دونالد ترامپتىڭ سۋرەتى جانە ۇندىستاندىق ازاماتتار. فوتو: tribuneindia.com.

اقش-تىڭ «ۋاشينگتون پوست» سايتىندا 6 تامىزدا رەداكتسيا اتىنان جاريالانعان ترامپ ۇكىمەتى مەن ءۇندىستان ارا-قاتىناسى تۋرالى ماقالادا بىلاي دەلىنگەن ەدى: «ءۇندىستان ۇكىمەتى ترامپپەن دوستىق قارىم-قاتىناستا بولعىسى كەلەدى. بىراق، ترامپ بەرەكەلى ءىستى بىلىقتىرىپ جىبەردى. قازىر ترامپ  ۇندىستانمەن سەنىمدى سەرىكتەستىك ورناتامىن دەپ جاريالاعانىمەن، ءۇندىستان تارابى اقش-قا دەگەن سەنىمدىلىگىن جوعالتىپ الدى». شەكارالىق داۋدان تارتىپ، وڭتۇستىك ازياداعى ىقپالداستىق مۇددەسىندە قارسىلاس بولىپ وتىرعان قىتاي ءۇندىستاننىڭ ءار باسقان قادامىن اڭدۋدا. سوعان ساي، اقش پەن ءۇندى اراسىنداعى قارىم-قاتىناسى قىتايلىق اقپارات قۇرالداردىڭ ءار كۇنگى تالقى تاقىرىبىنان تۇسكەن ەمەس.

ءۇندىستان قىتايدىڭ وڭتۇستىك ازيادا ىقپالىنىڭ ارتىپ كەتۋىنە بارىنشا الاڭدايدى. سوندىقتان وعان قارسى ستراتەگيادا اقش-تى پايدالاناتىنى انىق. ءۇندىستان باسشىسى نارەندرا مودي تىكەلەي اليانسقا بارماي، ءۇندىستان ۇكىمەتىنىڭ بۇرىنعى تاجىريبەسىنە سۇيەنە وتىرىپ، بىرتىندەپ ۋاشينگتونمەن قارىم-قاتىناستى قىسقارتۋعا تىرىسادى. بىرلەسكەن اسكەري-تەڭىز جاتتىعۋلارىن جۇرگىزۋ جانە امەريكالىق اسكەري تەحنيكانى ساتىپ الۋ قاتارلى قادامدارعا بارادى.

دەگەنمەن مودي ۇكىمەتى ترامپتىڭ سەرىكتەستىككە تارتقان ساناۋلى ۇكىمەتتەرىنىڭ ءبىرى بولدى. بىراق، باسىنان باستاپ ۇندىستاندىقتار مەن ۋاشينگتون بيلىگى اراسىندا بەلگىلى ءبىر حاوستار پايدا بولىپ كەلدى. بۇل قايشىلىقتار اق ءۇيدىڭ دە كۇتكەنى ەمەس ەدى. ۇندىستانمەن بولعان قارىم-قاتىناسقا رەسەي مەن اقش اراسىنداعى قارىم-قاتىناستىڭ ناشارلاي ءتۇسۋى دە سەبەپ بولدى.

ءۇندىستاننىڭ ۇلكەن قىزىعۋشىلىق تانىتىپ وتىرعان اۋعانستان ماسەلەسى دە اقش پەن ءۇندى اراسىنداعى بايلانىستاردىڭ ءبىر پاراسى. باستاپقىدا ترامپ ۇكىمەتى تانىمال جاڭا ساياساتتى قابىلداۋ تۋرالى شەشىم شىعاردى. ياعني، اقش كۇشتەرى ارقىلى پاكىستاننىڭ «تاليبانعا» قولداۋ كورسەتۋىن بولدىرماۋ دەگەن باعىتتا. الايدا، كەيىن ترامپ بۇل جوسپاردان باس تارتقانىن جاريا ەتىپ، بۇل اۋماقتاعى سوعىستان اۋىلىن اۋلاق سالۋعا تىرىستى. وسىنىڭ ءبارى ءۇندىستاننىڭ اقش-قا دەگەن سەنىمىن بىرتىندەپ السىرەتتى.

جاقىندا ءۇندىستان مەن اقش قارىم-قاتىناسى تۋرالى ارناۋلى وتىرىس ءوتتى. كەزدەسۋ كەزىندە ءۇندىستان ۇكىمەتىنىڭ وكىلى ترامپ ۇكىمەتىنىڭ وكىلىنەن اق ءۇيدىڭ بەيبەرەكەتسىز جاعدايدا گەوساياسي ماسەلەلەرگە نازار اۋداراتىن اۋدارمايتىنىن ءتۇسىندىرۋىن تالاپ ەتكەن ەدى. مۇنىڭ ءوزى ۇكىمەتتەر اراسىنداعى سەنىمدىلىكتىڭ قانشالىقتى دەڭگەيدە ەكەنىن كورسەتىپ تۇر. ءۇندىستاننىڭ اقش-تاعى باس ەلشىسى اللەن بۇل تۋرالى: «قازىرگى كەزدە ۋاشينگتوننىڭ بەرگەن سيگنالدارى كۇردەلى ءارى قۇبىلمالى»، – دەپ باعالادى.

كوپتەگەن ۇندىستاندىق لاۋازىمدىلار ەكى ەلدىڭ اراسىنداعى قارىم-قاتىناسقا ءالى دە وپتيميستىك كوزقاراستا قارايدى. بۇرىنعى اقش-تىڭ رەسمي وكىلىنىڭ ءبىرى ءۇندىستاننىڭ وسى بولاشاق ستراتەگيالىق سەرىكتەسكە دەگەن ءۇمىتىنىڭ ازايعانىن اشىق ايتتى. ۋاشينگتوننىڭ قۇبىلمالى ساياساتى الدىندا ءۇندىستان بۇل ەلدى وزىنە بولاشاق سەنىمدى سەرىكتەس دەپ تاني الماي وتىر. الايدا، وڭتۇستىك ازيادان قىتاي ىقپالىن ىعىستىرۋ ءۇشىن بولسا دا اقش-پەن بولعان اسكەري سەرىكتەستىكتى ساقتاپ تۇرۋعا تىرىساتىنى انىق. قىتاي وسى ورايدا اقش پەن ءۇندىستان اراسىنان قالاي دا ىلىك تاۋىپ، اقپاراتتىق سوعىس باستاپ كەتتى. وسىلايشا، وڭتۇستىك ازيا قايشىلىعى جاڭادان قالىپتاسىپ، وزىنە ءىرى دەرجاۆالاردى تارتىپ جاتىر.

“The Qazaq Times”