قازاقستاننىڭ ەڭبەك ميگرانتتارى رەسەيدە قالعىسى كەلەدى

كەشە ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترلىگى قازاقستاننىڭ حالىق سانىنا قاتىستى ستاتيستيكالىق مالىمەتتى جاريالادى. مالىمەت بويىنشا قازاقستاندىقتاردىڭ سانى 20,2 مىڭ ادامعا كوبەيگەن. الايدا ەلدەن كەتكەندەر سانى دا از ەمەس. رەسپۋبليكادان جارتى جىلدىقتا 15063 ادام كەتىپ، ولاردىڭ ۇلەسى 6 پايىزعا ارتقان. ال نان تاۋىپ جەۋ ءۇشىن باسقا ەلگە بارىپ، "ەڭبەك ميگرانتى" اتانىپ جۇرگەنى قانشاما؟

ال ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ ماۋسىم ايىنداعى مالىمەتى بويىنشا قازاقستاننان كەتكەن ازاماتتار كوبىنە رەسەيگە، گەرمانيا، پولشا، قىرعىزستان سىندى ەلدەرگە قونىس اۋدارعان. ياعني بۇدان ەلدەن كەتكىسى كەلگەن ازاماتتار سانىنىڭ جانە شەتەلدەگى قازاقستاندىق ەڭبەك ميگرانتتارىنىڭ كوبەيگەنىن كورۋگە بولادى.

قازاقستاندىقتار رەسەيگە جاقسى جالاقى ءۇشىن بارادى 

جوعارىدا كورىپ وتىرعانىمىزداي وتانداستارىمىزدىڭ كوپشىلىگى رەسەيگە كەتىپ جاتىر. مۇنى تەك قازاقستاندىق ستاتيستيكادان عانا ەمەس،  رەسەيدىڭ  ەتنوساياسي جانە وڭىرلىك زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ جۇرگىزگەن ساۋالناماسىنان دا اڭعارۋعا بولادى. بۇل جونىندە  رەسەيلىك «كوممەرسانت» باسىلىمى جازىپ وتىر.

ورتالىق جوعارعى ەكونوميكا مەكتەبى ۇلتتىق زەرتتەۋ ينستيتۋتى ءۇشىن 2017 جىلدىڭ اقپان-ناۋرىز ايىندا تمد ەلدەرى مەن گرۋزياداعى ەڭبەك ميگرانتتارى اراسىندا الەۋمەتتىك ساۋالناما وتكىزگەن. ناتيجەسى رەسەيدە جۇمىس ىستەپ جاتقان ميگرانتتاردىڭ 70 پايىزىنىڭ زاڭدى قىزمەت ەتىپ وتىرعانىن كورسەتكەن.

جوعارعى ەكونوميكا مەكتەبى دەموگرافيا ينستيتۋتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى نيكيتا مكرتچيانا مەن يۋليا فلورينسكيدىڭ سوزىنشە، ەڭبەك ميگرانتتارى 2017 جىلى رەسەيدىڭ ەڭبەك نارىعىندا زاڭداسۋدى ناقتى قولعا الا باستاعان. ولاردىڭ ايتۋىنشا، ميگرانتتار رەسەيدىڭ 2015 جىلى ەنگىزىلگەن ميگراتسيالىق ەرەجەلەرىنە جانە جاڭا ەكونوميككالىق جاعدايلارىنا ءبىرشاما ۇيرەنىسكەن.  دەگەنمەن جۇمىس بەرۋشىلەر تاراپى ەڭبەك ميگرانتتارىن راسىمدەۋگە اسىقپايتىن سەكىلدى. سەبەبى شەتەلدىك جۇمىسشىلارمەن جاسالعان كەلىسىم-شارتتاردىڭ سانى 2016 جىلعا قاراعاندا ازايىپ كەتكەن.

بۇدان بولەك رەسەيگە بارعان ميگرانتتاردىڭ كوبى ءبارى زاڭدى بولعانىن قالايدى. جوعارعى ەكونوميكا مەكتەبى دەموگرافيا ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ميحايل دەنيسەنكونىڭ سوزىنشە، ميگرانتتاردىڭ مۇنداي ارەكەت تانىتۋى اركىمنىڭ جوعارى جالاقى العىسى كەلەتىنىمەن بايلانىستى. دەگەنمەن ميحايل دەنيسەنكو زاڭدى جانە زاڭسىز جۇمىس ىستەپ جاتقان ميگرانتتاردىڭ تابىسىنىڭ اراسىندا اسا ايىرماشىلىق جوق ەكەنىن ايتادى. ال ۇلكەن ايىرماشىلىقتار ميگرانتتاردىڭ جۇمىس ىستەيتىن سالاسىنا جانە ولاردىڭ جۇمىس ىستەۋ مەرزىمىنىڭ ۇزاقتىعىنا بايلانىستى بولادى ەكەن.

مىسالى رەسەيدە جۇمىس ىستەپ جاتقان قازاقستاندىق زاڭدى ەڭبەك ميگرانتىنىڭ جالاقىسى ايىنا 31,6 مىڭ رۋبل (شامامەن 175 مىڭ تەڭگە), ال زاڭسىز ميگرانتتىڭ ەڭبەكاقىسى 27,3 مىڭ ءرۋبلدى (شامامەن 151 مىڭ تەڭگە) قۇرايدى. ەڭ جوعارعى جالاقىنى بەلارۋستىڭ زاڭدى ەڭبەك ميگرانتتارى الادى، ولاردىڭ جالاقىسى ايىنا 41,1 مىڭ ءرۋبلدى قۇرايدى. تومەنگى جالاقى وزبەكستاننىڭ زاڭسىز ميگرانتتارىنا تيەسىلى - 27,2 مىڭ رۋبل.

جالپى ساۋالناما ناتيجەسى بويىنشا، شەتەلدىك جۇمىسشىلاردىڭ جۇمىس ۋاقىتى اپتاسىنا ورتاشا ەسەپپەن 59 ساعاتتى قۇرايدى ەكەن. ال رەسەي ازاماتتارىنىڭ جۇمىس ۋاقىتى ءبىر اپتادا 39,6 ساعات.

بۇدان بولەك، رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى دە ستاتيستيكا بويىنشا ەلدەگى ەڭبەك ميگرانتتار سانىنىڭ مەزگىلدىك ءوسىمى ارتقانىن ايتادى. مىسالى وسى جىلدىڭ جازىندا ەلگە "جالدانىپ جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن" 4,2 ملن ميگرانت كەلگەن جانە بۇل وتكەن جىلعا قاراعاندا 300 مىڭعا كوپ بولىپ وتىر. دەموگرافتاردىڭ ايتۋىنشا، بۇل رەسەيدىڭ ميگرانتتار ءۇشىن تارتىمدى بولا باستاعانىن كورسەتەدى.

2016 جىلعى رەسەيدەگى ەڭبەك ميگرانتتارىنىڭ سانى. دەرەككوز: kommersant.ru

رەسەيدە قالعىسى كەلەتىندەر كوپ

سونداي-اق، جوعارعى ەكونوميكا مەكتەبىنىڭ زەرتتەۋى بويىنشا ميگرانتتار سوڭعى كەزدە جاعىمسىز قارىم-قاتىناستى كوپ بايقامايتىن بولعان. ميگرانتتاردىڭ كوپشىلىگى  (54%  - 2017 جىل، 53,4% - 2011 جىل) جەرگىلىكتى تۇرعىندار سىرتتان كەلگەندەردى ءوز قاتارلارىنا قوسا بەرمەيتىنىن ايتادى، الايدا ميگرانتتار  (81,8% - 2017, 72,1% - 2001)ولاردىڭ قاتىناسىن "جاقسىعا" باعالايدى.

ميحايل دەنيسەنكونىڭ مالىمەتىنشە، ساۋالناماعا قاتىسقان رەسپوندەنتتەردىڭ اراسىندا رەسەي ازاماتى بولعىسى كەلەتىندەردىڭ 20%-دان استامى ازاماتتىقتى الا تۇرا ءوزىنىڭ تۋعان ەلىندە ءومىر سۇرگىسى كەلەتىندەرىن ايتقان. ونىڭ سوزىنشە، رەسەيلىكتەر ءۇشىن رەسەيدىڭ ازعانتاي كورىنەتىن زەينەتاقىسى، بالا تۋعاندا بەرىلەتىن جاردەماقىسى سىندى "بونۋستار" بۇرىنعى كسرو-عا مۇشە بولعان ەلدەر ءۇشىن ايتارلىقتاي كوپ بولۋى مۇمكىن.

ال ساۋالناما بويىنشا قازاقستاندىق ەڭبەك ميگرانتتارىنىڭ 65,5%-ى ءومىر بويىنا رەسەيدە قالۋدى جوسپارلايدى ەكەن. ال 3,9%-ى رەسەيدە ءبىراز تۇرىپ، باسقا ەلگە كوشۋگە نيەتتى.

مىنە، وسىلايشا جاقىندا بىرەر اي بۇرىن عانا حالىق سانى 18 ملن بولدى دەگەن قازاقستان حالىق ءۇشىن دۇرىس ەڭبەك نارىعىن قالىپتاستىرا الماي وتىر. وزىندە بار ەڭبەك كۇشىن وزگەلەردىڭ پايدالانۋىنا جول اشقانداي. ارينە، مۇنداي جاعداي كەز كەلگەن دامۋشى جانە دامىعان مەملەكەتتەردە بارشىلىق. الايدا از عانا حالىقتىڭ باسقا ەلدى پانالاۋعا ءماجبۇر بولۋى ەگەمەندىگىمىزگە سىن.

“The Qazaq Times”