قونعان. ۇشۋ ساتىندە ارتقى جۇكسالعىشتاعى ليۋكتاردىڭ ءبىرىنىڭ اشىق قالعانى تۋرالى اۆتوماتتى سيگنال تۇسەدى. كەيىنىرەك كومپانيا ماماندارى ونى جالعان سيگنال دەپ ءتۇسىندىردى.

24.03.2018. قاراعاندى-الماتى باعىتىنداعى كس312 رەيسىن ورىنداۋشى «بوينگ-757» ۇشاعى استانا اۋەجايىندا اپاتتى تۇردە قوندى. جولاۋشىلار دەرەۋ قوناقۇيگە ورنالاستىرىلعان. ولار ەرتەسىنە، 25 ناۋرىز كۇنى كس622 جانە 952 رەيسىمەن الماتىعا جىبەرىلگەن. ماماندار شۇعىل قونۋدىڭ سەبەبىن – پايدالانىلعان گاز تەمپەراتۋراسىنىڭ قاۋىپتى جاعدايداعى كورسەتكىشى اسەرىنىڭ قوزعالتقىش قىزمەتىنە كەرى ىقپال ەتكەنىنەن دەپ تۇسىندىرگەن.

08.09.2018. الماتى – تبيليسي باعىتىنداعى رەيستى ورىنداۋشى ۇشاق اقتاۋ اۋەجايىنا شۇعىل قوندى. رەيستىڭ توقتاپ قالۋىنا اۋا رايى جاعدايى اسەر ەتكەن. قونعاننان كەيىن ۇشاقتان بىرقاتار تەحنيكالىق كەمشىلىكتەر انىقتالعان. اقىرى جولاۋشىلار گرۋزيا استاناسىنا باسقا اۋە كەمەسىمەن اتتاندىرىلعان.

15.09.2018. اتىراۋ – استانا رەيسىن ورىنداپ كەلىپ، تۇراقتا تۇرعان Airbus ا320 ۇشاعىنىڭ سول جاق قوزعالتقىشى ورتەنگەن. ءورت سوندىرۋشىلەردىڭ ارقاسىندا لاينەر ورتتەن امان ساقتالعان. 91 جولاۋشىنىڭ ەشقايسىسى زارداپ شەككەن جوق.

جوعارىداعى شۇعىل جاعدايلاردىڭ بارلىعىندا دەرلىك ادام شىعىنىنىڭ بولماعانى، ورەسكەل تەحنيكالىق اقاۋلاردىڭ ايتۋلى اپاتقا ۇلاسپاعانى قۋانتادى، ارينە. تاۋبە دەگىزەدى. بىراق اۋەجايعا قايتا ورالعان ءاربىر ۇشاققا تاۋبە ايتا بەرۋگە تاعى بولماس. ءارى ول ۇلتتىق كومپانياعا تيەسىلى اۋە ترانسپورتى بولسا. ۇشۋ جولاعىنان ۇزاتىلعان ءاربىر لاينەر الدى-ارتىنا قاراماستان زىمىراپ، مەجەلى جەرگە ەنتىكپەي، مەرتىكپەي جەتسە يگى. ونسىز دا اسكەري ءھام ازاماتتىق اۆياتسياداعى قاتەلىكتەر كەسىرىنەن جىلنامامىزعا تۇسكەن قارالى كۇندەر از ەمەس. ونىڭ قاتارىنىڭ تاعى ءبىر اۋە اپاتى ەسەبىنەن مولايا ءتۇسۋىن ەش پەندە قالامايدى. ءبىز ءالى وقيعانىڭ سەبەبىمەن كۇرەسەمىز. اركەز «ەير استانا» ۇشاعىنداعى تەحنيكالىق كەمشىلىككە بايلانىستى كوميسسيا قۇرىلعانى ايتىلادى. ءارى كەتسە سول كوميسسيانىڭ الدەنەنى انىقتاپ، ءتيىستى شارا قولدانعانى جازىلادى. ءبىتتى. ارى قاراي – سيىرقۇيىمشاق. بىزگە سالداردى انىقتاۋ جەتىسپەيتىنى راس. كوپ رەتتە جاۋىردى جابا توقي سالعىمىز كەپ تۇرادى. «ەير استانا» سياقتى ۇلتتىق كومپانيامىزدىڭ بار بولعانىن، ونىڭ ازدى-كوپتى حالىقارالىق سەرتيفيكاتتارعا يە بولىپ، جەتىستىكتەرگە جەتىپ جاتقانىن دا جوققا شىعارعىمىز كەلمەيدى. بىراق تارازىنىڭ باسى قاي جاققا قاراي اۋىپ بارا جاتقانى ەسى ءتۇزۋ، ساناسى ساليحالى ادامعا ايقىن كورىنسە كەرەك.

“The Qazaq Times”