قىتاي شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىن پايدالانىپ اقش-تىڭ ورىنىن يەلەنبەك

اقش پەن يران قارىم-قاتىناسى ۋشىعىپ تۇرعان كەزدە، قىتاي باسشىسى شي جينپيڭ يران پرەزيدەنتى حاسان رۋحانيمەن ارنايى كەزدەسۋ وتكىزبەك. كحر مەن ير باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋى شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ 9-10 ماۋسىم كۇندەرى وتەتىن جينالىسىنا وراي وتەدى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل تۋرالى «People» باسىلىمى.

اقپارات كوزدەرىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، يران پرەزيدەنتى شىۇ ماجىلىسىندە يران يادرولىق ماسەلەسىن ورتاعا قويماق. مامىردىڭ سوڭىندا قۇراما شتات يران يادرولىق كەلىسىمىنەن باس تارتقاننان كەيىن، قىتاي بۇل ۆاكۋمدى تولتىرۋعا ءازىر ەكەنىن ءبىلدىرىپ وتىر.

قىتاي باسشىسى وسىعان دەيىن دە 2015 جىلعى يران يادرولىق كەلىسىمىنە تاباندى بولاتىنىن جەتكىزگەن. ال پرەزيدەنت ترامپ مالىمدەمەسىندە، بۇل كەلىسىمنەن باس تارتۋعا سەبەپ بولاتىن ۇلكەن ءبىر پروبلەما بار ەكەنىن العا تارتقان.

پاكىستاندىق حالىقارالىق ساراپشى ليۆيز VOA News-كە بەرگەن سۇحباتىندا، قىتاي شىۇ جينالىسىنان پايدالانىپ ءوزىنىڭ ىقپالىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك الادى جانە يرانمەن ساۋدا بايلانىسىن دامىتۋعا وراي تابادى. سەبەبى، يران ماسەلەسىنە بايلانىستى قۇراما شتاتتىڭ تاياۋ شىعىستاعى ورنى بوساپ قالدى. قىتاي بۇل ورىندى يەلەنۋگە تىرىسادى.

ەستەرىڭىزدە بولسا، استانادا وتكەن شىۇ وتىرىسىندا تەرروريزم، سەپاراتيزم، ەكسترەميزم جانە كيبەرقاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى تالقىلانادى. ال، كەزەكتى جينالىسقا يران پرەزيدەنتىنىڭ قاتىسۋى بۇل ۇيىمنىڭ يران يادرولىق ماسەلەسىن تالقىعا سالاتىنىن انىق كورسەتە باستادى. شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ رەسەي جانە قىتاي سىندى ەكى نەگىزگى ليدەرى پاكىستان، ءۇندىستان جانە يراندى باتىس ەلدەرىنەن كورى ىرگەلەس جاتقان وزدەرىمەن ىنتىماقتاسۋعا شاقىرۋى مۇمكىن.

جوعارى دا اتالعان پاكىستاندىق ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، قىتاي مەن اقش قارىم-قاتىناسىنىڭ الداعى جاعدايى كەزەكتى شىۇ وتىرىسىنىڭ دەكلاراتسياسىنا تىكەلەي بايلانىستى. الايدا، ەكى ەل تىم اۋقىمدى ەكونوميكالىق مۇددەگە بايلانعان، سوندىقتاندا ىنتىماقتاستىقتى جالعاستىرا بەرۋى مۇمكىن.

شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمى 2001 جىلى قۇرىلعان (1996 جىلى شانحاي بەستىگى دەپ اتالعان). ماقساتى – ايماقتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن ورتاق شەشۋ. سوڭعى كەزدە يسلام ەكسترەميزمىنە ورتاق قارسى تۇرۋ باعىتى كوبىرەك نازارعا الىنعان. قۇرامىندا قىتاي مەن رەسەيدەن تىس، قازاقستان، قىرعىزستان، وزبەكستان جانە تاجىكستان ەلدەرى بار. بىلتىر استانا وتىرىسىندا ءۇندىستان مەن پاكىستان اتالمىش ۇيىمعا مۇشە بولىپ كىردى. بۇل شۇى-نىڭ تەرريتوريالىق، حالىق سانى، ەكونوميكا جانە يادرولىق سالماعىن ارتتىرا ءتۇستى. سونىمەن بىرگە، يران يسلام رەسپۋبليكاسى دا اتالعان ۇيىمعا مۇشە بولۋعا ۇمىتكەر.

“The Qazaq Times”