تاعى دا دوپينگ

سوڭعى جىلدارى سپورتقا كەنەدەي جابىسىپ، ءتىپتى اجىراماس بولىگىنە اينالعان دوپينگ دەگەنىمىز نە؟ قايدان، قاشان شىققان؟ سوڭعى دوپينگ-سىنامانىڭ ناتيجەسى قانداي؟ جۇلدەلەرىن قايتارمايتىن سپورتشىلارعا قانداي جازا قولدانىلادى؟ دوپينگ پايدالانۋ رەيتينگىندە كوش باستاپ تۇرعان كىم؟ وسى سۇراقتاردىڭ جاۋابىن تاۋىپ، نازارلارىڭىزعا ۇسىنىپ وتىرمىز...  

دوپينگتىڭ سپورت الەمىندە پايدا بولعانىنا 1 عاسىردان استى

دوپينگ دەگەنىمىز – اعىلشىنشا «Dope» – ەسىرتكى، «Doping» – ەسىرتكى بەرۋ. دوپينگ دەگەن نارسەنىڭ سپورت الەمىندە پايدا بولعانىنا دا ءبىر عاسىردان اسىپتى.ونى العاش رەت اقش-تاعى ات جارىسىنا قاتىسۋشىلار مەن ولاردىڭ جاتتىقتىرۋشىلارى قولدانعان ەكەن. ياعني، توزىمدىلىكتى ارتتىرىپ، دەلەبەنى قوزدىراتىن زات ويلاپ تاپقاندار ونى اتتىڭ ەتى مەن تەرىسىنىڭ اراسىنا ەگەتىن بولعان. وسىنىڭ سەبەبىنەن اسا جوعارى ناتيجە كورسەتكەن بىرنەشە ات جارىس كەزىندە ءولىپ كەتىپتى. ال، الەم سپورتى دوپينگ­پەن 1960 جىلى ريمدە وتكەن وليمپيادا كەزىندە جاقىن «تانىسىپتى». وليمپيادا جارىستارى كەزىندە دوپينگ قولدانىپ، بيىك ناتيجە كورسەتكەن بىرنەشە سپورتشى ءبىرى جارىس كەزىندە، ەندى ءبىرى جارىستان سوڭ ولگەن. كەيىن ولاردىڭ قانىن تەكسەرگەندە، ادامنىڭ ورگانيزمىن قوزدىراتىن زات بارى انىقتالعان.

قازىرگى تاڭدا دوپينگتىڭ تۇرلەرى كوپ ءارى جىلدان-جىلعا قارقىندى تۇردە ءورىس الىپ، سپورت الەمىن كەۋلەپ بارادى. دوپينگكە دەگەن سۇرانىستىڭ شەكتەن تىس ارتۋىن قالت جىبەرمەي، ونى ۇلكەن بيزنەسكە اينالدىرىپ وتىرعان اككىلەر دە بارشىلىق. رەسمي ەمەس دەرەكتەرگە سۇيەنسەك، دوپينگ (تىيىم سالىنعان پرەپاراتتار) اينالىمى ناركوتيك اينا­لىمىنان دا اسىپ تۇسەدى ەكەن.

وسى كەسەلمەن كۇرەسۋ ءۇشىن دۇنيەجۇزىلىك دوپينگكە قارسى اگەنتتىك (WADA) قۇرىلعان. سودان بەرى سپورتتى حيميا مەن زۇلىمدىق­تان تازارتىپ، سپورتتىق جوعارى جەتىستىكتەرگە تەك ادىلەتتى جولمەن قول جەتكىزۋدى قالايتىن، كوكسەيتىن قىزۋ كۇرەس جۇرگىزىلىپ كەلەدى.

بۇگىندە دوپينگ قولدانعاندارى ءاش­كەرە بولىپ، جەڭىپ العان مەدالدارىنان ايىرى­لىپ جاتقان سپورتشىلار كوپ.

فوتو: تاسس

رەسەيلىك سپورتشىلاردىڭ جۇلدەلەرىن بەرگىسى جوق

حالىقارالىق وليمپيادا كوميتەتى (حوك)  بەيجىڭ مەن لوندونداعى وليمپيادا ويىندارىنا قاتىسقان سپورتشىلارعا قايتا دوپينگ-سىناق جاسادى. ناتيجەسىندە، دوپينگ انىقتالعان رەسەيلىك سپورتشىلاردىڭ ەشبىرى  مەدالدارىن حوك-قا بەرمەگەن.  بۇل تۋرالى رەسەيدەگى وليمپيادالىق كوميتەتتىڭ باسشىسى الەكساندرا بريلليانتوۆا tass.ru اگەنتتىگىنە حابارلادى.

حالىقارالىق كوميتەت 1243 سىناما جاساپ، ونىڭ 98-ءى وڭ ناتيجە بەرگەن. ياعني، رەسەي قۇراماسىندا قازىرگى ۋاقىتتا بەيجىڭ وليمپياداسىنان العان 13 جانە لوندون وليمپياداسىنان العان 5 جۇلدەسىنەن ايىرىلىپ وتىر. 25 قاڭتار كۇنى حوك جەڭىل اتلەت تاتيانا لەبەدەۆا مەن 2008 جىلعى بەيجىڭ وليمپياداسىندا كۇمىس جۇلدەگەر اتانعان ەكى بىردەي سپورتشىنىڭ مەدالدەرىن جوققا شىعارعان. قايتا تەكسەرۋ بارىسىندا سپورتشىدان تۋرينابول انىقتالدى. ءدال سول كۇنى ۇيىم يامايكالىق سپرينتەر ۋسەين بولتتى بەيجىڭ وليمپياداسىندا العان التىنىنان ايىردى. ەكى كۇننەن كەيىن بولت مەدالىن ۇيىمعا وتكىزگەن.  ال جۇلدەسىن قايتارماعانداردى جازالاي الماعانىمەن، حوك-تىڭ شەشىمى بويىنشا، ول سپورتشىلار كەلەسى ويىندارعا قاتىسۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلادى.

وكەن جىلعى كورسەتكىش بويىنشا، حالىقارالىق WADA كودەكسىن بۇزۋشى، ياعني دوپينگ پايدالانۋشى ەلدەردىڭ كوشىن رەسەي فەدەراتسياسى باستاپ تۇر. ودان كەيىنگى ورىندا – وكىنىشكە وراي – قازاقستان. ودان كەيىنگى تىزىمدە بەلورۋسسيا، ۋكراينا، ت.ب. دەپ كەتە بەرەدى.

فوتو: 24kz

لوندونداعى 2012 جىلعى وليمپيادا ويىندارى جەڭىمپازدارىنىڭ دوپينگ-سىنامالارىنىڭ، ەكىنشى ساراپتاما ناتيجەسىندە حالىقارالىق اۋىر اتلەتيكا فەدەراتسياسى قازاقستاندىق سپورتشىلاردىڭ قانىندا تومەندەگى زاتتار تابىلعانىن حابارلاعان: سۆەتلانا پودوبەدوۆا مەن مايا مانەزادا ستەنازولل، يليا يليندە دەگيدروحلورمەتيلتەستەرون مەن ستەنازولل، زۋلفيا چينشانلودا وكساندرولون مەن ستانوزولل. ەرەجەگە سايكەس دوپينگكە قارسى ەرەجەلەردى بۇزعانى ءۇشىن پورتشىلار سپورتتان شەتتەتىلەدى.

“The Qazaq Times”