تاۋلار ءوزىن ساتا المايدى، ونى ساتاتىن ادام كەرەك

جاز باستالا سالىسىمەن ەڭبەك دەمالىسىنا شىققانداردىڭ ءبارى جان-جاققا دەمالۋعا كەتەدى. ءبىرى شەتەل اسىپ، جاڭا ورتامەن تانىسۋدى ءجون كورسە، ەندى ءبىرى وتاندىق ءتۋريزمدى دامىتۋعا ۇلەس قوسسام دەيدى. ءتىپتى كەيبىرى قازاقستاندا دەمالعاننان گورى شەتەل ارزان دەپ جاتادى. ەندى ءبىرى وتاندىق ءتۋريزمنىڭ قىزمەت ساپاسىنا كوڭىلى تولماي جاتادى. ال مۇنداي ماسەلەلەردى رەتتەۋدە قازاقستانعا نە كەدەرگى؟ ءبىر-ەكى كۇن بۇرىن قۇرىلعان "قازاق تۋريزم" ماسەلەلەردى رەتتەي الا ما؟ بۇل سۇراقتارعا قازاقستان ءتۋريزمى ءۇشىن جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ازاماتتار جاۋاپ بەردى.

ستاتيستيكاعا سەنسەك، 2016 جىلدىڭ ءبىرىنشى جارتى جىلدىعىندا قازاقستاننىڭ تۋريزمىنە قىزىققاندار قازاقستاندىقتاردىڭ وزدەرى بولعان. ياعني "ىشتەگى" تۋريستەر سانىنىڭ ءوسىمى 6 پايىزدى قۇراعان. مىسالى دەمالۋشىلاردىڭ كوپشىلىگى الماتى، الاكول، بۇقتىرما، بۋراباي سىندى تانىمال دەمالىس ورىندارىن تاڭداپتى. ءتىپتى الاكولدىڭ وزىنە 2015 جىلى شامامەن 200 مىڭ ادام بارسا، 2016 جىلى 300 مىڭعا جۋىق تۋريست بارعان. 2017 جىلدىڭ قورىتىندىسىن ەندى كورەمىز.

ال ولاردان تۇسكەن قاراجات قانداي؟ ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ رەسمي پاراقشاسىندا تەك 2014 جىلعا دەيىنگى مالىمەت بار. سونىمەن  كوميتەت ۇسىنعان مالىمەتكە سۇيەنسەك، 2014 جىلى قازاقستاننىڭ تۋريزم سەكتورىنداعى نەگىزگى كاپيتالدىڭ جالپى جيناقتالۋى 4 ملرد 810 ملن تەڭگەدەن اسقان. كەستەدەن كورىپ تۇرعانىمىزداي كورسەتكىش 2013 جىلعا قاراعاندا ازايعان.

دەرەككوز: ستاتيستيكا كوميتەتى

ۇكىمەت بولسا 2020 جىلعا قاراي تۋريستىك كلاستەر بويىنشا 5 نەگىزگى جوبا جۇزەگە اسىرىلسا جالپى ىشكى ونىمدەگى ءتۋريزمنىڭ ۇلەسى 3 پايىزعا دەيىن كوتەرىلەتىنىن بولجاپ وتىر. ياعني تۋريستەر اعىنى 8,5 ميلليونعا دەيىن ارتىپ، تۋريزم سالاسىنان تۇسەتىن تابىس 10,2 ملرد دوللار بولۋى مۇمكىن. بىراق بۇل جاي عانا بولجام. ال تۋريزم سالاسىنداعىلار نە دەيدى؟

تاۋلار ءوزىن ساتا المايدى، ونى ساتا الاتىن ادام كەرەك

سونىمەن قازاقستاننىڭ تۋريستىك اگەنتتىكتەر قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى اسەل نۇركەباەۆانىڭ سوزىنشە،  مەملەكەت قازاقستاندىق تۋريستىك وبەكتىلەردى ساتا ءبىلۋ كەرەك، تۋراگەنتتىكتەر مەن تۋروپەراتورلاردى وقىتۋعا قارجى ءبولۋ قاجەت. سونداي-اق "تۇركيادا دەمالۋ قازاقستاننان ارزان" دەگەن قاتە پىكىردەن ارىلۋ كەرەك.

قازاقستاننىڭ تۋريستىك اگەنتتىكتەر قاۋىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى اسەل نۇركەباەۆا، فوتو: QT

"ىشكى تۋريزم تۋروپەراتورلار مەن تۋراگەنتتىكتەر ءۇشىن بيزنەس رەتىندە ءتيىمسىز دەگەن پىكىر قالىپتاسقان. بىراق مۇنداي پىكىردى تۋربيزنەستە حابارى جوق ادام ايتادى. مەنىڭ بولجاۋىمشا، قازاقستاندا تۋريزممەن كاسىبي تۇردە اينالىساتىن 10-15 قانا كومپانيا بار. ەسكەرەتىن نارسە، قازاقستاندىق تۋروپەراتورلار مەن اگەنتتىك ديرەكتورلارىنىڭ ەشبىرى "قازاقستانداعى تۋريستىك ورىندار ءتيىمسىز" دەپ ايتپايدى. ياعني ماسەلە قادامنىڭ دۇرىس جاسالۋىندا بولىپ تۇر. مىسالى كەيبىر تۋراگەنتتىكتەر الاكولدىڭ جولى ناشار بولعاندىقتان تۋر ساتا المايتىندارىن ايتادى. ارينە مەن مۇنىمەن كەلىسەم. بىراق بۇل الاكولگە بارۋشىلارعا 100 پايىزعا شەك قويا المايدى", - دەيدى اسەل نۇركەباەۆا.

سونداي-اق، ول بۋرابايعا ساياحاتتاۋ تۇركياعا بارۋدان دا ارزان بولاتىنىن اتاپ ءوتتى.

"وسى جىلى قازاقستاندىقتاردىڭ كوبى دەمالۋ ءۇشىن قازاقستاندى تاڭداپ وتىر. ياعني بىردەن تۇركيا قازاقستانداعى كۋرورتتاردان ارزان دەپ ايتۋعا بولمايدى. مىسالى تۇركيادا ەكى ادام دەمالسا شامامەن 640 مىڭ تەڭگە كەتەدى. ال مەنىڭ ەسەبىمشە، بۋرابايدا  Rixos-تا 5 كۇن دەمالۋ ءۇشىن ەكى ادامعا 350 مىڭ تەڭگە جۇمسالادى، وعان ۇشاق باعاسى جانە ەكى ادامنىڭ تاماعى كىرەدى. سوندىقتان تۇركيا قازاقستاننان ارزان دەپ ايتۋدىڭ قاجەتى جوق»، — دەيدى ول.

بۇدان بولەك، اسەل نۇركەباەۆا تۋريزم سالاسىندا جۇمىس ىستەپ، ءتۇرلى ساياحاتتاردى ۇيىمداستىراتىنداردى قارجىلاندىرۋ كەرەكتىگىن ايتادى. ونىڭ سوزىنشە، ۇساق دۇنيەلەردەن گورى ءىرى بيزنەسكە قارجى جۇمسالۋ كەرەك.

"ەگەر ءبىز ۇساق قولونەرشىلەرگە قارجى سالساق جانە سۋبسيديالاساق بۇدان قازاقستاننىڭ ءتۋريزمى جاندانبايدى. بىرىنشىدەن، ءىرى دۇنيەلەردى قارجىلاندىرۋ كەرەك. ءىرى دۇنيەلەر ول بيزنەس، تۋروپەراتورلار. ياعني تۋريستىك سالادا تاجىريبەسى بار ادامدار تۋريزم ونىمدەرىن ساتا ءبىلۋ كەرەك. قاراپايىم دۇنيەلەردى ساتۋدان باستاۋ كەرەك. مىسالى بىزدەگى تاۋلار مىڭداعان جىلدان بەرى بار، ولار ءبىزدىڭ فيشكامىز. ونى پايدالانا ءبىلۋ كەرەك. ولار تۋريستەر كەلەتىن نىسان رەتىندە ءوزىن-ءوزى ساتا المايدى عوي. ونى ساۋاتتى تۇردە تۋريستەرگە ساتىپ، ساياحات ۇيىمداستىرا الاتىن ادامدار قاجەت", - دەيدى ول.

ينفراقۇرىلىم ناشار

ال قازاقستاننىڭ تۋريستەر قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى راشيدا شايكەنوۆا مەملەكەت ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ سىندى شارالاردى قولعا الۋ كەرەكتىگىن ايتادى.

قازاقستاننىڭ تۋريستەر قاۋىمداستىعىنىڭ توراعاسى راشيدا شايكەنوۆا. فوتو: QT

"ترانسپورتتىق لوگيستيكانى دامىتۋ مەملەكەتتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىندە. بىزدە دەمالۋ ورىندارىنا قىسقا مەرزىمدە جەتىپ بارۋعا مۇمكىندىك قاراستىرىلماعان. ءبىز بۇل ماسەلەنى كوتەردىك جانە وسى بويىنشا جۇمىس ىستەپ جاتىرمىز.  بىزگە جەڭىل اۆياتسيا كەرەك.  بىز كولسايعا تەز ۇشىپ باراتىنداي بولۋىمىز كەرەك. سوندىقتان ترانسپورت لوگيستيكاسىن دامىتۋ مەملەكەتتىڭ موينىندا.  تىپتى جول ساپاسىن دا جاقسارتۋ مەملەكەتتىڭ جاۋاپكەرشىلىگىنە كىرەدى", - دەيدى راشيدا شايكەنوۆا.

سونداي-اق، ول الماتىعا كەلەتىن تۋريستەر ءۇشىن تۋراگەنتتىكتەر دۇرىس جۇمىس ىستەپ وتىرماعانىن ايتادى.

"جاز ايىندا الماتى قالاسىنا تۋريستەر كوپ كەلەدى. ال ءبىزدىڭ فيرمالار ساياحاتتاى تەك دەمالىس كۇندەرىنە عانا ۇيىمداستىرىپ، سول كەزدە عانا قالا سىرتىنا شىعۋعا بولادى. ال ەگەر شەتەلدىك سەيسەنبى كۇنى قىدىرعىسى كەلسە ول ەشقايدا بارا الماي قالۋى مۇمكىن دەگەن ءسوز. ول ەكوتۋريست، ياعني اقشاسىن ۇنەمدەيدى. ال بىزدە اۆتوبۋس جوق. ءبىز الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگىنە جازعى ۋاقىتتا تۋريستەردى تاسىمالدايتىن چارتەرلىك اۆتوبۋستار كەرەك ەكەنىن ايتىپ كەلەمىز، بىراق بۇل ماسەلە ءالى شەشىمىن تاپقان جوق", - دەيدى ول.

بۇدان بولەك، راشيدا شايكەنوۆا از ۋاقىت قانا بۇرىن قۇرىلعان "قازاق تۋريزم" ۇلتتىق كومپانياسىنىڭ وسى ماسەلەلەردى شەشۋدە جانە ىشكى ءتۋريزمدى دامىتۋدا ماڭىزى زور ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ونىڭ سوزىنشە، بۇل جوبا تۋريستىك باعىتتاعى جارنامالاردىڭ دامۋىنا جانە العا جىلجۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.

"ەندى وسى كومپانيانىڭ ارقاسىندا قازاقستاندا تۋريستىك برەند قالىپتاساتىن شىعار، ەلدىڭ تۋريزم سالاسىنىڭ حالىقارالىق نارىقتا دامۋى ءۇشىن جارناما جۇيەسىمەن اينالىسامىز. فورماتتى، قىزمەت الاڭىن وزگەرۋ كەرەك. مۇنىڭ ءبارى ەلگە تۋريستەردى تارتۋ ءۇشىن جانە قازاقستاننىڭ تانىمالدىعىن ارتتىرۋ ماقساتىندا جاسالىپ وتىر", - دەدى ول.

سونىمەن سپيكەرلەر اتاپ وتكەندەي، وتاندىق تۋريزم دامۋى ءۇشىن ءالى ءبىراز جۇمىستار اتقارىلۋ كەرەك. شەشىلمەگەن ماسەلە ءالى دە كوپ. جاڭا قۇرىلعان "قازاق تۋريزم" اتقاراتىن جۇمىستار دا از ەمەس. تەك ۇلتتىق كومپانيا دەگەن اتاۋعا لايىق بولىپ، وتاندىق ءتۋريزمنىڭ جۇگىن ارقالاعان سوڭ ابىرويمەن كوتەرسە بولعانى.

“The Qazaq Times”