تاجىكستان بيلىگىنىڭ الەمدىك ارەناداعى بەت-بەينەسى قانداي؟

تاجىكستان، ءبىز ورتالىق ازياداعى بۇل مەملەكەت جايىندا نە بىلەمىز؟ الەم جۇرتشىلىعىنىڭ رەسمي دۋشانبەگە دەگەن كوزقاراسى قانداي؟ تاجىكستان بيلىگى سوڭعى بەس جىلدا نەسىمەن كوزگە ءتۇستى؟ بۇگىن ءبىز وسى سۇراقتارعا جاۋاپ تابۋ ءۇشىن ەمومالي راحموننىڭ باسقارۋىنداعى تاجىك ەلىنىڭ الەمدىك ارەناداعى بەت-بەينەسى جونىندە اڭگىمە قوزعايتىن بولامىز.

جاقىندا حالىقارالىق Freedom House ۇيىمى الەم بويىنشا «دامۋدىڭ» اۆتوكراتيالىق جولىن تاڭداعان مەملەكەتتەردىڭ ءتىزىمىن جاريالادى. وعان ءداستۇر بويىنشا العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ تاجىكستان رەسپۋبليكاسى كىردى. سىرت كوزگە ءبىر قاراعاندا دامۋدىڭ دەموكراتيالىق جولىن تاڭداعانداي بولىپ كورىنەتىن رەسمي دۋشانبە شىن مانىندە بۇل كۇندە ديكتاتورلىق جۇيەنىڭ شارىقتاۋ شەگىنە جەتكەن. دۋشانبە قالاسىنىڭ اكىمى بولىپ ەمومالي راحموننىڭ ۇلى رۋستامنىڭ كەلۋىمەن تاجىكستان بويىنشا وزگە ويلى ازاماتتاردى قۋدالاۋ ارەكەتى جيىلەگەن. 2017 جىلى باتىس ەلدەرىنەن ساياسي باسپانا سۇراعان تاجىكستاندىقتاردىڭ سانى 3220 ادامعا جەتكەن.ساراپشىلار پىكىرىنشە، ەمومالي راحمون وزگە ويلى ازاماتتاردى باسىپ-جانشۋ ارقىلى ۇلى رۋستامعا ساياسي الاڭدى تازارتىپ بەرۋدە جانە بيلىكتى ۇلىنا تاپسىرۋدىڭ العى شارتتارىن جاساۋدا. ءبىر سوزبەن ايتقاندا قازىرگى تاڭدا تاجىكستاندا قازاقستانداعىداي «ءترانزيتتى» كەزەڭدى باسىنان وتكىزۋدە.

جالپى، تاجىكستاندا وپپوزيتسيالىق ساياساتكەرلەر مەن ازاماتتىق بەلسەندىلەردى قۋدالۋ 2015 جىلى باستالعان. سەبەبى ءدال وسى جىلى ەل بيلىگى «تاجىكستان يسلام جاڭعىرۋ پارتياسىن» تەررورلىق ۇيىم دەپ تانىپ، پارتيا مۇشەلەرىن جاپپاي تۇتقىنداي باستاعان. پارتيا مۇشەلەرىنىڭ ءبىر بولىگى شەتەلگە قاشقان، قالعان ءبىر بولىگى تەمىر تورعا توعىتىلعان.  وسىدان كەيىن تاجىكستاندى ەمومالي راحموننىڭ وتباسى بولشەكتەۋگە كىرىسكەن. ەلدىڭ ەكونوميكاسىنان باستاپ، كۇشتىك قۇرىلىمدارىنا دەيىن پرەزيدەنت جاقىندارىنىڭ قولىنا وتكەن. جوعارىدا ايتقانىمىزداي ەمومالي راحموننىڭ ۇلى رۋستام ەمومالي دۋشانبە قالاسىنىڭ اكىمى بولسا، كۇيەۋبالالارى رامزون حامرو راحيمزودا ىشكى ىستەر ءمينيسترى، سامۋمين ياتيموۆ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ توراعاسى، سۇلەيمەن سۇلتانزودا قارجى باسقارۋ جانە جەمقورلىقپەن كۇرەس اگەنتتىگىنىڭ باسشىسى بولىپ تاعايىندالعان. بىراق وسىنىڭ بارلىعىنا قاراماستان ەمومالي راحمون باستاعان توپ تەلەارنا، گازەت-جۋرنالداردا «تاجىكستان دەموكراتيالىق جولمەن دامىپ كەلەدى» - دەپ ءجيى ايتۋدا. رەسمي دۋشانبە دە ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگىدەي حالىققا سوڭعى جىلدارى «بىزگە اقش نەمەسە ەۋروپا ەلدەرىنىڭ دەموكراتيالىق دامۋ جولىن تاڭداڭدار دەيدى. ءبىزدىڭ وزىندىك تاريحىمىز، ءدىنىمىز، ءتىلىمىز بار. ءبىزدىڭ جولىمىز بولەك» - دەگەن سارىنداعى جالىندى سوزدەردى قارشا بوراتۋدا. الايدا تاجىكستان بيلىگى ءوزىن-ءوزى دەموكراتياعا ۇمىتىلعان ەل رەتىندە كورسەتكىسى كەلگەنمەن «Freedom House» سياقتى حالىقارالىق ۇيىمدار ەمومالي راحموندى ديكتاتور دەپ اتاپ، تاجىكستاندى «دامۋدىڭ» اۆتوكراتيالىق جولىن تانىعان مەملەكەتتەر تىزىمىنە ەنگىزگەن.

“The Qazaq Times”