اقش تايۋان قىتاي. فوتو: Prensa Latina.

تايۋان (تايۆان) مەن اقش اراسىنداعى بەيرەسمي قارىم-قاتىناستىڭ كۇشەيۋى رەسمي ديپلوماتيالىق قاتىناستا قىتايدىڭ قىسىمىن ارتتىرا ءتۇستى. دەگەنمەن، كەيبىر ساراپشىلار تايۋان اقش-پەن قارىم-قاتىناستاردى بۇزىلسا قىتاي مەن اقش اراسىندا دا بىرقاتار قيىندىقتاردى تۋدىرادى دەپ قارايدى. بۇل تۋرالى VOA NEWS اگەنتتىگىنىڭ رەسمي سايتىندا حابارلاندى.

تايۋانمەن 77 جىل بويى ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناستى ساقتاپ كەلگەن دومينيكان ەلىنىڭ «ۇلكەن قىتاي» ساياساتىن مويىنداۋى، تايبەي ۇكىمەتىن رەسمي تۇردە مويىندايتىن ەلدەردىڭ سانىن 19-عا دەيىن ازايتتى. بۇل 2016 جىلدان بەرى تايۋانمەن ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناسىن ۇزگەن ءۇشىنشى ەل.

قىتاي ۇكىمەتى تايۋاندى قىتاي تەرريتورياسىنىڭ ءبىر بولىگى دەپ قارايدى جانە رەسمي بەيجىڭ بيلىگى وزگە ەلدەردىڭ تايۋانمەن جەكە ديپلوماتيالىق قاتىناس ورناتۋىنا شەكتەۋ قويادى. ءارى بەيجىڭ بيلىگى ەكى جاعالاۋدىڭ ءبىر ورتالىققا باعىنۋىن ءۇمىت ەتەدى. الايدا، تايۋان ارالىنداعى تۇرعىندارعا جۇرگىزىلگەن ساۋالناما ناتيجەسى، تايۋاندىقتاردىڭ اۆتونوميالىق دەربەستىگىن ساقتاۋدى قالايتىنىن كورسەتتى. تايۋانداعى بيلىكتەگى دەموكراتيالىق پروگرەسسيۆتى پارتيا بەيجىڭنىڭ ءبىر ورتالىققا باعىنۋ تۋرالى تۇجىرىمداماسىن قابىلدامايدى. تايۋان ۇكىمەتىنىڭ مالىمدەۋىنشە بەيجىڭ تارابى تايبەيدىڭ ديپلوماتيالىق بيلىگىن الۋ ءۇشىن كولەمدى قارجى سارىپ ەتىپ كەلەدى.

جاقىندا اقش كونگرەسى زاڭ قابىلداپ، قۇراما شتاتتىڭ جوعارى لاۋازىمدىلارىنا تايۋانعا ساپارلاي بارۋىنا جول اشتى. ال، اقش ۇكىمەتى سۋبمارين (سۇڭگۋىر قايىق) تەحنولوگياسىن ساتۋعا كەلىسىم بەرگەن. ونىڭ ۇستىنە ترامپ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى كەڭەسشى لاۋازىمىنا تاعايىنداعان بولتون تايۋاننىڭ سەنىمدى جاقتاۋشىسى. ساراپشىلار بولتون وسى جىلى تايۋان مەن اقش قارىم-قاتىناسىن ءتىپتى دە جاقىنداتادى دەپ كۇتۋدە.

تايبەيدەگى (تايپەي/Taibei) Yuanda Baohua كەشەندى ەكونوميكا ينستيتۋتىنىڭ اعا زەرتتەۋشىسى، جوعارى ساياسي ماسەلەلەر جونىندەگى ساراپشىسى گرانيانا جۋڭ (Gratiana Jung) سوزىندە: «تايۋانمەن رەسمي ديپلوماتيالىق قارىم-قاتىناس ورناتاتىن ەلدەردىڭ سانى ازايىپ كەلەدى. الايدا، قۇراما شتاتقا تولىعىمەن سەنىم ارتا وتىرىپ، تاۋەكەل ەتەتىن قادامدار دا بار»، – دەگەن.

قۇراما شتات بولسا رەسمي ديپلوماتيالىق قاتىناستا بەيجىڭ بيلىگىن مويىندايدى. بىراق، تايۋانمەن رەسمي بايلانىستاردى ۇزبەي كەلەدى. ءتىپتى، اقش-تىڭ تايۋانمەن بولعان قاتىناسى، جاپونيا، فيليپپين سەكىلدى اسكەري وداقتاستارىمەن بولعان بايلانىستارىمەن بىردەي.

دومينيكان تايۋانمەن ديپلوماتيالىق بايلانىستان بەت بۇرعاننان كەيىن، اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى مالىمدەمە جاساپ، قىتايدى جۇيەلى كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋگە، وڭىرلىك تۇراقسىزدىققا اكەلىپ سوعاتىن قالامدار جاساماۋعا شاقىردى.

امەريكاندىق عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ شىعىس-ازيا باعدارلاماسىنىڭ اعا عىلىمي قىزمەتكەرى سۋن يۋن بۇل تۋرالى: «ەگەر بەيجىڭ بيلىگى اقش پەن تايۋاننىڭ بايلانىستارىن رەسمي تۇردە بۇزسا، وندا اقش-تىڭ قىتايعا قاراتقان ساياساتىنىڭ بۇتىندەي وزگەرۋىنە اكەلىپ سوعادى. ياعني، قىتايدىڭ اقش-تاعى مارتەبەسى تومەندەيدى. سونىمەن بىرگە، بەيرەسمي جاقتاۋشى رەتىندە، قۇراما شتات تايۋانمەن رەسمي ديپلوماتيا ورناتقان ەلدەر سەكىلدى ونىڭ حالىقارالىق ارەنادا تاۋەلسىزدىك الۋىنا قولداۋ كورسەتە المايدى»، – دەدى.

“The Qazaq Times”