اقش عالىمدارى كاسپي تەڭىزىنىنىڭ تارتىلىپ جاتقانىن ايتادى

اقش عالىمدارىنىڭ سوزىنشە، 1996-2015 جىلدار ارالىعىندا كاسپي تەڭىزىنىڭ دەڭگەيى ءبىر جارىم مەترگە تومەندەپ كەتكەن. زەرتتەۋشىلەر بۇل قۇبىلىستى جاھاندىق جىلىنۋ پروتسەسىمەن ءتۇسىندىرىپ وتىر. مۇنداي مالىمەتتەر Geophysical Research Letters سايتىندا جاريالانعان ماقالادا كەلتىرىلگەن.

عالىمدار جەردى باقىلاۋ دەرەكتەرى  GRACE سپۋتنيكتەرى ارقىلى انىقتالعان مالىمەتتەر بويىنشا 1979-2015 جىلدارى كاسپي تەڭىزىنىڭ دەڭگەيىنىڭ قالاي وزگەرگەنىن تالداعان. 1979-1995 جىلدار ارالىعىندا تەڭىز دەڭگەيى جىل سايىن 12,74 سانتيمەترگە كوتەرىلگەن. الايدا 1996-2015 جىلدار ارالىعىندا تەڭىز دەڭگەيى قايتادان جىلدا شامامەن 6,7 سانتيمەترگە تومەندەپ وتىرعان. جالپى العاندا 19 جىل ىشىندە تەڭىز دەڭگەيى 1,3 مەتردەن دە تومەندەپ كەتكەن. اۋا تەمپەراتۋراسى بولسا 1979-1995 جىلدارعا قاراعاندا 1996-2015 جىلدار ارالىعىندا 1 °C-عا جوعارىلاعان.

زەرتتەۋشىلەردىڭ سوزىنشە، جاھاندىق جىلىنۋ پروتسەسى جالعاسا بەرەتىندىكتەن كاسپي تەڭىزىنىڭ تارتىلۋى دا قالىپتى قۇبىلىسقا اينالادى. قازىرگى كەزدە تەڭىزدىڭ تەرەڭدىگى ورتاشا ەسەپپەن 208 مەتردى قۇرايدى. ال بۇدان كاسپي تەڭىزى ءالى مىڭ جىل الەمدەگى ەڭ ۇلكەن تەڭىز بولىپ قالاتىنىن بايقاۋعا بولادى.

بۇدان بولەك، اۆتورلاردىڭ بولجامىندا كاسپي سۋى دەڭگەيىنىڭ ءوسۋى مەن قۇلدىراۋ كەزەڭدەرىنە قاتىستى زاڭدى قۇبىلىستار ەسكەرىلمەگەن.

تاعى ءبىر ەسكەرەتىن جايت، سوڭعى جىلدارى ەۋروپادا جاۋىن-شاشىننىڭ كوبەيگەنى بايقالدى. ال بولجام بويىنشا عالامدىق جىلىنۋ سۋدىڭ بۋلانۋىنا اسەر ەتىپ، ودان پلانەتادا جاۋىن-شاشىن مولشەرى ۇلعايادى. تيىسىنشە، بۇدان كاسپي تەڭىزىنە كەلەتىن وزەن اعىنى ايتارلىقتاي ءوسىپ، تەڭىز قايتادان تولادى.

“The Qazaq Times”