تيللەرسون: رەسەي مەن قىتاي – جاڭا يمپەرياليستىك دەرجاۆالار

اقش-تىڭ مەملەكەتتىك حاتشىسى رەكس تيللەرسون لاتىن امەريكاسىنا جاسايتىن ساپارىنان بۇرىن، بەيسەنبى كۇنى جاساعان مالىمدەمەسىندە، قىتاي مەن رەسەيدى لاتىن امەريكاسىنداعى جاڭا يمپەراليستىك دەرجاۆالار دەپ ايىپتادى. بۇل تۋرالى «WSJ» باسىلىمى حابارلادى.

رەكس تيللەرسون اتالعان پىكىردى تەحاس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (University of Texas) ستۋدەنتتەرىمەن كەزدەسكەن كەزىندە ايتقان. ول سوزىندە: «لاتىن امەريكاسى تەك ءوز حالقىنىڭ عانا مۇددەسىن كوزدەيتىن جاڭا يمپەراليستىك دەرجاۆالارعا مۇقتاج ەمەس»، – دەگەن. سوزىندە قىتايدىڭ ادىلەتسىز ساۋدا ارەكەتتەرىن العا تارتا وتىرىپ، كوبىرەك سىنعا الدى.

تيللەرسوننىڭ ايتۋىنشا، قىتايدىڭ كومەگىنە قول جەتكىزۋ ءۇشىن قاشاندا اقى تولەۋگە تۋرا كەلەدى، ادەتتە بۇل اقى قىتايدىڭ مەملەكەت باسقاراتىن كاسىپورىندارىنىڭ ينۆەستيتسياسىن قابىلداۋمەن ەسەپتەلەدى. ولاردىڭ ينۆەستيتسياسىمەن بىرگە قىتايلىق جۇمىس كۇشىن دە قابىلداۋ كەرەك. ونىڭ سىرتىندا، اۋىر نەسيە مەن بورىشتارى تاعى بار.

تيللەرسون قىتايدىڭ ساۋدا مودەلى كوبىنەسە ءوز ەكونوميكاسىن تاماقتاندىرۋعا جانە رەسۋرستاردى الۋدى كوزدەپ،  جەرگىلىكتى زاڭدار مەن ادام قۇقىقتارىن ەلەۋسىز قالدىراتىنىن قاداي ايتتى. ول جانە قىتايدىڭ قازىرگى كەزدە ارگەنتينا، برازيليا، چيلي، پەرۋ ەلدەرىنىڭ ەڭ ءىرى ساۋدا ارىپتەسى ەكەنىن دە العا تارتتى. كەزەكتى لاتىن امەريكا ساپارىندا تيللەرسون مەكسيكا، يامايكا، كولۋمبيا، ارگەنتينا جانە پەرۋ ەلدەرىنە بارادى.

قۇراما شتات مەملەكەت حاتشىسىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، قىتايدىڭ ادىلەتسىز ساۋدا ارەكەتتەرى ساۋدانى ايتارلىقتاي جەدەلدەتكەنىمەن، سول ەلدەردەگى وڭدەۋ ونەركاسىبىنە زيان كەلتىرىپ، جۇمىسسىزداردىڭ سانىن كوبەيتىپ، جالاقىنى ارزانداتىپ جىبەرگەن.

رەسەيدى دە قاتاڭ سىنعا العان تيللەرسون، ماسكەۋدىڭ الەمگە ىقپالىن كۇشەيتە ءتۇسۋدى كوزدەپ وتىرعانىن ەسكەرتتى. ول جانە رەسەيدىڭ دەموكراتيالىق قۇندىلىقتاردى قۇرمەتتەمەگەنىن، وعان قوسا قارۋ-جاراقتاردى بەيرەسمي رەجيمدەرگە قارۋ جاراق ساتقانىن ايىپتادى.

The Wall Street Journal باسىلىمىنىڭ ايتۋىنشا،  رەسەي مەن قىتاي شەنەۋنىكتەرى تيللەرسوننىڭ ءسوزى جونىندە پىكىر بىلدىرۋدەن باس تارتقان.

 “The Qazaq Times”